Educational trails of the Racławka Valley Nature Reserve and their potential for geoeducation

• Autorzy: Szreter Anna , Skoczylas-Śniaz Sylwia , Wierzba Katarzyna , Czoch Paulina , Bolek Szymon , Kowal-Kasprzyk Justyna

Identyfikatory

DOI

10.7494/geotour.2021.1-2(64-65).35

Warianty tytułu

PL

Ścieżki edukacyjne Rezerwatu Przyrody Dolina Racławki i ich potencjał geoedukacyjny

• Konferencja: 100th anniversary of the Department of General Geology and Geotourism (AGH University of Krakow)
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Racławka Valley is located west of Krakow, in the Krakow-Częstochowa Upland. This is a place of high bio- and geodiver-sity, where various rocks of different ages outcrop in vast excavation pits, narrow gorges or form characteristic monadnocks. The richness of various morphological forms and special habitats led to the constitution of a nature reserve, covering most of the Racławka Valley and adjacent, southern parts of the Szklarka Valley. Three educational trails lead through the reserve, connecting a number of geosites. The Geotourism Students’ Scientific Club (GSSC) from AGH University of Science and Technology examined the usability of these trails for geoeducation. After completing geotourism valorisation, adequate teaching materials were prepared, and different age groups were guided around the trails. Their comprehension has been verified by quizzes and opinions gathered through questionnaires. On the bases of these, the three educational trails were widely described and assessed in respect for their terrain difficulty, accessibility, and infrastructure. Each trail has a leitmotif and a specific theme, however geosites from different trails can be combined together to get a route of a chosen theme. The GSSC also released three new geotourism guidebooks, one for each trail, as a result of AGH rector's grant projects in the years 2018–2020.

PL

Dolina Racławki położona jest na zachód od Krakowa, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Stanowi ona obszar o dużej bio- i georóżnorodności, gdzie rozmaite skały o różnym wieku odsłaniają się w rozległych wyrobiskach, na ścianach wąwozów lub w po-staci ostańców. Ze względu na bogactwo form morfologicznych i wykształcone na nich siedliska, większość doliny Racławki i przyległą, południową część doliny Szklarki objęto rezerwatem przyrody. Przez obszar rezerwatu prowadzą trzy ścieżki dydaktyczne łączące szereg geostanowisk. Koło Naukowe Geoturystyka (KNGt) z Akademii Górniczo-Hutniczej zbadało ich przydatność dla geoedukacji. Po dokona-niu waloryzacji geoturystycznej opracowano materiały dydaktyczne, a następnie po ścieżkach oprowadzono różne grupy wiekowe. Za po-mocą quizów sprawdzono zrozumienie przez uczestników omawianych tematów, a opinie zebrano w formie ankiet. Działania te umożliwiły dokładne opisanie ścieżek oraz ich ocenę pod kątem trudności terenu, dostępności i infrastruktury. Każda ze ścieżek ma motyw przewodni, można je jednak z powodzeniem łączyć, by zaplanować trasę o określonej tematyce. KNGt przygotowało też trzy przewodniki geoturystycz-ne po dolinie Racławki, po jednym dla każdej ze ścieżek, w ramach Grantu Rektora AGH w latach 2018–2020.

Słowa kluczowe

EN

geosites; didactic paths; geotourism valorisation; Krakow-Częstochowa Upland

PL

geostanowiska; ścieżki dydaktyczne; waloryzacja geoturystyczna; Wyżyna Krakowsko-Częstochowska

• Wydawca: Wydawnictwa AGH ; Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica
• Czasopismo: Geotourism / Geoturystyka
• Rocznik: 2021
• Tom: nr 1-2 (64-65)
• Strony: 35--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., tab., zdj.

Twórcy

autor

Szreter Anna

• AGH University of Science and Technology, al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Krakow, Poland

autor

Skoczylas-Śniaz Sylwia

• AGH University of Science and Technology, al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Krakow, Poland
• W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Krakow, Poland

autor

Wierzba Katarzyna

• AGH University of Science and Technology, al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Krakow, Poland

autor

Czoch Paulina

• AGH University of Science and Technology, al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Krakow, Poland

autor

Bolek Szymon

• AGH University of Science and Technology, al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Krakow, Poland

autor

Kowal-Kasprzyk Justyna

• AGH University of Science and Technology, al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Krakow, Poland

Bibliografia

• [1] Bednarczyk J., 1990. Geneza struktur gruzłowych w wapieniach dębnickich (żywet/fran) w świetle badań sedymentologicznych i analizy zawartości izotopów stałych węgla i tlenu. Przegląd Geologiczny, 38(4): 206–209.
• [2] Dmytrowski P., Gał A. & Kołodziejczyk M., 2013. Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie. Miniprzewodnik. Zawartka J. (red.), Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego, Kraków.
• [3] Doktor M., Miśkiewicz K., Welc E.M. & Mayer W., 2015. Criteria of geotourism valorization specified for various recipients. Geotourism,3–4(42–43): 25–38.
• [4] Dz.U. z 2017 r., poz. 59, 949 i 2203 – Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia. Załącznik nr 1. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum.
• [5] Dz.Urz. Woj. Małop. z 2020 r., poz. 3481 – Uchwała nr XX/276/20 sejmiku województwa małopolskiego z dn. 27 kwietnia 2020 roku w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie uwzględniającego zakres planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolinki Jurajskie PLH120005, Załącznik nr 1. PLAN OCHRONY DLA PARKU KRAJOBRAZOWEGO DOLINKI KRAKOWSKIE uwzględniającego zakres planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolinki Jurajskie PLH120005.
• [6] Dżułyński S., 1953. Tektonika południowej części Wyżyny Krakowskiej. Acta Geologica Polonica, 3(3): 325–440.
• [7] Gołas-Siarzewska M., 2010. Krzeszowice – turystyka w zgodzie z na-turą. Wszechświat,111(04–06): 132–136.
• [8] Gradziński R., 1972. Przewodnik geologiczny po okolicach Krakowa. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• [9] Gromczakiewicz-Łomnicka A., 1979. Conodont stratigraphy of the Up-permost Devonian and Lower Carboniferous rocks in the Racławka and Szklarka valleys west of Cracow. Acta Geologica Polonica, 29(4): 489–498.
• [10] Joniec A. & Słomka T., 2012. The Racławka River Valley. Exceptional valley near Kraków unites the scenic landscape with the plethora of geosites and geological processes. In: Słomka T. (red.), Katalog obiektów geoturystycznych w obrębie pomników i rezerwatów przyrody nieożywionej / The Catalogue of Geotourist Sites in Nature Reserves and Monuments. AGH Akademia Górniczo-Hutnicza. Wydział Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska. Katedra Geologii Ogólnej i Geoturystyki, Kraków: 271–275.
• [11] Kania M., Muszer A. & Maliszewski M., 2016. Przejawy okruszcowania U-Pb-Zn-Cu-Ni w kopalni dolomitów Dubie (Wyżyna Krakowsko- -Częstochowska). Górnictwo Odkrywkowe, 4: 39–45.
• [12] Kędzierski M., Kołodziej B., Hoffmann M., Machaniec E., Stworzewicz E. & Szulc J., 2013. Budowa geologiczna i paleontologia regionu krakowskiego: dolny perm, środkowa i górna jura, górna kreda. Sesja terenowa B. In:Kędzierski M., Kołodziej B. (red.), Aktualizm i antyaktualizm w paleontologii. XXII Konferencja Naukowa Sekcji Paleontologicznej Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Tyniec, 27–30 września 2013 r., materiały konferencyjne. Polskie Towarzystwo Geologiczne, Tyniec: 27–30.
• [13] Koptík J., 2009. Plán péče o přírodní památku Granátová skála na období 2010–2019. DAPHNE ČR – Institut aplikované ekologie, České Budějovice.
• [14] Kubalíková L., 2013. Geomorphosite assessment for geotourism pur-poses. Czech Journal of Tourism, 2(2): 80–104.
• [15] Lewandowska A., Banaś M. & Zygoń K., 2007. K-Ar dating of amphiboles from andesite of complex dyke in Dubie (southern Poland). Geochronometria, 27: 11–15.
• [16] Maciejowski W., Skalski T. & Kędzior R., 2013. Waloryzacja środowiska przyrodniczego rezerwatu krajobrazowego Dolina Racławki dla potrzeb turystyki i rekreacji. Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej,37(4): 206–212.
• [17] Matyszkiewicz J., Felisiak I., Hoffmann M., Kochman A., Kołodziej B., Krajewski M. & Olchowy P., 2015. Transgressive Callovian succession and Oxfordian microbial-sponge carbonate buildups in the Kraków Upland. In: Haczewski G. (ed.), Guidebook for field trips accompanying 31st IAS Meeting of Sedimentology, held in Kraków on 22nd–25th of June 2015. Polish Geological Society, Kraków: 51–73.
• [18] Miśkiewicz K., Doktor M. & Słomka T., 2007. Naukowe podstawy geoturystyki – zarys problematyki. Geotourism, 4(11): 3–12.
• [19] Muszyński M. & Wyszomirski P., 1998. Przeobrażenia kontaktowe węglanowych skał dewonu w okolicach Dubia koło Krakowa. Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, 24(3): 199–217.
• [20] Olaczek R., 2008. Skarby przyrody i krajobrazu Polski. Zakrzewski M. (red.), MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
• [21] Paszkowski M., 1997. Uppermost Devonian and Missisippian perilitto-ral and subaerial carbonate deposits in Dębnik area. Unpublished PhD Thesis. Institute of Geological Sciences, Polish Academy of Sciences, Kraków.
• [22] Radwanek-Bąk B. (ed.), 2009. Georóżnorodność i atrakcje geoturystyczne województwa małopolskiego. Przewodnik. Departament Rolnictwa i Geologii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, Zespół Geologii, Wydawnictwo Compass, Kraków.
• [23] Reynard E., 2004. Geosite. In: Goudie A.S. (ed.), Encyclopedia of Geomorphology (vol. 1). Routledge, London.
• [24] Różycki P., 2006. Metodyka prowadzenia imprez geoturystycznych. Geoturystyka, 2(5): 29–32.
• [25] Słomka T. (red.), 2012. Katalog obiektów geoturystycznych w obrębie pomników i rezerwatów przyrody nieożywionej / The Catalogue of Geotourist Sites in Nature Reserves and Monuments.AGH Akademia Górniczo-Hutnicza. Wydział Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska. Katedra Geologii Ogólnej i Geoturystyki, Kraków.
• [26] Szczurek S., Bąk M. & Dulemba P., 2016. The Racławka Valley – an ex-ample of an educational geosite related to the development of a Paleozoic carbonate platform. Geotourism/Geoturystyka, 1–2(44–45): 45–56.
• [27] Szulc J., 1997. Lichen stromatolites. In: Guidebook and Abstracts.3rd Regional Symposium of International Fossil Algae Association, 3rd International Meeting of IGCP 380, September 14–20, 1997, Cracow, Poland. Institute of Geological Sciences, Jagiellonian University, Cracow: 36–37.
• [28] www1 – https://zpkwm.pl/o-nas/nasze-projekty/raj-w-dolinie-raclawki/ [access: 2022.07.05].
• [29] www2 – https://bo.malopolska.pl/wyniki/1-edycja [access: 2022.07.05].
• [30] www3 – https://geologia.pgi.gov.pl/arcgis/apps/MapSeries/index.html?appid=8d14826a895641e2be10385ef3005b3c [access: 2022.07.05].