Nielaserowe promieniowanie optyczne. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Marzec S. , Kozłowski C. , Grzesik J. , Kosiński R. , Janosik E.

Warianty tytułu

EN

Non-laser optical radiation Documentation of maximum admissible values for occupational exposure

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Promieniowanie optyczne obejmuje: nadfiolet, światło i podczerwień. Źródłami nielaserowego promieniowania optycznego są najczęściej rozgrzane piece i materiały obrabiane na gorąco, lampy i łuki elektryczne, a także słońce. Zagrożenie promieniowaniem optycznym opisuje się wielkością natężenia napromienienia, napromienieniem lub luminancją energetyczną. Promieniowanie optyczne działa fotochemicznie lub termicznie na oko i skórę, powodując stany zapalne rogówki i spojówki, zmętnienie soczewki, uszkodzenie siatkówki, rumień skóry oraz oparzenia skóry, przyspieszające jej starzenie się i prowadzące do zmian nowotworowych. Najbardziej aktywne biologicznie jest promieniowanie nadfioletowe, które działa silnie fotochemicznie. Promieniowanie widzialne może działać fotochemicznie lub termicznie, natomiast podczerwień działa termicznie. Najwyższe dopuszczalne napromienienie skuteczne promieniowaniem nadfioletowym oka i skóry w ciągu zmiany roboczej wyznaczane według krzywej skuteczności Sλ, ustalono na poziomie 30 J/m². Dodatkowo ograniczono całkowite nieselektywne napromienienie oczu promieniowaniem pasma 315 ÷ 400 nm do wartości 10 000 J/m² w ciągu zmiany roboczej. Za kryterium oceny zagrożenia oczu światłem przyjęto niedopuszczenie do uszkodzenia siatkówki na drodze fotochemicznej lub termicznej. Oceny zagrożenia fotochemicznego dokonuje się dla promieniowania o pasmie 300 ÷ 700 nm. Dla źródeł o wymiarze kątowym co najmniej 11 mrad i czasie narażenia w ciągu zmiany roboczej t ≤ 104 s, iloczyn czasu narażenia i skutecznej luminancji energetycznej źródła, ważonej według krzywej Bλ, nie powinien przekraczać wartości 100 J/cm² • sr. Gdy czas narażenia jest dłuższy niż 104 s, to luminancja energetyczna źródła nie powinna przekraczać 10-2 W/cm² • sr. Wówczas gdy wymiar kątowy źródła jest mniejszy niż 11 mrad, to dla t ≤ 104 s dopuszczalne napromienienie skuteczne wynosi 10 mJ/cm², natomiast dla t > 104 s natężenie napromienienia nie powinno przekraczać 1 μW/cm². Oceny narażenia termicznego siatkówki dokonuje się dla zakresu promieniowania 380 ÷ 1 400 nm. Skuteczna luminancja energetyczna źródła powinna spełniać zależność (wyrażoną w W/cm² • sr): gdzie: Lλ – gęstość widmowa luminancji energetycznej, Δλ – szerokość pasma promieniowania, α – wielkość kątowa źródła w radianach, przyjmująca wartości 1,7 ÷ 100 mrad, Rλ – względna skuteczność widmowa termicznych uszkodzeń siatkówki, t – czas jednorazowego narażenia, przyjmujący wartości z zakresu 10 μs – 10 s. W razie narażenia przez czas dłuższy niż 10 s, na promieniowanie źródeł emitujących głównie w paśmie IR-A, luminancja energetyczna źródła powinna spełniać zależność (wyrażoną w W/cm² •sr):W celu ochrony rogówki oraz soczewki natężenie napromienienia oka promieniowaniem podczerwonym, nie może przekraczać wartości (wyrażonej w watach na metr kwadratowy): a) dla jednorazowego czasu narażenia t ≥ 1000 s, E ≤ 100, b) dla jednorazowego czasu narażenia t ‹ 1000 s, E ≤ 18 000/t-3/4. Maksymalne jednorazowe napromienienie skóry promieniowaniem podczerwonym i widzialnym N, przez czas t ≤ 10 sekund określone jest zależnością (wyrażaną w dżulach na metr kwadratowy): N = 20 000 • t1/4. Dla znacznie dłuższego narażenia skóry określa się obciążenie termiczne organizmu.

EN

The Polish Standard for broad-band (non-laser) optical radiation contains separate exposure limits for ultraviolet TTV), visible light (VIS) and infrared (IR) radiation. Tise permissible limit of effective radiant exposure of the eye and skin to UV radiation in the wavelength band Tom 180 to 400 nm during the work shift is 30 J/m2 (spectrally weighted, using the relative spectral effectiveness Sx). In addition to protecting against photochemical cataracts, radiant exposure of the eye to UVA radiation in the wavelength from 315 to 400 nm) should not exceed 10 000 J/m2 during the work shift.

Słowa kluczowe

PL

nielaserowe promieniowanie optyczne; ocena zagrożenia; zagrożenie promieniowaniem

EN

nonlaser optical radiation; hazard assessment; radiation hazard

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2003
• Tom: Nr 3 (37)
• Strony: 15--44
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Marzec S.

• Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego 41-200 Sosnowiec ul. Kościelna 13

autor

Kozłowski C.

• Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

autor

Grzesik J.

• Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego 41-200 Sosnowiec ul. Kościelna 13

autor

Kosiński R.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

autor

Janosik E.

• Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

Bibliografia

• 1. Anders A. i in. (1995) Action spectrum for erythema in humans investigated with dye lasers. Photochem Photobiol. 61, 200-205.
• 2. Anderson R.R., Parrish J.A. (1981) The optics of human skin. J. Invest. Dermatol. 77,1,13-19.
• 3. Beitner H. (1986) Clinical and experimental aspects of long-wave ultraviolet (UVA) irradiation of human skin. Acta Derm. Yenerol. Suppl. 123, 1, 56.
• 4. Berger D., Urbach F„ Davies R.B. (1980) The action spectrum of erythema induced by ultraviolet radiation. [W:l B.L. Diffey. Ultraviolet radiation physics and the skin. Phys. Med. Biol., 25, 3, 405-426.
• 5. Biological effects of infrared radiation (1982) NIOSH Technical Report, Cincinati.
• 6. Blum H.F. (1966) On hazards of cancer from UV light. Am. Ind. Hyg. Ass. Jour. 27, 299-302.
• 7. Boettner E.A., Wolter J.R. (1962) Transmission of the ocular media. Invest. Ohthalmol. 1, 6, 776-783.
• 8. Bruls W.A.G. i in. (1984) Transmission of human epidermis and stratum comeum as a function of thickness in the ultraviolet and visible wavelengths. Photochem. Photobiol. 40, 4, 485- 494.
• 9. CIE (1935) Compte rendu 9-th Metting, Berlin. Report du Secretariat 41.
• 10. CIE (1987) Research note. A reference action spectrum for ultraviolet induced erythema in human skin. CIE, Journal 6, 1, 17-22.
• 11. CIE (1986a) Research note. Photoconjunctivitis. CIE, Journal 5, 1, 24-27.
• 12. CIE (1986b) Research note. Photokeratitis. CEE, Journal 5, 1, 19-23.
• 13. Katalog firmy Philips Lighting Poland (1995).
• 14. Kącik T. (1984) Lasery w okulistyce. Warszawa, PZWL.
• 15. Kohmoto K. (1999) Evaluation of actual light sources with proposed photobiological lamp safety standard and its applicability to guide on lighted envimoment. 24 th Session of the CIE. Warsaw - June 24 - 30, 1999. Proceedings. Vol. 1 - part 2, pp. 305-309.
• 16. Konarski S., Mańk A. (1974) Zagrożenia lukiem elektrycznym podczas spawania i cięcia metali. Bezpieczeństwo Pracy nr 6.
• 17. Kostowski E. (1993) Promieniowanie cieplne. Warszawa, PWN.
• 18. Kozłowski C., Kosiński R. (1997) Ocena zagrożenia promieniowaniem nadfioletowym emitowanym przez lampy owadobójcze. Bezpieczeństwo Pracy nr 10.
• 19. Lasery i promieniowanie optyczne. Kryteria zdrowotne środowiska (1990) Warszawa, PZWL.
• 20. Lydahl E. (1984) Infrared radiation and cataract. Acta Ophthalmologica, supl. 166.
• 21. Mańk A. i in. (1981) Opracowanie kryteriów oceny zagrożeń hutników żelaza i stali promieniowaniem optycznym i wytycznych dotyczących ich ograniczania. Praca naukowo-badawcza CIOP 04.U.03.08/81 [niepublikowana].
• 22. Marzec S. (1997) Mechanizm i skutki działania na człowieka promieniowania nadfioletowego oraz podczerwonego. Konferencja: Fizyczne czynniki środowiskowe - mechanizm działania, skutki zdrowotne narażenia, zasady profilaktyki. Ustroń 22-24 stycznia 1997.
• 23. Marzec S., Janosik E. (1995) Wpływ łuku spawalniczego na organizm spawacza. Seminarium: Zdrowie i bezpieczeństwo przy spawaniu. Instytut Spawalnictwa w Gliwicach.
• 24. Marzec S. (1995) Promieniowanie nadfioletowe urządzeń testujących banknoty. Bezpieczeństwo Pracy nr 7-8.
• 25. Non-ionizing radiation. Second Nordic Meeting on Non-ionizing Radiation. Stockholm 1989.
• 26. Occupational exposure to ultraviolet radiation (1972) Department of Health, Education, and Welfare.
• 27. Okuno T. (1998) The lens - infrared action spectrum for cataract. A study based on a thermal model. [W:] Measurements of optical radiation hazards. ICNIRP 6/98, CEE x016-1998, 173- 178.
• 28. Pitts D.G., Cullen A.P., Hacker P.D. (1977) Ocular effects of ultraviolet radiation from 295 to 365 nm. Invest. Ophth. Visual. Sci. 16, 10, 932-939.
• 29. Pitts D.G. (1974) The human ultraviolet action spectrum. Am. J. Optom. and Physiol. Optics. 51,12, 946-960.
• 30. Pitts D.G. (1981) Threat of ultraviolet radiation to the eye-how to protect against it. J. Optom. Ass. 52, 12, 949-957.
• 31. Pitts D.G., Tredici T.J. (1971) The effects of ultraviolet on the eye. Am. Industrial. Hyg. Ass. J. 4, 235-246.
• 32. Promieniowanie nadfioletowe. Kryteria zdrowotne środowiska (1997) Łódź, Instytut Medycyny Pracy.
• 33. Sliney D.H., Freasier B.C.(1912) Evaluation of optical radiation hazards. Appl. Optics. 12, 1, 1-24.
• 34. Sliney D.H. (1983) Standards for use of visible and nonvisible radiation on the eye. Am. J. Optom. Phys. Optics. 60, 4, 278-286.
• 35. Sliney D.H., Bitran M. (1998) The ACGIH Action Spectra for Hazard Assesment: The TLVs. [W:] Measurements of optical radiation hazards, ICNIRP 6/98, CIE x016-1998, 241-259.
• 36. Sterenborg H.J.C.M, van der Leun J.C. (1987) Action spectra for tumorigenesis by ultraviolet radiation. [Red.] W.F. Passchier, B.F.M. Bosnjakovic Human exposure to ultraviolet radiation: risk and regulations. (Biomedical Division) Elsevier Science Publishers B.V.
• 37. Wiśniewski S., Wiśniewski T.S. (1994) Wymiana ciepła. Warszawa, WNT.
• 38. Zaborski L. (1977) Studies on the luminance of welding arcs. Gdynia, Bull. Inst. Mar. Trop. Med. 3/4, 129-134.
• 39. Zaborski L. (1976) Studies of the visible spectrum of the welding arc. Gdynia, Bull. Inst. Mar. Trop. 3/4, 267-277.
• 40. Zuclick J.A. (1980) Cumulative effects of near-UV induced corneal damage. Health Physics, 38, 833-38.
• 41. Zuclick J.A. (1989) Ultraviolet - induced photochemical damage in ocular tissues. Health Physics 56, 5, 671-682.