Rola fauny glebowej w zróżnicowaniu roślinności na zwałowisku karbońskiej skały płonnej

• Autorzy: Radosz Łukasz , Ryś Karolina , Chmura Damian , Hutniczak Agnieszka , Woźniak Gabriela

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/113635

Warianty tytułu

EN

The role of soil fauna in the diversity of vegetation on the carboniferous waste dump

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono relacje między ilością fauny glebowej w zróżnicowaniu roślinności na zwałach pogórniczych. Dotychczas, badacze wiele uwagi poświęcali rozwojowi i zróżnicowaniu zespołów roślinnych na terenach poprzemysłowych uwzględniając m.in. hałdy skały płonnej. Znacznie słabiej poznano ilościowy i jakościowy udział wybranych grup mezo-fauny (nicienie i wazonkowce), w podłożu glebowym terenów poeksploatacyjnych. Poznanie tych zależności może mieć duże znaczenie praktyczne w planowaniu i realizowaniu prac zmierzających do odtwarzania siedlisk na terenach powstałych w związku z eksploatacją surowców mineralnych. Jednym z czynników warunkujących wzrost roślin oraz ich odporność na stres, jest aktywność organizmów glebowych. Stwierdzono marginalnie istotną zależność między różnorodnością gatunkową płatów roślinności, mierzoną wartością wskaźnika Shannona-Wiener’a a liczebnością wazonkowców (rs=0.31, p=0.05). Procentowe pokrycie gatunku dominującego, jego obfitość, jak również, łączne procentowe pokrycie roślin i mszaków, wielkość suchej masy oraz pokrycie ogólne roślin zielnych istotnie wpływa na liczbę wazonkowców.

EN

The work analyzes the relationship between the amount of soil fauna in the diversity of vegetation on post-mining dumps. Until now, researchers have devoted a lot of attention to the development and diversity of plant communities in post-industrial areas, including heaps of gangue. The quantitative and qualitative participation of selected meso-fauna groups (Nematoda, Enchytraeidae) in the soil base of post-mining areas was much less known. Understanding these relationships can be of great practical importance in planning and implementing surveying works to restore habitats in areas created in connection with the exploitation of mineral resources. Activity of soil organisms is one of the factors conditioning plant growth and their resistance to stress. A marginally significant relationship was found between the species diversity of the patches of vegetation, measured by the value of the Shannon-Wiener index, and the abundance of vase vessels (rs=0.31, p=0.05). The percentage coverage of the dominant species, its abundance, as well as the total percentage coverage of plants and bryophytes, dry matter volume and general coverage of herbaceous plants significantly affects the number of vassels.

Słowa kluczowe

PL

wazonkowce; nicienie; czynniki biotyczne; mezofauna; zwałowiska

EN

Enchytraeidae; Nematoda; biotic factor; mesofauna; spoil heap

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 20, nr 4
• Strony: 21--28
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys.

Twórcy

autor

Radosz Łukasz

• Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Jagiellońska 28, 40-032 Katowice

autor

Ryś Karolina

• Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Jagiellońska 28, 40-032 Katowice

autor

Chmura Damian

• Wydział Inżynierii Materiałów, Budownictwa i Środowiska, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, ul. Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała

autor

Hutniczak Agnieszka

• Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Jagiellońska 28, 40-032 Katowice

autor

Woźniak Gabriela

• Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski w Katowicach, ul. Jagiellońska 28, 40-032 Katowice

Bibliografia

• 1. Alphei J., Bonkowski M., Scheu S. 1996. Protozoa, Nematoda and Lumbricidae in the rhizosphere of Hordelymuseuropaeus (Poaceae): faunal interactions, response of microorganisms and effects on plant growth, Oecologia 106, 111-126.
• 2. Bach C.E. 1994. Effects of a specialist herbivore (Alticasuplicata) on Salix cordata and sand dune succession, Ecol. Monog. 64, 423-445.
• 3. Barrios E. 2007. Soil biota, ecosystem services and land productivity. SinceDirect, Tropical Soil Biology and Fertility Institute of Centro Internacional de Agricultura Tropical (TSBF-CIAT), Cali, Colombia.
• 4. Brown V.K., Gange A.C. 1989. Differential effects of above and below ground herbivory during early plant succession, Oikos 54, 67-76.
• 5. De Deyn G.B., Raaijmakers C.E., Zoomer H.R. 2003. Soil invertebrate fauna enhance grassland succession and diversity, Nature 422, 711-713.
• 6. Fagan W.F., Bishop J. G. 2000. Trophic interactions during primary succession: herbivores slow a plant reinvasion at Mount St.n Helens, Am. Nat. 155, 238-251.
• 7. Frouza J., Prach K., Pižla V., Háněla L., Starýa J., Tajovskýa K., Maternad J., Balíka J., Kalčíka J., Řehounkováb K. 2008. Interactions between soil development, vegetation and soil fauna during spontaneous succession in post mining sites. European Journal of Soil Biology 44, 109-121.
• 8. Gange A.C., Brown V.K., Farmer L.M. 1991. Mechanisms of seedling mortality by subterranean insect herbivores, Oecologia 88, 228-232.
• 9. Glenn-Lewin D.C., Peet R.K., Veblen T.T. 1992. Plant Succession, Theory and Prediction, Chapman & Hall, London.
• 10. Greszta J., Morawski S. 1972. Rekultywacja nieużytków poprzemysłowych. PWRiL, Warszawa.
• 11. Hanus-Fajerska E., Muszyńska E., Giemzik A. 2015. Archives of Waste Management and Environmental Protection., Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska.
• 12. Harinikumar K.M., Bagyaraj D.J. 1994. Potential of earthworms, ants, millipedes and termites for dissemination of vesicular arbuscularmycorrhizal fungi in soil, Biol. Fertil. Soils 18, 115-118.
• 13. Kasprzak. K. 1971. Wazonkowce (Oligochaeta, Enchytraeidae), Warszawa.
• 14. Kasprzak. K. 1971. Wazonkowce (Oligochaeta, Enchytraeidae), Warszawa.
• 15. Kompała A., Błońska A., Woźniak G. 2004. Vegetation of the „Żabie Doły” area (Bytom) covering the wastelands of zinc-lead industry. Archiwum Ochrony Środowiska 30(3), 59-76.
• 16. Lavergne S., Mouquet N., Thuiller W., Ronce O. 2010. Evolutionary and Ecological Responses of Species and Communities. Annual Review of ecology and Evolution.
• 17. Lopez M.G., Matesanz M.R., Lidon J.B.J., Cosin D.J.D. 2003. The effect of Hormogasterelisae (Hormogastridae) on the abundance of soil Collembola and Acari in laboratory cultures, Biol. Fertil. Soils 37, 231-236.
• 18. Porazinska D.L., Bardgett R.D., Blaauw M.B., Hunt H. W., Parsons A.N., Seastedt T.R., Wall D.H. 2003. Relationships at the aboveground-belowground interface: Plants, soil biota, and soil processes. Ecological Monographs 73, 377-395.
• 19. Rostański A. 2006. Spontaniczne kształtowanie się pokrywy roślinnej na zwałowiskach po górnictwie węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• 20. Skubała P. 2002. Rozwój fauny roztoczy na hałdach, czyli jak przyroda walczy z przemysłem. Kosmos, 2(51), 195-204.
• 21. Uggla H. Gleboznawstwo rolnicze PWN. Warszawa 1981.
• 22. Wikipedia, Wolna encyklopedia: https://pl.wikipedia.org/wiki/Gleba (dostęp: 20.06.2019).
• 23. Wojewoda D., Kajak A., Szanser M. 2002. Rola mezo- i makrofauny w funkcjonowaniu gleby. Instytut ekologii PAN, 105-114.
• 24. Woźniak G. 2010. Diversity of vegetation on coal-mine heaps of the Upper Silesia (Poland), Kraków.