Transformacja urbanistyczna Starego Miasta we Wrocławiu w okresie PRL-u jako dokument przemian politycznych i społecznych

• Autorzy: Grodzka Elżbieta

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc190203

Warianty tytułu

EN

Urban transformation of the Old Town in Wrocław during the period of the Polish People’s Republic as a document of political and social changes

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia zarys zmian urbanistycznych z okresu PRL-u na Starym Mieście we Wrocławiu. Intensywne działania budowlane rozpoczęły się już pod koniec lat 40. XX w. Początkowo polegały głównie na rekonstrukcji zniszczonej zabudowy staromiejskiej, skoncentrowanej wokół Rynku i pl. Solnego. Od 1956 r. zaobserwować można powrót do idei przedwojennego modernizmu. Nowa architektura i urbanistyka miała być symbolem nowej organizacji życia społecznego oraz postępu technologicznego. W latach 70. i 80. XX w., pomimo ambitnych planów przekształcenia centrum Wrocławia w wielkomiejskie centrum usługowe, tempo inwestycji budowlanych zdecydowanie zmalało. Pod koniec epoki PRL, dzięki stopniowemu odejściu od gospodarki centralnie planowanej, znacznie wzrosła ilość zabudowy plombowej na Starym Mieście.

EN

The article is a short brief about urban changes in the Old Town in Wrocław during the Polish People’s Republic. Intensive rebuiliding activities have begun at the end of 1940’s. Historical buildings around the Main Square and Solny Square were the first to be reconstructed. However, since 1956 the return to pre-war modernism ideas has been observed. New architecture and urbanism were supposed to be a symbol of new social order and technological progress. Despite of ambitious plans of transforming Wrocław’s city centre into a modern downtown the pace of rebuilding of The Old Town dropped dramatically in the 1970’s and 1980’s. At the end of the communist era in Poland, thanks to the gradual departure from the centrally planned economy, the number of infill buildings in the Old Town has increased considerably.

Słowa kluczowe

PL

Stare Miasto; Wrocław; odbudowa powojenna; przebudowa zespołów staromiejskich; wiek XX

EN

Old Town; Wrocław; post-war rebuilding; Old Town’s rebuilding; 20th century

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2019
• Tom: Nr 2 (58)
• Strony: 27--40
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., il.

Twórcy

autor

Grodzka Elżbieta

• Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej/Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology

Bibliografia

• [1] Ptaszycka A., Wrocław, rozwój urbanistyczny, Budownictwo i Architektura, Warszawa 1956.
• [2] Przyłęcka D., Nie od razu Wrocław odbudowano, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2012.
• [3] wywiad przeprowadzony przez autorkę z D. Przyłęcką 7.03.2017 r.
• [4] Rezolucja Krajowej Partyjnej Narady Architektów, „Architektura” 1949, t. 3, nr 6–8, 162.
• [5] Olechnowicz M., Architektura na obszarze wrocławskiego Starego Miasta po 1945 roku, jej uzależnienie od planów zagospodarowania przestrzennego i przemian budownictwa, praca doktorska, Wrocław 1997, [mpis].
• [6] Grodzka E., Autentyczność i wiarygodność zabytku architektury w działalności zawodowej prof. Edmunda Małachowicza, praca doktorska, Wydział Architektury Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2015, [mpis].
• [7] Ustalenia IV Kongresu CIAM w Atenach z 1933 r., Ateńska Karta Urbanistyki, [w:] E. Małachowicz, Konserwacja i rewaloryzacja architektury w środowisku kulturowym, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2007, 587–590.
• [8] Zalecenia dotyczące zespołów zabytkowych i tradycyjnych oraz ich roli w życiu współczesnym (tzw. zalecenia warszawskie, Nairobi 1976), [w:] E. Małachowicz, Konserwacja i rewaloryzacja architektury w środowisku kulturowym, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2007, 609–616.
• [9] Thum G., Obce miasto, Wrocław 1945 i potem, Via Nova, Wrocław 2005.
• [10] Przemówienie Józefa Cyrankiewicza na Ogólnokrajowej Naradzie Architektów, „Słowo Polskie”, nr 3059, 29.03.1956, 1.
• [11] Wywiad przeprowadzony przez autorkę z J. Tarnawskim 13.08.2012.
• [12] Bronic-Czerechowski W., [w:] Z.S. Makowski (red.), Wybór polskich osiągnięć technologicznych na obczyźnie, Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie, Londyn 1996.
• [13] Jędrak R., Problemy współczesnej zabudowy ośrodka historycznego Lubina Legnickiego w oparciu o przykłady innych miast, praca doktorska, Wrocław 1964, [mpis].
• [14] Latour S., Rozwój architektury i urbanistyki na Ziemiach Zachodnich po II wojnie światowej, [w:] Architektura i urbanistyka w Polsce w latach 1918–1978, PAN/Komitet Architektury i Urbanistyki, Warszawa 1989, 61–81.
• [15] Kadłuczka A., Problemy integracji architektury współczesnej z historycznym środowiskiem kulturowym, Politechnika Krakowska, Kraków 1982.
• [16] Müller S., Centrum Wrocławia – Mity i Nierzeczywistość, [w:] S. Lose (red.), Centrum miasta – centrum Wrocławia. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej w dniach 5–7.12.1984 r. we Wrocławiu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986, 309–315.
• [17] Małachowicz E., Stare Miasto w Wrocławiu, PWN, Wrocław–Warszawa 1985.
• [18] Wnioski konferencji Centrum miasta – centrum Wrocławia, [w:] S. Lose (red.), Centrum miasta – centrum Wrocławia. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej w dniach 5–7.12.1984 r. we Wrocławiu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986, 317–325.
• [19] Jałowiecki B., Społeczne funkcje i znaczenie centrum miasta, [w:] S. Lose (red.), Centrum miasta – centrum Wrocławia. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej w dniach 5–7.12.1984 r. we Wrocławiu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986, 171–176.
• [20] Januszkiewicz K., Miejskie transformacje – powrót do historii, [w:] S. Lose (red.), Centrum miasta – centrum Wrocławia. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej w dniach 5–7.12.1984 r. we Wrocławiu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986, 153–163.
• [21] Małachowicz E., Wrocławskie Nowe Miasto, Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Wrocław 1974.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).