Przestrzeń świątyni – przestrzeń teatru

• Autorzy: Kozień-Woźniak Magdalena , Podhalański Bogusław

Identyfikatory

DOI

10.21008/j.2658-2619.2022.8.1

Warianty tytułu

EN

The space of a temple – the space of a theatre

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wspólnym elementem w świątyni i teatrze są ludzie zwani odpowiednio wiernymi lub publicznością. Różne są natomiast cele i okoliczności, dla których przybywają oni do tych obiektów będących budynkami użyteczności publicznej, niegdyś określanymi jako architektura monumentalna. Przestrzeń służąca celom tych zgromadzeń ma również wspólne cechy, spośród których widoczność oraz słyszalność są podstawowymi, jednak realizowanymi przez architekta w różny sposób. Istotne jest oddziaływanie tych przestrzeni na zgromadzonych, które w przypadku świątyni winno podkreślać jej pierwiastek sakralny, a w teatrze jej utylitarność, przeżywanie dramatu scenicznego. Porównanie wybranych teatrów i świątyń wskazuje na zasadnicze formy widowni oraz powiązań między wnętrzem i zewnętrzem obiektów wykorzystywanych do budowania pierwiastka sacrum i profanum. Kościół w Bieńczycach, katedra Notre Dame du Liban i cerkiew w Białym Borze, teatr festiwalowy w Bayreuth oraz Teatro Popular w Niterói stanowiły wybrane przykłady analiz, rozważań i porównań.

EN

One common element of a temple and a theatre are people, called the faithful and the audience, respectively. However, the purpose and circumstances that attract them to these buildings differ. They are undoubtedly public buildings that used to be termed monumental architecture. The space used for such gatherings also has common features, of which visibility and audibility are fundamental, but are implemented by architects in different ways. The impact of these spaces on those convened in them is essential. In temples, this impact should highlight their religious element, while in theatres it should underscore their utilitarianism and the experience of a stage drama. A comparison of selected theatres and temples showed essential forms of auditoria and linkages between the buildings’ interiors and exteriors used to build the elements of the sacred and the profane. The Church in Bieńczyce, the Chapel of Notre-Dame du Liban and the Orthodox Church in Biały Bór, as well as the Festival Theatre in Bayreuth and the Teatro Popular in Niterói were the cases selected for analysis, discussion and comparison.

Słowa kluczowe

PL

świątynia; kościół; cerkiew; liturgia; teatr; spektakl

EN

temple; church; liturgy; theater; performance

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz
• Rocznik: 2022
• Tom: Z. 8
• Strony: 5--14
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys.

Twórcy

autor

Kozień-Woźniak Magdalena

• Politechnika Krakowska im. T. Kościuszki, Wydział Architektury, Katedra Projektowania Architektonicznego

• https://orcid.org/0000-0003-3102-4876

autor

Podhalański Bogusław

• Politechnika Krakowska im. T. Kościuszki, Wydział Architektury, Katedra Planowania Przestrzennego, Projektowania Urbanistycznego i Ruralistycznego

• https://orcid.org/0000-0002-3524-0210

Bibliografia

• 1. ArchDaily, 2022, https://www.archdaily.com/773227/video-enter-the-ethereal-spaces-of-los-angeles-cathedral-of-our-lady-of-the-angels (dostęp: 18.05.2022).
• 2. Archirama, 2022, https://archirama.muratorplus.pl/architektura/mistyczne-wnetrze-ikony-cerkiew-greckokatolika,67_103.html (dostęp: 18.05.2022).
• 3. Arystoteles, 2010, Poetyka, przeł. H. Podbielski, PWN, Warszawa.
• 4. Biały Bór, 2022, https://bialybor.com.pl/strona/cerkiew-greckokatolicka-pw-npb-w-bialym-borze (dostęp: 18.05.2022).
• 5. Braun K., 1982, Przestrzeń teatralna, PWN, Warszawa.
• 6. Esslin M., 1999, Teatr modernistyczny: 1890-1920, w: Historia teatru, red. J.R. Brown, Diogenes, Warszawa.
• 7. Gorzelany J., 1988, Gdy nadszedł czas budowy arki, Editions Du Dialogue, Paryż.
• 8. Gov, 2022, https://www.gov.pl/web/kultura/cerkiew-w-bialym-borze-najmlodszym-zabytkiem-wpisanym-do-rejestru (dostęp: 18.05.2022).
• 9. Hani J., 1994, Symbolika świątyni chrześcijańskiej, Znak, Kraków.
• 10. Heller M., 2021, Bóg i geometria. Gdy przestrzeń była Bogiem, Copernicus Center Press, Kraków.
• 11. Izenour G.C., 1996, Theater Design, Yale University Press, New Haven-London.
• 12. Kocur M., 2001, Teatr antycznej Grecji, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• 13. Kozień-Woźniak, 2015, Teatry interferencji: współczesna architektura teatralna a nieformalna przestrzeń teatru, Politechnika Krakowska, Kraków.
• 14. Lima E.F.W., 2017, O Teatro Popular Oscar Niemeyer em Niterói e o Teatro Raul Cortez em Duque de Caxias, “Arquitextos”, ano 18, n. 205.00, Vitruvius, jun.
• 15. Mieletinski E., 1981, Poetyka mitu, PIW, Warszawa.
• 16. Napiórkowski A.A., 2020a, Kościół ducha kontynuacją wcielenia Chrystusa, Biblos, Tarnów.
• 17. Napiórkowski A.A., 2020b, Od Arki Jahwe do Kościoła Trójjedynego Boga, Bernardinum, Pelplin.
• 18. Nowosielski J., 1998, Inność prawosławia, Otrhdruk, Białystok.
• 19. Off Beat Kraków, 2022, https://offbeatkrakow.pl/kosciol-arka-pana-nowohucki-dowod-wiary/ (dostęp: 18.05.2022).
• 20. Rosier-Siedlecka M.E., 1980, Posoborowa architektura sakralna, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin.
• 21. Vitruvius, 2022, http://www.vitruvius.com.br/revistas/read/arquitextos (dostęp: 18.05.2022).
• 22. Walter P., 2006, Mitologia chrześcijańska, PAX, Warszawa.
• 23. Wierzbicka A.M., 2019, Rola światła w architekturze znaczeniowej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.
• 24. Wikipedia, 2022, https://pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_Tr%C3%B3jcy_Przenaj%C5%9Bwi%C4%99tszej_w_Fatimie (dostęp: 18.05.2022).