Ocena stopnia degradacji biologicznej więźby dachowej zabytkowego kościoła – studium przypadku, badania in situ

• Autorzy: Grzybowska Agnieszka , Bajno Dariusz

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0055.0045

Warianty tytułu

EN

Assessment of the degree of biological degradation of the roof truss of a historic church – case study, in situ research

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Obiekty o konstrukcji drewnianej, choć niektóre przetrwały wieki, wymagają regularnych przeglądów, konserwacji oraz napraw. Spora część budynków sakralnych ma unikalną wartość kulturową oraz historyczną, co powinno przekładać się na odpowiedni sposób obchodzenia się z nimi. Rzeczywistość zbyt często okazuje się inna. Problemem jest tu nie tylko nieświadomość, a nawet lekceważenie ww. wartości, lecz niejednokrotnie bardzo ograniczona dostępność do miejsc szczególnie narażonych na uszkodzenia, w tym niemechaniczne. Niemała część z tych obiektów nie ma jakiejkolwiek istniejącej i prowadzonej dokumentacji, w tym założonych książek obiektów budowlanych, a tym samym protokołów z przeprowadzanych przeglądów okresowych. W Polsce już na początku lat 90. XX wieku Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie zwrócił uwagę na konieczność prowadzenia badań, analiz oraz właściwego dokumentowania m.in. historycznych więźb dachowych. Celem badań, opisanych w niniejszym opracowaniu, była identyfikacja problemów związanych z więźbą dachową o konstrukcji storczykowo-stolcowej zabytkowego obiektu sakralnego.

EN

Wooden structures, although some have lasted for centuries, require regular inspections, maintenance, and repairs. A significant portion of sacred buildings holds unique cultural and historical value, which should translate into proper care and handling. However, the reality often turns out to be different. The issue is not only the lack of awareness or even disregard for these values but also the often very limited access to areas particularly prone to damage, including non-mechanical damage. Many of these structures lack any existing or maintained documentation, such as building logs or records of periodic inspections. In Poland, as early as the beginning of the 1990s, the National Heritage Research and Documentation Center in Warsaw pointed out the necessity of conducting research, analysis, and proper documentation of, among other things, historic roof trusses. The aim of the research described in this study was to identify issues related to the truss structure of an orchid-post type roof of a historic sacred building.

Słowa kluczowe

PL

konstrukcja drewniana; kościół zabytkowy; więźba dachowa; więźba drewniana; stan techniczny; degradacja biologiczna; rezystograf; badanie in situ; studium przypadku

EN

wooden structure; historic church; roof truss; wooden truss; technical condition; biological degradation; resistograph; in situ test; case study

• Wydawca: Fundacja Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa
• Czasopismo: Przegląd Budowlany
• Rocznik: 2025
• Tom: R. 96, nr 1
• Strony: 49--53
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Grzybowska Agnieszka

• Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska, Politechnika Bydgoska

• https://orcid.org/0000-0003-2798-3097

autor

Bajno Dariusz

• Wydział Budownictwa Lądowego i Wodnego, Politechnika Wrocławska

• https://orcid.org/0000-0001-7664-8653

Bibliografia

• [1] Bajno D., Bednarz Ł., Nowak T., Problems relating to assessment, repair and restoration of wooden roof structures in historic buildings, as exemplified by two case studies in southern Poland, Trans Tech Publications, Switzerland, Advanced Materials Research 778 2013, str. 888-894, doi:10.4028/www.scientific.net/AMR.778.888, str. 888-894
• [2] Bajno D., Wybrane aspekty cieplno-wilgotnościowe związane z dostosowaniem budynków zabytkowych do eksploatacji w nowych warunkach, Monografia 61. Konferencja Naukowa Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN oraz Komitetu Nauki PZITB Bydgoszcz – Krynica 2015 20-25 września 2015, str. 9-16
• [3] Baldassino N., Piazza M., Zanon P., In Situ Evaluation of the Mechanical Properties of Timber Structural Elements, [w]: Proc. 10th International Symposium on Nondestructive Testing of Wood, Lausanne, Switzerland, 26-28 August 1996
• [4] Bonamini G., Restoring timber structures – inspection and evaluation. In: Timber Engineering, STEP 2, D3/1-9, Blass H.J. et al. (Eds), Centre Hout, 1995
• [5] Brykowska M., Metody pomiarów i badań zabytków architektury, Warszawa, 2003
• [6] Ceraldi C., Mormone V., Russo E., Resistographic inspection of ancient timber structures for the evaluation of mechanical characteristics, Materials and Structures 34(1)2001, str. 59-64
• [7] Jasieńko J., Bednarz Ł., Nowak T., Analiza stanu zachowania drewnianych stropów w Auli Leopoldyńskiej Uniwersytetu Wrocławskiego oraz w budynku głównego dworca kolejowego we Wrocławiu, Wiadomości Konserwatorskie 26, 2009, str. 300-313
• [8] Jasieńko J., Nowak T., Bednarz Ł., Badania stropu Auli Leopoldina Uniwersytetu Wrocławskiego, Politechnika Wrocławska, Wrocław, 2010, http://www.ib.pwr.wroc.pl/nowak/publikacje/Jasienko_Nowak_Bednarz_PSMB_2010.pdf
• [9] Kadłuczka A., Project Report, [w]: Rescuing the Hidden European Wooden Churches Heritage – an International Methodology for Implementing a Database for Restoration Projects. Tampone G., Semplici M. (Eds), FLY Events & Alter Ego Ing Arch., S.r.l., Citta di Castello, 2006
• [10] Krzysik F., Nauka o drewnie, PWN, Warszawa, 1978
• [11] Larsen K. E., Marstein N., Conservation of Historic Timber Structures. An ecological approach. Butterworth- Heinemann Series in Conservation and Museology, Reed Educational and Professional Publishing Ltd., 2000
• [12] Ogólne warunki użytkowania wg PN-EN 335-1 Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych. Definicja klas użytkowania Część 2: zastosowanie do drewna litego
• [13] Ogólne warunki użytkowania wg PN-EN 335-1 Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych. Definicje klas użytkowania Część 1: postanowienia ogólne
• [14] PN-64/B-03150: Konstrukcje drewniane. Obliczenia statyczne i projektowanie
• [15] PN-73/B-03150: Konstrukcje drewniane. Obliczenia statyczne i projektowanie
• [16] PN-77/D-04103: Drewno. Oznaczanie wytrzymałości na zginanie statyczne, PKN, Warszawa
• [17] PN-81/B-03150.01: Materiały. Konstrukcje z drewna i materiałów drewnopochodnych. Obliczenia statyczne i projektowanie
• [18] PN-B-03150:2010: Konstrukcje drewniane. Obliczenia statyczne i projektowanie
• [19] PN-EN 1995-1-1:2010: Eurokod 5 Projektowanie konstrukcji drewnianych. Część 1-1: Postanowienia ogólne. Reguły ogólne i reguły dotyczące budynków
• [20] PN-EN 1995-1-2:2008 Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych. Część 1-2: Postanowienia ogólne. Projektowanie konstrukcji z uwagi na warunki pożarowe
• [21] PN-EN 350-2: Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych. Naturalna trwałość drewna litego. Wytyczne dotyczące naturalnej trwałości i podatności na nasycanie gatunków drewna mających znaczenie w Europie
• [22] PN-EN 460: Trwałość drewna i materiałów drewnopochodnych. Naturalna trwałość drewna litego. Wytyczne dotyczące wymagań w zakresie trwałości drewna sosnowego w klasach zagrożenia
• [23] The Principles for the Preservation of Historic Timber Structures, Adopted by ICOMOS at the 12th General Assembly in Mexico, October 1999, http://www.international.icomos.org/charters/wood_e.pdf, 29/06/14
• [24] Tomaszek T., Zastosowanie badań rezystograficznych do analizy zakresu degradacji tkanki drzewnej w przekrojach polichromowanych elementów zrębu ścian drewnianej budowli zabytkowej w celu optymalizacji obszaru transferu polichromii (na przykładzie cerkwi w Miękiszu Starym), Wiadomości Konserwatorskie 42/2015
• [25] Ważny J., Karyś J., Ochrona budynków przed korozją biologiczną, Wydawnictwo Arkady, Warszawa, 2001