Stężenia rtęci w osadach dennych oczek wodnych położonych w zlewni rolniczej

• Autorzy: Szydłowski K. , Burczyk P. , Podlasińska J.

Identyfikatory

DOI

10.12912/23920629/64524

Warianty tytułu

EN

Mercury content in bottom sediments of mid-field ponds

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zbadano osady dwóch oczek wodnych położonych w zlewni rolniczej. Próbki pobierano z warstw osadów: 0–5 (W1), 5–10 (W2), 10–20 (W3) i 20–30 (W4) cm, w trzech punktach na każdym zbiorniku wodnym. Łącznie pobrano 24 próby osadów dennych, w których oznaczono zawartość rtęć i węgla całkowitego. Rtęć oznaczono za pomocą analizatora AMA 254. Osady oczka zlokalizowanego w parku wiejskim posiadały wyższe wartości pH (kwasowość czynna) niż oczka położonego w obrębie upraw rolnych. Osady denne oczka śródpolnego posiadały wyższe zawartości węgla całkowitego wynosząc średnio 22,70% niż oczka położonego w parku wiejskim, w których zawartość węgla całkowitego wyniosła średnio 4,59%. Zawartość rtęci w osadach dennych wahała się od 0,02 do 0,41 mg ⋅ kg-1. Zbadane osady były w strefie przybrzeżnej osadami niezanieczyszczonymi (I klasa), zaś w strefie centralnej (głęboczek) były osadami miernie zanieczyszczonymi (II klasa). Stężenia rtęci w próbkach pobranych w strefie brzegowej zarówno w oczku nr 1 i 2 różniły się istotnie statystycznie (Test Tukey’a p≤0,05) od stężeń w próbkach ze środkowych części zbiorników. Analiza chemiczna poszczególnych warstw osadów dennych oczek wodnych wykazała, iż największe nagromadzenie rtęci wystąpiło w warstwie W1 (0–5 cm) w zbiorniku zlokalizowanym w parku wiejskim (profil S2).

EN

Two mid-field ponds located in the agricultural catchment was chosen for the investigations. Total of 24 samples of bottom sediments were collected. The samples were taken from sediment layers: 0–5 (W1), 5–10 (W2), 10–20 (W3) and 20–30 (W4) cm, with three points at once during the 2014 winter period. Mercury content in the samples was determined by analyzer AMA 254. Higher pH (active acidity) was recorded in sediments in pond located in a rural park than pond located within agricultural crops. Bottom sediment in mid-field pond (No. 1) had higher values of organic carbon averaging 22.70% than in the pond located in a rural park (No. 2), where organic carbon content averaged 4.59%. The mercury content in bottom sediments ranged from 0.02 to 0.41 mg ⋅ kg-1. The examined sediments were classified (at points P1, P2, P3 and P4) as uncontaminated sediments (Class I) and at points S1 and S2 were classified as moderately polluted sediments (Class II). Bottom sediments classified as class I and II can be disposed in the aquatic and terrestrial environments. Mercury concentrations in samples collected from both banks of the pond No. 1 and 2 differ significantly (Tukey test p ≤ 0.05) than those in the samples collected from central part of the ponds. Chemical analysis of the individual layers of bottom sediments in ponds showed that the largest accumulation of mercury occurred in a layer W1 (0–5 cm) in pond No. 2 (at point S2).

Słowa kluczowe

PL

rtęć; oczka wodne; tereny rolnicze; osady denne

EN

mercury; mid-field ponds; farmlands; bottom sediments

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 49
• Strony: 188--194
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., tab.

Twórcy

autor

Szydłowski K.

• Katedra Ekologii, Ochrony i Kształtowania Środowiska, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, ul. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin

autor

Burczyk P.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Zachodniopomorski Ośrodek Badawczy w Szczecinie, ul. Czesława 9, 71-504 Szczecin

autor

Podlasińska J.

• Katedra Ekologii, Ochrony i Kształtowania Środowiska, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, ul. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin

Bibliografia

• 1. Banaszuk P. 2004. Identyfikacja procesów kształtujących skład chemiczny małego cieku w krajobrazie rolniczym na podstawie analizy czynnikowej. Woda Środowisko Obszary Wiejskie, 1(10), 103–116.
• 2. Bąk Ł., Górski J., Szeląg B. 2014. Preliminary assessment of silting and the quality of bottom sediments in a small water reservoir. Journal of Water and Land Development, 21(IV-VI), 47–53.
• 3. Bojakowska I. 2001. Kryteria oceny zanieczyszczenia osadów wodnych. Przegląd Geologiczny, 49(3), 213–218.
• 4. Bojakowska I., Dobek P., Wokiewicy S. 2010. Pierwiastki śladowe w osadach kanału Bydgoskiego. Górnictwo i Geologia, 5(4), 41–49.
• 5. Bojakowska I., Sokołowska G. 1998. Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Przegląd Geologiczny, 46(1), 49–54.
• 6. Boszke L., Falandysz J. 1999. Rtęć w warstwie powierzchniowej osadów dennych Zatoki Puckiej. Bromat. Chem. Toksykol. XXXII, 1, 69–74.
• 7. Boszke L., Kowalski A. 2006. Spatial Distribution of Mercury in Bottom Sediments and Soils from Poznań, Poland. Polish J. Environ. Stud., 15(2), 211–218.
• 8. Brysiewicz A., Wesołowski P., Rawicki K. 2013. Porównanie stężeni składników chemicznych w wodzie ze śródpolnego oczka wodnego oraz wodzie gruntowej z przylegających terenów rolniczych. Woda Środowisko Obszary Wiejskie, t. 12, z. 2(42), 17–31.
• 9. Dzidowska K., Noga L. 2008. Ocena warunków geotechnicznych I standardów jakości osadów dennych dla potrzeb modernizacji kanału miejskiego we Wrocławiu. Górnictwo i Geoinżynieria, 2, 99–104.
• 10. Falandysz J., Masahide K., Danisiewicz D., Stepnowski P., Boszke L., Gołębiowski M. 1996. Rtęć ogółem w śródlądowych i przybrzeżnych osadach dennych z różnych miejsc na terenie Polski. Bromat. Chem. Toksykol., XXIX, 2, 183–186.
• 11. Frielinghaus M. 1995. Entstehung, funktion und Schutz von Soellen in der Agrarlandschaft, Beitr. Forstwirtsch. u. Landsch. Oekol., 29(1), 1–4.
• 12. Gał A., Kozikowska I., Suprewicz K., Czajkowska M. 2012. Zawartość rtęci w zbiorniku wodnym i wybranych organizmach z różnych poziomów troficznych. Episteme, 15, 73–81.
• 13. Gałka B., Witkowski M. 2010. Charakterystyka osadów dennych zbiornika zaporowego młyny oraz możliwość rolniczego ich wykorzystania. Woda Środowisko Obszary Wiejskie, t. 10, 4(32), 53–63.
• 14. Jancewicz A., Dmitruk U., Sośnicki Ł., Tomczuk U., Bartczak A. 2012. Wpływ zagospodarowania zlewni na jakość osadów dennych w wybranych zbiornikach zaporowych. Ochrona Środowiska, 34(4), 29–34.
• 15. Kasperek R., Rosik-Dulewska C., Wiatkowski M. 2007. Badania osadów dennych w rejonie granicznych meandrów Górnej Odry. Roczniki Ochrony Środowiska, 9, 293–302.
• 16. Koźmińska A., Hanus-Fajerska E., Muszyńska E. 2014. Możliwość oczyszczania środowiska wodnych metodą ryzofiltracji. Woda Środowisko Obszary Wiejskie, t., 14 z. 3(47), 89–98.
• 17. Macdonald D.D., Ingersoll C.G. Berger T.A. 2000. Development And Evalution Of Concensus-Based Sediment Quality Guidelines For Freshwater Ecosystems. Arch. Environ. Contam. Toxicol., 39, 20–31.
• 18. Marek J. 1989. Metale ciężkie w osadach dennych rzeki zlewni Baryczy. Ochrona Środowiska, 2(39), 31–34.
• 19. Mielnik L., Podlasińska J. 2011. Zawartość rtęci w osadach dennych wybranych jezior lobeliowych Pomorza Zachodniego. Gaz, Woda i Technika Sanitarna, nr 10, 382–384.
• 20. Müller G. 1981. Die Schwermetallbelastung der Sedimenten des Neckers und Seiner Nebenflusse. Chemiker – Zeitung, 6, 157–164.
• 21. Pietrzak S., Wesołowski P., Brysiewicz A., Dubil M. 2013. Chemizm polowego spływu powierzchniowego na tle uwarunkowań agrotechnicznych, w wybranym gospodarstwie województwa zachodniopomorskiego. Woda-Środowisko-Obszary- Wiejskie, t. 13, z. 3(43), 115–129.
• 22. Piotrowski S. 2007. Zawartość metali ciężkich (Cu, Zn, Pb, Co, Cd, Hg) w wybranych elementach ekosystemu estuarium Odry. Przegląd Geologiczny, 55(6), 193–497.
• 23. Rzętała A. M. 2012. Rtęć w osadach dennych zbiorników wodnych regionu Górnośląskiego (Polska Południowa). Acta Geographica Silesiana, 2, 77–81.
• 24. Szkoda J., Żmudzki J., Nawrocka A., Kmiecik M. 2014. Toxic elements in free-living freshwater fish, water and sediments in Poland. Bull Vet Inst Pulawy 58, 589–595. DOI: 10.2478/bvip-2014–0091.
• 25. Szydłowski K., Podlasińska J. 2015. Wstępna próba klasyfikacji jakości wód powierzchniowych oczka śródpolnego. Nauka w służbie przyrodzie – wybrane zagadnienia. Wyd. Fundacja na rzecz promocji i rozwoju nauki Tygiel, 184–192.
• 26. Szydłowski K., Podlasińska J. 2016a. Charakterystyka osadów dennych oczek wodnych. Inżynieria Ekologiczna, 47, 40–46.
• 27. Szydłowski K., Podlasińska J. 2016b. Stężenie wybranych metali ciężkich w osadach dennych cieku wodnego. Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, nr I/1, 59–71.
• 28. Trojanowski J., Antonowicz J. 2005. Właściwości chemiczne osadów dennych jeziora Dołgie Wielkie. Słupskie Prace Biologiczne, 2, 123–133.
• 29. Żurek G. 2009. Rośliny alternatywne w fitoekstrakcji metali ciężkich z obszarów skażonych. Problemy Inżynierii Rolniczej, 3, 83–89.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.