Modelowanie i planowanie rozwoju miast: studium przypadku Lublina w kontekście wyzwań urbanistyki XXI wieku

• Autorzy: Martyka Anna , Przesmycka Natalia

Identyfikatory

DOI

10.2478/he-2024-0007

Warianty tytułu

EN

Modelling and planning urban development: a case study of Lublin in the context of the challenges of 21st century urbanism

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł prezentuje urbanistyczne podejście do modelowania i planowania rozwoju miast, ze szczególnym uwzględnieniem Lublina jako studium przypadku. Badania nad modelami przestrzennej struktury miasta mają kluczowe znaczenie dla skuteczności i efektywności decyzji urbanistycznych i polityki przestrzennej. W ramach badań przeprowadzono analizę urbanistyczną Lublina, aby określić kluczowe elementy i relacje tworzące jego miejski układ. Celem naukowym pracy jest modelowa interpretacja struktury przestrzenno-funkcjonalnej Lublina, nazwanej za Zuziakem konstrukcją urbanistyczną, jako propozycja potencjalnego narzędzia ułatwiającego sterowanie rozwojem miasta. W badaniach wykorzystano klasyczne metody stosowane w urbanistyce i architekturze, ale inspirowano się na poziomie idei logiką algorytmów upraszczających sieć drogową, zachowujących jej właściwości typologiczne. Zinterpretowano zatem na przystępny język różnego typu warstwy, informacje i dane przestrzenne, które ostatecznie przedstawiono w postaci konstrukcji urbanistycznej składającej się z węzłów miejskości i korytarzy rozwoju. Głównym wnioskiem z badań jest stwierdzenie, że czytelny model (plan/schemat/graf) miasta może stać się przydatnym narzędziem do kształtowania wysokiej jakości środowiska zurbanizowanego szybko reagującego na nowe wyzwania.

EN

This paper presents an urban approach to modelling and planning the development of cities, with particular focus on Lublin as a case study. Research into models of the spatial structure of a city is crucial to the effectiveness and efficiency of urban planning decisions and policies. The study analysed Lublin to identify the key elements and relationships that make up its urban layout. The scientific objective of the study is a model interpretation of the spatial and functional structure of Lublin. Following Zuziak’s example, it was called the urban structure, and it will be analysed as a proposal for a potential tool to facilitate the control of city development. The research used classical methods applied in urban planning and architecture but was inspired at the by the logic of algorithms simplifying road networks and preserving their typological properties. Thus, different types of layers, information and spatial data were translated into an accessible language and were finally presented in the form of an urban design, consisting of urbanity nodes and development corridors. The main conclusion of the research is that an intelligible model (plan/scheme/graph) of the city can become a useful tool for shaping a high-quality urbanised environment that responds quickly to new challenges.

Słowa kluczowe

PL

konstrukcja urbanistyczna; rozwój przestrzenny Lublina; narzędzia planistyczne; architektura struktury przestrzennej

EN

urban design; spatial development of Lublin; planning tools; spatial structure architecture

• Wydawca: Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego, Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechniki Krakowskiej
• Czasopismo: Środowisko Mieszkaniowe
• Rocznik: 2024
• Tom: nr 46
• Strony: 71--91
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz., il.

Twórcy

autor

Martyka Anna

• Wydział Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury, Politechnika Rzeszowska

• https://orcid.org/0000-0001-7582-7828

autor

Przesmycka Natalia

• Wydział Budownictwa i Architektury, Politechnika Lubelska

• https://orcid.org/0000-0002-1755-2448

Bibliografia

• [1] Amir, S., Kant, V., 2018. Sociotechnical Resilience: A Preliminary Concept. Risk Analysis 38. https://doi.org/10.1111/risa.12816.
• [2] Beretić, N., Đukanović, Z., Campus, G., 2022. Plural city: layered singularities and urban design: case of Belgrade City (RS). City, Territory and Architecture 9. https://doi.org/10.1186/s40410-022-00154-5.
• [3] Boguszewska, K., Przesmycka, N., 2019. Spatial Planning in Environmentally Valuable Areas in the Context of Public Participation on the Example of Czechów Hills in Lublin. Barometr Regionalny. Analizy i Prognozy 16. https://doi.org/10.56583/br.55.
• [4] Boori, M.S., Netzband, M., Choudhary, K., Voženílek, V., 2015. Monitoring and modeling of urban sprawl through remote sensing and GIS in Kuala Lumpur, Malaysia. Ecol Process 4. https://doi.org/10.1186/s13717-015-0040-2.
• [5] Bradecki, T., Kafka, K., Ludwig, J., Mól, B., 2023. Modele struktury Metropolii GZM. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• [6] Castells, M., 1996. The Rise of the Network Society: Volume I, The Information Age: Economy, Society and Culture. Wiley–Blackwell.
• [7] Chmielewski, S., Łukasik, A., Owczarek, P., Ekologiczny System Obszarów Chronionych Miasta Lublin a miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Teledetekcja Środowiska, nr 49, Warszawa 2013, s. 7-14, http://geoinformatics.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/26/2014/03/ts_v49_007_Chmielewski.pdf.
• [8] Czyńska, K., Marzęcki, W., Rubinowicz, P., Studium wartości widokowych miasta Lublin. Lublin 2011, https://bip.lublin.eu/gfx/bip/userfiles/_public/import/strategia-i-planowanie/planowanie-przestrzenne/inne-opracowania-planistyczne/studium-wartosci-widokowych-m/studium-wartosci-widokowych-mi/58878_opis_studium_2011.pdf (dostęp: 15.01.2024).
• [9] Gyurkovich, M., Szarata, A., Zuziak, Z., 2016. Model przestrzennej struktury Krakowa. Perspektywa planistyczna. Etap I – Założenia modelu strukturalnych zmian w zagospodarowaniu przestrzennym miasta. Biuro Planowania Przestrzennego Urzędu Miasta Krakowa.
• [10] Kostof, S., 1991. The City Shaped: Urban Patterns and Meanings Through History. Thames & Hudson, Nowy Jork, Boston.
• [11] Li, X., Zhou, Y., Chen, W., 2020. An improved urban cellular automata model by using the trend-adjusted neighborhood. Ecol Process 9. https://doi.org/10.1186/s13717-020-00234-9.
• [12] Lynch, K., 1960. The image of the city. MIT Press, Cambridge.
• [13] Martyka, A., 2019. Węzły i korytarze rozwoju w modelu przestrzennej struktury Rzeszowa. Skala Miasta i Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego - Perspektywa 2050, in: Zuziak, Z., Gosztyła, M., Janda, M., Malczewska, J., Martyka, A., Mikrut, A., Szarata, M. (Eds.), Węzły i Korytarze Rozwoju Funkcji Metropolitalnych Rzeszowa. Biuro Rozwoju Miasta Rzeszowa, Rzeszów.
• [14] Martyka, A., 2023. Modelowa interpretacja struktury przestrzennej miasta a polityka przestrzenna. Przykład Rzeszowa. Środowisko Mieszkaniowe–Housing Environment 43.
• [15] Mirzaee, S., Wang, Q., 2020. Urban mobility and resilience: exploring Boston’s urban mobility network through twitter data. Appl Netw Sci 5. https://doi.org/10.1007/s41109-020-00316-9.
• [16] Mitchell, W., 1996. City of Bits: Space, Place, and the Infobahn. the MIT Press, Cambridge, London.
• [17] Prokopska, A., Martyka, A., 2017. Miasto jako organizm przyjazny człowiekowi. Budownictwo i Architektura 16. https://doi.org/10.24358/bud-arch_17-161_14.
• [18] Przesmycka, N, 2012a. Lublin: przeobrażenia urbanistyczne 1815-1939. Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, Polska Akademia Nauk o. w Lublinie, Lublin.
• [19] Przesmycka, N, 2012b. Krajobraz kulturowy nowych suburbii Lublina. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych 8. https://doi.org/10.35784/teka.2496
• [20] Przesmycka, N., 2015. Lublin u progu XX wieku - uwarunkowania i kierunki rozwoju urbanistycznego. Rocz Humanist 63. https://doi.org/10.18290/rh.2015.63.4-6
• [21] Przesmycka, N., 2020. Transformations of the transport system of the city of Lublin as a city-forming factor. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych 15. https://doi.org/10.35784/teka.1497
• [22] Przesmycka, N., Boguszewska, K., 2020. Landscaping of green areas in the urban layout of midtown Lublin. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych 16. https://doi.org/10.35784/teka.2426
• [23] Przesmycka, N., strojny, R., 2018. Allotment gardens in the Lublin downtown in the spatial and urban planning context – origins and issues concerning their preservation. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych 14. https://doi.org/10.35784/teka.1777
• [24] Pung, J., D’souza, R.M., Ghosal, D., Zhang, M., 2022. A road network simplification algorithm that preserves topological properties. Appl Netw Sci 7. https://doi.org/10.1007/s41109-022-00521-8.
• [25] Rocznik Statystyczny za rok 2023 GUS, s. 2023, dostępne: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-demograficzny-2023,3,17.html.
• [26] Rossi, A., 1984. The Architecture of the City. the MIT Press.
• [27] Trzaskowska, E., Adamiec, P., 2015. Zieleń osiedli mieszkaniowych i zabudowy wielorodzinnych w strukturze ekologicznej Lublina, in: Trzaskowska, P. Adamiec (Ed.), Krajobrazy Lublina–osiedla mieszkaniowe, Wydawnictwo katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, pp. 41-56.
• [28] Wantuch-Matla, D., Martyka, A., Ruchlewicz-Dzianach, A., 2021. Powszechna edukacja architektoniczna. Doświadczenia polskie i kształcenie incydentalne. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków. https://doi.org/http://www.wydawnictwoup.pl/860/Powszechna-edukacja-architektoniczna-Doswiadczenia-polskie-i-ksztalcenie-incydentalne.html.
• [29] West, B., 2018. The Universal Laws of Life and Death in Organisms, Cities and Companies. Weidenfeld & Nicolson, Londyn.
• [30] Ziobrowski, Z., 2023. Od lokacji do megamiast, in: Noworól, A., Salamon, J. (Ed.), Polityka Miejska – Wybrane Aspekty Zarządzania Rozwojem. Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, pp. 10–33.
• [31] Zuziak, Z., 2008. O tożsamości urbanistyki. Wydawnictwo Politechniki krakowskiej, Kraków.
• [32] Zuziak, Z., 2017. Konstrukcje urbanistyczne miast przyszłości. Uwagi do dyskusji nad wizją rozwoju Rzeszowa. Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury 64, 467–485.
• [33] Zuziak, Z., 2018a. Węzły miejskości a modele przestrzenne struktur miejskich. Budownictwo i Architektura 107–129.
• [34] Zuziak, Z., 2018b. Konstrukcje urbanistyczne a planowanie metropolitalne, in: Węcławowicz-Bilska, E. (Ed.), Nowe Idee w Planowaniu Rozwoju Terytorialnego. Problemy Obszarów Metropolitalnych i Wielkich Miast. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków, pp. 17–44.
• [35] Zuziak, Z., Gosztyła, M., Janda, M., Malczewska, J., Martyka, A., Mikrut, A., Szarata, M., 2019. Węzły i Korytarze Rozwoju Funkcji Metropolitalnych Rzeszowa. Biuro Rozwoju Miasta Rzeszowa, Rzeszów.
• [36] Zuziak, Z., Ogrodnik, D., 2018. Konstrukcja urbanistyczna Krakowa. Rola śródmieścia a korytarze rozwoju – jako wskazanie do opracowania kierunków rozwoju dla sporządzanego Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Krakowa. Biuro Planowania Przestrzennego Urzędu Miasta Krakowa, Kraków.

Uwagi

[1a] Badania zostały przeprowadzone w ramach „Politechnicznej Sieci VIA CARPATIA im. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego” finansowanej z dotacji celowej Ministra Edukacji i Nauki, działanie „Po sąsiedzku - międzyuczelniane staże badawcze”, nr umowy NN-1450-60/23.

[1b] The research was carried out within the framework of the ‘VIA CARPATIA Polytechnic Network named after President Lech Kaczyński of the Republic of Poland’, financed from a specific grant of the Minister of Education and Science, action ‘Po sąsiedzku – interuniversity research traineeships’, contract no. NN-1450-60/23

[2] Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).