Dokonywanie zmian w utworze architektonicznym bez zgody twórcy na gruncie polskiego prawa autorskiego

• Autorzy: Kostrzewska Joanna

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc190211

Warianty tytułu

EN

Making alterations in an architectural work without the author’s consent under Polish copyright law

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy możliwości dokonywania zmian w utworze architektonicznym bez zgody twórcy. Przeprowadzona analiza opiera się w znacznej mierze na przepisie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zgodnie z którym następca prawny, choćby nabył całość autorskich praw majątkowych, nie może bez zgody twórcy czynić zmian w utworze, chyba że są one spowodowane oczywistą koniecznością, a twórca nie miałby słusznej podstawy im się sprzeciwić. W artykule omówiono przesłankę oczywistej konieczności oraz przesłankę braku słusznej podstawy sprzeciwu. W oparciu o orzecznictwo przedstawiono problemy pojawiające się w konkretnych przypadkach zastosowania przytoczonej regulacji. Poczynione rozważania pozwoliły dojść do następujących wniosków. Po pierwsze – utwory architektoniczne cechują się pewnymi odmiennościami w stosunku do innych kategorii utworów. Po drugie – specyfikę twórczości architektonicznej należy mieć na uwadze w toku wykładni przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Po trzecie – zasadą jest konieczność uzyskania zgody twórcy na dokonanie zmian w utworze architektonicznym. Po czwarte – wyjątkiem od tej zasady jest możliwość dokonania zmian w utworze architektonicznym bez zgody twórcy pod warunkiem łącznego spełnienia obu przesłanek oczywistej konieczności oraz braku słusznego sprzeciwu twórcy. Wreszcie po piąte – zarówno twórcy, jak i inwestorzy niezaprzeczalnie winni mieć na uwadze nie tylko aspekty administracyjnoprawne związane z procesem budowlanym, lecz także aspekty autorskoprawne.

EN

This paper tackles the issue of making alterations in an architectural work without the author’s consent. The analysis made therein is mostly based on the stipulations of ar. 49 cl. 2 of the Law of Copyright and Neighbouring Rights of 4 February 1994 in accordance to which a legal successor, even if he has gained full economic rights, may not alter the work without the author’s consent, unless the alterations are caused by obvious necessity and the author has no justified reason for objecting to them. The paper discusses the premise of obvious necessity and the premise of no justified grounds for objection. Problems which emerged in concrete cases are discussed herein in the light of court verdicts based on the said regulation. The analysis of these examples leads to the following conclusions. First – architectural works reveal some specific differences from other works of creation. Second – the specific character of architectural creation should be taken into account while construing the regulations pertinent to copyright and neighbouring rights. Third – the principle is the need to receive the author’s consent to alterations in an architectural work. Fourth – the exception to this rule is that the alterations in an architectural work can be introduced without the author’s consent if and only if both requirements have been fulfilled i.e. the obvious necessity and the absence of the author’s justified objection. Finally, the fifth – both the authors and the investors should definitely take into account not only the administrative-legal aspect related to a building process but, also, its legal aspect related to copyright issues.

Słowa kluczowe

PL

prawo autorskie; utwór architektoniczny; zmiana projektowa; projekt budowlany; budynek

EN

copyright; architectural work; design change; construction project; building

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2019
• Tom: Nr 2 (58)
• Strony: 135--146
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz.

Twórcy

autor

Kostrzewska Joanna

• Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego/Faculty of Law and Administration, University of Gdańsk

Bibliografia

• [1] Barta J., Markiewicz R., Prawo autorskie, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
• [2] Zwierzchowski A., Obiekty architektoniczne jako utwory w rozumieniu prawa autorskiego, [w:] Prawo autorskie w kształceniu i badaniach naukowych architektów. I Konferencja Naukowa z cyklu Prawo Autorskie w Architekturze. Wrocław 10–11 kwietnia 2003, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2003.
• [3] Gwoździewicz J., Utwór urbanistyczny i jego status w świetle Prawa autorskiego – wybrane zagadnienia, „Monitor Prawniczy” 2006, 12, 639.
• [4] Ferenc-Szydełko E., [w:] E. Ferenc-Szydełko (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2016, 59.
• [5] Chwalba J., Utwór architektoniczny jako przedmiot prawa autorskiego, Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
• [6] Niżankowska A.M., Prawo do integralności utworu, Wolters Kluwer, Warszawa 2007.
• [7] Targosz T., [w:] D. Flisak (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2015, 707, 709, 714–718.
• [8] Barta J., Markiewicz R., [w:] J. Barta, R. Markiewicz (red.), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2011, 324, 326.
• [9] Kępiński M., [w:] J. Barta (red.), System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, C.H. Beck, Warszawa 2017, 715–717.
• [10] Włodarska-Dziurzyńska K., [w:] T. Targosz, K. Włodarska-Dziurzyńska, Umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe, Wolters Kluwer, Warszawa 2010, 209–211.
• [11] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2013 r., I CSK 109/13, LEX nr 1444325, http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/I%20CSK%20109-13-1.pdf [accessed: 18.08.2018].
• [12] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 stycznia 2016 r., I ACa 859/15, LEX nr 2000481, http://orzeczenia.bialystok.sa.gov.pl/content$N/150500000000503_I_ACa_000859_2015_Uz_201601-22_002 [accessed: 18.08.2018].
• [13] Szyjewska-Bagińska J., [w:] E. Ferenc-Szydełko (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2016, 463, 470–472.
• [14] Stępień M., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2011 r., I CSK 450/10, LEX 2012.
• [15] Załucki M., [w:] P. Ślęzak (red.), Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2017, 420.
• [16] Wojnicka E., [w:] J. Barta (red.), System Prawa Prywatnego, t. 13, Prawo autorskie, C.H. Beck, Warszawa 2017, 382, 391–394.
• [17] Jaworski L., Znaczenie i zakres prawa do integralności utworu w polskim prawie autorskim, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 1995, nr 10, 21–28.
• [18] Walerian M., Autorskie prawa osobiste architekta a dopuszczalność wprowadzania zmian w utworze architektonicznym, [w:] Prawo autorskie w kształceniu i badaniach naukowych architektów. I Konferencja Naukowa z cyklu Prawo Autorskie w Architekturze. Wrocław 10–11 kwietnia 2003, Oficyna Wydawnicza PWr, Wrocław 2003, s. 74.
• [19] Zespół Olesiński & Wspólnicy, Integralność utworu architektonicznego a jego przebudowa, http://cowprawiepiszczy.com/2010/12/30/integralnosc-utworuarchitektonicznego-a-jego-przebudowa/ [accessed: 25.11.2018].
• [20] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 1981 r., IV CR 193/81, LEX nr 8381.
• [21] Chwalba J., Przepisy szczególne dotyczące utworów architektonicznych: sens czy nonsens?, [w:] A. Matlak, S. Stanisławska-Kloc (red.), Spory o własność intelektualną: księga jubileuszowa dedykowana Profesorom Januszowi Barcie i Ryszardowi Markiewiczowi, Wolters Kluwer, Warszawa 2013, 119–141.
• [22] Góra J., Prawa autorskie w architekturze – potencjalny konflikt inwestora z projektantem na tle prawa autorskiego – część 1, http://www.ipblog.pl/2013/02/prawa-autorskie-w-architekturze-potencjalny-konflikt-inwestora-z-projektantem-na-tle-prawaautorskiego-czesc-1/ [accessed: 15.08.2018].
• [23] Markiewicz R., Zabawy z prawem autorskim, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
• [24] Wyrok Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 25 maja 1979 r., III CR 125/79 [niepubl.].
• [25] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 1988 r., I CR 150/88, LEX nr 1143453.
• [26] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 lutego 1997 r., I ACr 23/97, LEX nr 512150.
• [27] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 czerwca 2003 r., I ACa 510/03, LEX nr 124937.
• [28] Damasiewicz A., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 czerwca 2003 r., I ACa 510/03, LEX 2015.
• [29] Ogórek P. Kraków. Unity Centre ma być gotowe szybciej, http://www.gazetakrakowska.pl/strefa-biznesu/wiadomosci/z-regionu/a/krakow-unity-centre-ma-byc-gotowe-szybciej-nowe-zdjecia, 12727950/ [accessed: 18.08.2018].
• [30] Hajok D., Szkieletor: spór o prawa autorskie, http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,97379,6233467,Szkieletor__spor_o_prawa_autorskie.html [accessed: 18.08.2018].
• [31] Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 13 października 2015 r., III C 908/12, LEX nr 2088288.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).