Pałac w Rudnicy – historia, architektura, dekoracja

• Autorzy: Pszczółkowski M.

Warianty tytułu

EN

Rudnica palace – history, architecture, decoration

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W artykule podjęto temat historii budowlanej założenia pałacowego w Rudnicy (powiat ząbkowicki) ze szczególnym uwzględnieniem rekonstrukcji poszczególnych faz budowy oraz identyfikacji najcenniejszych reliktów historii obiektu. Wzniesiony jako dwór renesansowy, rozbudowany w renesansie i baroku, w ramach przebudowy w XIX w. otrzymał postać jednolitego założenia w stylistyce klasycystycznej. Obecnie znajduje się w stanie zaawansowanej ruiny. Za najcenniejszą pozostałość należy uznać renesansowe sgraffita odsłonięte w wyniku destrukcji późniejszych otynkowań. Duży zespół sgraffitów rudnickich należy do najstarszych przedstawień w tej technice na Śląsku. W jego skład wchodzą rzadkie w tym regionie przedstawienia figuralne. Zwraca uwagę ich wysoki poziom artystyczny oraz interesujący program ikonograficzny (m.in. groteski), niemający wyraźnej analogii na Śląsku. W zakończeniu artykułu postuluje się transfer najcenniejszych fragmentów sgraffitów oraz ich ekspozycję w warunkach muzealnych.

EN

The following paper discusses the history of the palace complex in Rudnica (Ząbkowice county, Silesia, Poland), particularly the reconstruction of the building as well as identification of the most valuable remains of the palace. Rudnica palace was built as a Renaissance mansion. Subsequently, it was extended and rebuilt in Baroque, and finally, in the 19th century, it was provided with the look typical of Classicism period. Unfortunately, at the moment, it is severely destroyed. What is the most precious is the collection of Renaissance sgrafittoes which were revealed under the layer of plaster. The above mentioned collection is one of the oldest in Silesia. It consists of a set of figures, which is extremely rare in this region. Their artistic level as well as the iconographic program (e.g. grotesque ornaments) is immensely interesting and does not indicate any analogies in the area. It is stated in the paper that the most valuable portions of the sgraffitoes should be transferred and exposed in more appropriate conditions, i.e. in a museum.

Słowa kluczowe

PL

Rudnica; sgraffito; pałac

EN

Rudnica; sgraffito; palace

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 4(36)
• Strony: 3--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys.

Twórcy

autor

Pszczółkowski M.

• Katedra Architektury i Urbanistyki, Uniwersytet Zielonogórski/Department of Architecture and Urban Planning, University of Zielona Góra

Bibliografia

• [1] Badstübner E. (red.), Zabytki sztuki w Polsce. Śląsk, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, Warszawa 2006.
• [2] Eysymontt K., Architektura renesansowych dworów na Dolnym Śląsku, Muzeum Architektury, Wrocław 2010.
• [3] Pilch J., Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska, Arkady, Warszawa 2005.
• [4] Pilch J., Zabytki architektury Dolnego Śląska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1978.
• [5] Eysymontt K., Studium historyczno-architektoniczne zespołu pałacowego w Rudnicy, mpis, archiwum NID we Wrocławiu, Wrocław 1979.
• [6] Rudkowski T., Polskie sgraffita renesansowe, DiG, Warszawa 2006.
• [7] Stec M., Sgraffiti a architektura, „Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki” 1997, nr 1 (28), 22–31.
• [8] Jagiełło-Kołaczyk M., Konserwacja renesansowych i manierystycznych sgraffit na Śląsku w latach 1867–1936, [w:] J. Jasieńko i in. (red.), Monumenta conservanda sunt. Księga ofiarowana Profesorowi Edmundowi Małachowiczowi w siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin, Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków Oddział Śląski, Wrocław 2001, 198–215.
• [9] Jagiełło-Kołaczyk M., Renesansowe sgraffita na Śląsku, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1999, nr 3 (44), 151–169.
• [10] Jagiełło-Kołaczyk M., Sgraffita geometryczne na Śląsku w dobie renesansu i manieryzmu, „Architectus” 2000, nr 1 (7), 47–60.
• [11] Jagiełło-Kołaczyk M., Sgraffita na Śląsku 1540–1650, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2003.
• [12] Kopietz J., Geschichte der deutschen Kultur und ihrer Entwicke-lung in Frankenstein und im Frankensteiner Lande, Breslau 1910.
• [13] Zimmermann F., Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, Bd. 4, Johann Ernst Tramp, Brieg 1785.
• [14] Genealogisch-Historische Nachrichten von den allerneuesten Bege benheiten, welche sich an den europäischen Höfen zutragen, Bd. 14, Leipzig 1741.
• [15] Knie J.G., Alphabetisch-statistisch-topographische Uebersicht der Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuss. Provinz Schlesien, Graß, Barth und Co., Breslau 1845.
• [16] Kowalczyk J., Rezydencje późnobarokowe na Wołyniu, „Przegląd Wschodni” 1997, nr 1 (13), 25–73.
• [17] Grundmann G., Burgen, Schlösser und Gutshäuser in Schlesien, Bd. 2, Wolfgang Weidlich, Frankfurt a. Main 1987.
• [18] Zlat M., Lwówek, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1961.
• [19] Kubec F., Renesanční sgrafitová bosáž ve středních Čechách, Památkový Ústav Středních Čech, Praha 1996.
• [20] Dvořáková V., Machálkova H., Malovaná průcelí české pozdni go -tiky a renesance, „Zpravy Památkové Péče” 1954, nr 1 (14), 33–73.
• [21] Rudkowski T., Sgraffito na Domu Scholza w Legnicy i jego twórca Giovannini, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1976, nr 1 (21), 23–35.
• [22] Jessen P., Der Ornamentstich. Geschichte der Vorlagen des Kunst-handwerks seit dem Mittelalter, Verlag für Kunstwissenschaft, Berlin 1920.
• [23] Hollstein F., German Engravings, Etchings and Woodcuts ca. 1400–1700, vol. 5, Menno Hertzberger, Amsterdam 1954.
• [24] Weczerka H., Handbuch der historischen Stätten. Schlesien, Kröner, Stuttgart 1977.
• [25] Sinapius J., Schlesische Curiositäten, Bd. 1, Verlag des Autoris, Leipzig 1720.
• [26] Wernher F.B., Topografia Seu Compendium Silesiae. Pars II, [b.m.] 1750–1800.
• [27] Stec M., Metoda przenoszenia sgraffit na przykładzie fragmentu sgraffita z Zagrodna, „Ochrona Zabytków” 1982, nr 1–2 (35), 90–97.