Wojna kognitywna : źródła i zasadnicze cechy

• Autorzy: Szczygielska Agnieszka

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0055.1652

Warianty tytułu

EN

Cognitive Warfare : Its Origins and Key Characteristics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule podjęto próbę określenia istoty i założeń wojny kognitywnej. Badania skoncentrowano na źródłach wojny kognitywnej i jej charakterystycznych cechach. Podjęto próbę ustalenia, czy wojna kognitywna stanowi wojnę nowego typu, czy może jest prowadzona równolegle do wojny konwencjonalnej, czy też stanowi jej uzupełnienie. W badaniach, przeprowadzonych z zastosowaniem głównie metod analizy i syntezy, wykorzystano jawne publikacje - zwarte wydawnictwa polskie i zagraniczne, dokumenty oraz informacje dostępne na portalach internetowych polskich i zagranicznych.

EN

This article attempts to define the essence and assumptions of cognitive warfare. The research focuses on identifying the origins of cognitive warfare and its distinguishing features. An effort was made to determine whether cognitive warfare constitutes a new form of warfare, is conducted in parallel with conventional warfare, or serves as a complementary component thereof. The study employs primarily analytical and synthetic methods and is based on open-source materials, including Polish and international publications, official documents, and publicly accessible content from both domestic and foreign web-based platforms.

Słowa kluczowe

PL

wojna kognitywna; przyszła wojna; współczesne konflikty zbrojne; procesy poznawcze; operacje wielodomenowe

EN

cognitive warfare; future warfare; contemporary armed conflicts; cognitive processes; multi-domain operations

• Wydawca: Wojskowy Instytut Wydawniczy
• Czasopismo: Kwartalnik Bellona
• Rocznik: 2025
• Tom: Nr 1
• Strony: 27--46
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz.

Twórcy

autor

Szczygielska Agnieszka

• Akademia Sztuki Wojennej, Wydział Wojskowy, Warszawa

• https://orcid.org/0000-0002-8753-9484

Bibliografia

• 1. Allied Command Transformation de, velops the Cognitive Warfare Concept to Combat Disinformation and Defend Against “Cognitive Warfare”, NATO/OTAN [online], 3.07.2024, https://www.act.nato.int/article/cogwar-concept/?utm_source=chatgpt.com/.
• 2. Baughman J., Singer P.W, China Gears Up for Cognitive Warfare, Defence One [online], 7.04.2023, https://www.defenseone.com/ideas/2023/04/china-gears-cognitive-warfare/384876/.
• 3. Ciborowski L., Walka informacyjna, Toruń 2002.
• 4. Claverie A., What is Cognition? And How to Make it one of the Ways of the War?, HAL science [online], https://hal.science/hal-03635907/.
• 5. du Cluzel F., Cognitive Warfare, Inovation Hub [online], June-November 2020, https://innovationhub-act.org/wp-content/uploads/2023/12/20210113_CW-Final-v2-.pdf/.
• 6. Cognitive Security: building and maintaining resistance to offensive cognitive strategies, NATO Science and Technology Organization [online], https://www.sto.nato.int/Lists/test1/activitydetails.aspx?ID=17362/.
• 7. Warfare as Part of Society. Never-Ending Battle for Minds, The Hague Centre for Strategic Studies [online], 6.06.2023, https://hcss.nl/report/cognitive-warfare-as-part-of-society-never-ending-battle-for-minds/.
• 8. CRISPR i inżynieria genetyczna: Nowe „zabawki” Putina?, „Tygodnik Spraw Obywatelskich” 2023, nr 158 (2) [online], 10.01.2023, https://instytutsprawobywatelskich.pl/crispr-i-inzynieria-genetyczna-nowe-zabawki-putina/.
• 9. Dela P., Założenia działań w cyberprzestrzeni, Warszawa 2022.
• 10. Field Manual No. 3-0. Operations (publication supersedes FM 3-0, dated 06 October 2017), Headquarters, Department of the Army Washington, D.C. [online], 1.10.2022, https://irp.fas.org/doddir/army/fm3-0.pdf/.
• 11. 36 forteli. Chińska sztuka podstępu, układania planów i skutecznego działania, oprac. P. Plebaniak, Poznań 2022.
• 12. Jash A., Fight and Win Without Waging a War: How China Fights Hybrid Warfare, „CLAWS Journal” Winter 2019, s. 96-109, https://www.neliti.com/publications/327319/fight-and-win-without-waging-a-war-how-china-fightshybrid-warfare/.
• 13. Jawor A., Umysł polem bitwy. Zrozumieć wroga i wygrać bez broni, InfoSecurity24 [online], 2022, https://infosecurity24.pl/bezpieczenstwo-wewnetrzne/umysl-polem-bitwy-zrozumiec-wroga-i-wygrac-bez-broni/.
• 14. Kucharczyk M., Wojsko korzysta z pomocy pisarzy science fiction, żeby przygotować się na wojny przyszłości, EURACTIV.pl [online], 14.03.2022, https://www.euractiv.pl/section/gospodarka/news/science-fiction-francjawojsko-wojna-ukraina-rosja-dezinformacja-cyberwojna-red-team-parly-usatechnologia/.
• 15. Marek M., Operacja Ukraina, Warszawa 2020.
• 16. Masafumi I., China’s Chilling Cognitive Warfare Plans. War is entering a new, and very frightening, The Diplomat [online], 5.05.2024, https://thediplomat.com/2024/05/chinas-chilling-cognitive-warfare-plans/.
• 17. Mitigating and Responding to Cognitive Warfare, NATO Science and Technology Organization [online], March 2023, https://www.sto.nato.int/publications/STO%20Technical%20Reports/STO-TR-HFM-ET-356/$$TR-HFM-ET-356-ALL.pdf/.
• 18. NATO Warfighting Capstone Concept, NATO/OTAN [online], https://www.act.nato.int/wp-content/uploads/2023/06/NWCC-Glossy-18-MAY.pdf/.
• 19. Nieto I., Spanish Approach to Cognitive Warfare, NATO Science and Technology Organization [online], https://www.sto.nato.int/publications/STO%20Meeting%20Proceedings/STO-MP-HFM-361/MP-HFM-361-KN1.pdf/.
• 20. Ottewell P., Defining the Cognitive Domain, Over the Horizon – OTH [online], 7.12.2020, https://othjournal.com/2020/12/07/defining-the-cognitive-domain/.
• 21. Ronfeldt D., Arquilla J., Whose Story Wins. Rise of the Noosphere, Noopolitik and Information-Age Statecraft, RAND Corporation [online], 27.07.2020, https://www.rand.org/pubs/perspectives/PEA237-1.html/.
• 22. Sun Tzu, Sztuka wojny, tłum. D. Bakałarz, Gliwice 2024.
• 23. Szczygielska A., Wojna kognitywna w operacjach wielodomenowych, w: Organizacja systemu rozpoznania zagrożeń państwa - identyfikacja zasadniczych wskaźników charakteryzujących operacje wielodomenowe, A. Szczygielska (red. nauk.), Warszawa 2025.
• 24. Szczygielska A., Operacje wielodomenowe– ujęcie teoretyczne, „Przegląd Sił Zbrojnych” 2024, nr 1, s. 87–93.
• 25. The U.S. Army in Multi-Domain Operations 2028, U.S. Army [online], https://www.army.mil/article/243754/the_u_s_army_in_multi_domain_operations_2028/.
• 26. Wajs-Wiejacka A., Zamach w Las Vegas. Przed śmiercią żołnierz wysłał list, Portal o2 [online], 4.01.2025, https://www.o2.pl/informacje/zamach-w-las-vegas-przed-smiercia-zolnierz-wyslal-list-7110623776799488a/.
• 27. Yamaguchi Shinji, Yatsuzuka Masaaki, Momma Rira, NIDS China Security Report 2023; China’s Quest for Control of the Cognitive Domain and Gray Zone Situations, National Institute for Defense Studies [online], 2022, https://www.nids.mod.go.jp/publication/chinareport/pdf/china_report_EN_web_2023_A01.pdf/.
• 28. Zybertowicz A. z zespołem, Samobójstwo oświecenia? Jak neuronauka i nowe technologie pustoszą ludzki świat, Kraków 2015.
• 29. Żebrowski A., Walka informacyjna w asymetrycznym środowisku bezpieczeństwa międzynarodowego, Kraków 2016.
• 30. Ильницкий А.М., Стратегия ментальной безопасности России, „Военная Мысль” 2022, № 4, s. 24–35 [online], https://www.elibrary.ru/item.asp?id=48403862 [Il´nickij A.M., Strategiâ mental´noj bezopasnosti Rossii, „Voennaâ mysl´” 2022, № 4, s. 24–35 [online], https://www.elibrary.ru/item.asp?id=48403862].
• 31. Почепцов Г., Когнитивные войны и операции, RELGA [online], 1.05.2020, http://www.relga.ru/Environ/WebObjects/tgu-www.woa/wa/Main?textid=6226&level1=main&level2=articles [Počepcov G., Kognitivnye vojny i operacii, RELGA [online], 1.05.2020, http://www.relga.ru/Environ/WebObjects/tgu-www.woa/wa/Main?textid=6226&level1=main&level2=articles].
• 32. Почепцов Г., Психологические bойны, Образовательная Библиотека [online], http://publ.lib.ru/ARCHIVES/P/POCHEPCOV_Georgiy_Georgievich_%28pisatel%27,_jurnalist%29/%CF%EE%F7%E5%EF%F6%EE%E2%20%C3.%C3._%20%CF%F1%E8%F5%EE%EB%EE%E3%E8%F7%E5%F1%EA%E8%E5%20%E2%EE%E9%ED%FB.%282000%29.pdf [Počepcov G., Psihologičeskie bojny, Obrazovatel´naâ Biblioteka [online], http://publ.lib.ru/ARCHIVES/P/POCHEPCOV_Georgiy_Georgievich_%28pisatel%27,_jurnalist%29/%CF%EE%F7%E5%EF%F6%EE%E2%20%C3.%C3._%20%CF%F1%E8%F5%EE%EB%EE%E3%E8%F7%E5%F1%EA%E8%E5%20%E2%EE%E9%ED%FB.%282000%29.pdf].
• 33. Жданов М.А, Сидоров М.П., Лукашин А.В., Роль национального самосознания в достижении превосходства над Западом в условиях когнитивной войны, „Военная Мысль” 2023, № 6 [online], https://vm.ric.mil.ru/upload/ite178/JRwRQiR9n6.pdf [Ždanov M.A, Sidorov M.P., Lukašin A.V., Rol´nacional´nogo samosoznaniâ v dostiženii prevoshodstvan, „Voennaâ Mysl´” 2023, № 6 [online], https://vm.ric.mil.ru/upload/site178/JRwRQiR9n6.pdf].

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).