Architektura szkieletowa i technika budowlana na początku XVIII wieku na przykładzie rozbudowy kościoła w Rościsławicach

• Autorzy: Schaaf Ulrich

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK64CHURCH

Warianty tytułu

EN

Half-timbered architecture and construction technology at the beginning of the eighteenth century on the example of the extension of the Church in Rościsławice

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W latach 1577–1590 wybudowano w Rościsławicach dla miejscowych luteran masywny kościół jednonawowy z chórem od wschodu, wieżą od zachodu i zakrystią od północy. Po konwencji z Altranstädt w 1707 do korpusu dobudowano nawy boczne i loże o konstrukcji szkieletowej, a całość pokryto jednym wspólnym dachem mansardowym. Architekturę szkieletową i technikę budowlaną tej rozbudowy wybrano jako temat badawczy, który dotychczas nie był omawiany w literaturze. W tym celu przeprowadzono badania architektoniczne, którym towarzyszyły analizy dendrochronologiczne. W ich wyniku udało się określić specyficzne cechy architektury i konstrukcji. Wstępna analiza wykazuje, że podczas rozbudowy kościoła zastosowano kilka postępowych rozwiązań. Należą do nich m.in.: szkieletowa konstrukcja piętrowa, nadrzędne znaczenie lokalizacji i wielkości otworów drzwiowych i okiennych przy rozmieszczeniu słupów i rygli w ścianach, usztywnienie ścian przez zastrzały jedynie w segmentach skrajnych, prawdopodobne otynkowanie całej konstrukcji ścian już w chwili ich wzniesienia, a także dach mansardowy.

EN

Between 1577 and 1590 a massive single-aisle church was built in Rościsławice for the local Lutherans, with a choir on the eastern side, a tower on the western side, and a vestry on the northern side. After the Altranstädt Convention in 1707, aisles and loges were integrated into the body using a half-timbered construction and the entirety was covered with a mansard roof. The half-timbered technique of this extension was chosen as a research topic which has not yet been discussed in the literature. For this purpose, architectural research was carried out, supplemented with dendrochronological analyses. As a result specific architectural and structural features were identified. A preliminary analysis shows that several progressive solutions were applied during the extension of the church. These include the half-timbered story structure, the supreme importance of the location and size of door and window openings in the arrangement of posts and beams in the walls, stiffening the walls using bracing only in the extreme segments, the presumed plastering of the entire structure of half-timbered walls already at the time of their construction, and the mansard roof.

Słowa kluczowe

PL

barok; architektura protestancka; architektura szkieletowa; technika budowlana

EN

Baroque; protestant architecture; timber; fame construction; construction technique

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2020
• Tom: Nr 64
• Strony: 93--105
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Schaaf Ulrich

• Wydział Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Teksty źródłowe / Source texts
• Sammlung aller in dem souverainen Herzogthum Schlesien und dessen incorporirten Grafschaft Glatz in Finanz-, Justiz-, Criminal-, Geistlichen-, Consistorial-, Kirchen-Sachen etc. etc. publicirten und ergangenen Ordnungen, Edicten, Mandaten, Rescripten etc. etc., welche von der Zeit der glorwürdigsten Regierung Friedrichs Königes in Preußen als souverainen obersten Herzogs von Schlesien vom Jan. 1748 bis zu Ende 1750 heraus gekommen und durch den Druck bekannt gemacht worden, Breslau 1750.
• Opracowania / Secondary sources
• Czapliński Marek, Kaszuba Elżbieta, Wąs Gabriela, Żerelik Rościsław, Historia Śląska, Wrocław 2002.
• Gerner Manfred, Arend Jutta, Bauer Christine, Kugele Carmen, Kuschnik Bernd, Abbundzeichen. Zimmererzeichen und Bauforschung, Fulda 1996.
• Hoppe Elfriede, Stürmer Brigitte, Beiträge zu einer Chronik des Dorfes Riemberg im Kreis Wohlau (Niederschlesien), Stuttgart 1989.
• Schaaf Ulrich, Protestantische Fachwerkkirchen der Frühen Neuzeit in Schlesien und seinen Grenzgebieten. Versuch einer Charakteristik ihrer Architektur und Konstruktion, [w:] Fachwerk in Europa, red. Anja Schmid-Engbrodt, Fulda [w druku]. Sörries Reiner, Von Kaisers Gnaden. Protestantische Kirchenbauten im Habsburger Reich, Köln–Weimar–Wien 2008.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• http://eucucomm.eu/index.php/tematyka-konferencji.
• Werner Friedrich Bernhard, Topographia Seu Compendium Silesiae, cz. 2, https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/show-content/publication/edition/16339?id=16339.
• Inne / Others
• Ważny Tomasz, „Analiza dendrochronologiczna kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Rościsławicach”, mps w archiwum autora artykułu.
• Witkowska Agnieszka, „Dokumentacja z badań konserwatorskich. Rościsławice, kościół Podwyższenia Krzyża Świętego”, mps w archiwum miejscowej parafii.