Zastosowanie metod geomorfometrycznych w analizie deformacji powierzchni terenu spowodowanych działalnością górniczą na przykładzie kopalni „Nowy Kościół” („Stare Zagłębie Miedziowe”, Synklinorium Północnosudeckie)

Kowalski, A.; Maciejak, K.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Zastosowanie metod geomorfometrycznych w analizie deformacji powierzchni terenu spowodowanych działalnością górniczą na przykładzie kopalni „Nowy Kościół” („Stare Zagłębie Miedziowe”, Synklinorium Północnosudeckie)

Autorzy

Kowalski A. , Maciejak K.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Application of geomorphometric methods in mining-related ground deformation analysis – an example of the “Nowy Kościół” Copper Mine (“The Old Copper Basin”, North-Sudetic Synclinorium)

Języki publikacji

Abstrakty

Podczas kartograficznych badań terenowych prowadzonych od października 2015 r. w okolicach miejscowości Nowy Kościół, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach Zachodnich, rozpoznano i zinwentaryzowano wiele form wskazujących na przekształcenia powierzchni terenu związane z działalnością górniczą. Kilkanaście zapadlisk, rowów i obniżeń na terenie dawnych Zakładów Górniczych (ZG) „Nowy Kościół” zaobserwowano również podczas analiz numerycznych modeli terenu oraz zdjęć satelitarnych. Określono zasięg tych form, opisano ich parametry przestrzenne i oszacowano maksymalne obniżenie powierzchni terenu w ich obrębie. Obniżenia powierzchni terenu na tym obszarze nie były jak dotąd tak szczegółowo opisane. Głównym celem przeprowadzonych badań było określenie przydatności metod geomorfometrycznych, opartych na analizie wysokorozdzielczych numerycznych modeli terenu (NMT) LiDAR, do jakościowego i ilościowego opisu deformacji powierzchni spowodowanych podziemną działalnością górniczą.

During mapping work carried out since October 2015 in the Nowy Kościół area in the Kaczawskie Foothills, Western Sudetes, a number of morphological forms were identified and catalogued. They indicate surface transformation due to ceased mining activity. Several depressions and grabens were recognized during the digital terrain model and satellite images analysis. The range of deformation has been determined, and their spatial parameters and the maximal depression of the ground level within the mining area have been estimated and described. Such ground level depressions have not been examined in detail before. The main aim of the studies was to determine the usefulness of geomorphometric methods based on LiDAR digital elevation models (DEM) for the purposes of high quality description of surface deformation caused by underground mining operations.

Słowa kluczowe

geomorfometria GIS deformacje powierzchni terenu Stare Zagłębie Miedziowe

geomorphometry GIS mining ground deformations Old Copper Basin

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2016

Tom

nr 466

Strony

137--146

Opis fizyczny

Bibliogr. 40 poz., rys., zdj., tab.

Twórcy

autor

Kowalski A.

aleksander.kowalski@uwr.edu.pl

Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych, pl. Maksa Borna 9, 50-204 Wrocław

autor

Maciejak K.

krzysztof@maciejak.pl

Badacz historii górnictwa

Bibliografia

1. BALDO M., BICOCCHI C., CHIOCCHINI U., GIORDAN D., LOLLINO G., 2009 — LIDAR monitoring of mass wasting processes The Radicofani landslide, Province of Siena, Central Italy. Geomorphology, 105: 193-201.
2. BŁAŻEJCZAK R., 1968 — Protokół zdawczo-odbiorczy z likwidacji ZG „Nowy Kościół". Zał. nr 9. Szkody górnicze. Archiwum Państwowe we Wrocławiu – Oddział w Legnicy.
3. BORECKI M., 1980 — Ochrona powierzchni przed szkodami górniczymi: praca zbiorowa (T. 1). Wydaw. Śląsk, Katowice.
4. CHUDEK M., WILCZYŃSKI S., ŻYLIŃSKI R., 1979 — Podstawy Górnictwa. Wydaw. Śląsk, Katowice.
5. CYMERMAN Z., 2004 — Tectonic map of the Sudetes and the Fore-Sudetic Block (1 :200000). Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
6. DULIAS R., 2003 — Subsidence depressions in Upper Silesian Coal Basin. Geomorfologicky Sbornik, 2: 11-16.
7. DYCHTOWICZ Z., SKOWRONEK H., SŁOWIK H., 1966 — Wpływ eksploatacji rud miedzi na odkształcenie powierzchni na przykładzie kopalń Lena, Konrad i Nowy Kościół. II Krajowy Zjazd Górnictwa Rud, Część 1: 144-181. Lubin.
8. ENGELKEMEIR R.M., KHAN S.D., 2008 — Lidar mapping of faults in Houston, Texas, USA. Geosphere, 4, 1: 170-182.
9. FECHNER H., 1903 — Geschichte des schlesischen Berg und Huttenwesens in der Zeit Friedrichs der Grossen, Friedrich Wilhelm's II und Friedrich Wilhelm's III, 1741 bis 1806, Zeitschrift fur des Berg-, Hutten- und Salinenwesen im Preussischen Staate, 1: 3.
10. FRĄCKIEWICZ W., 1955 — Szczegółowa Mapa Geologiczna Sudetów w skali 1: 25 000, ark. Świerzawa. Instytut Geologiczny, Warszawa.
11. GŁOWACKI T., 2009 — Opracowanie prognozy przemieszczeń pionowych terenu górniczego ZG „Konrad" w Iwinach. Pr. Nauk. Inst. Gór. P. Wroc.,128, 36: 33-42.
12. GUNIA T., MILEWICZ J., 1962 — Wykształcenie facjalne cechsztynu niecki północnosudeckiej. Biul. Inst. Geol., 173: 117– 128.
13. JERZMAŃSKI J., 1955 — Szczegółowa Mapa Geologiczna Sudetów w skali 1: 25 000, ark. Złotoryja. Instytut Geologiczny, Warszawa.
14. KACZMAREK W., ROŻEK R., 2008 — Historia poszukiwań i rozpoznania złóż rud miedzi w Starym Zagłębiu Miedziowym. Dzieje Górnictwa – Element Europejskiego Dziedzic- twa Kultury (red. P. Zagożdżon): 97-104. Wrocław.
15. KASZOWSKA O., 2007 — Wpływ podziemnej eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu. Problemy Ekologii, 11: 52-57.
16. KONDRACKI J., 2002 — Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
17. MACHOŃ T., 1967 — Litostratygrafia i okruszcowanie dolnego cechsztynu w rejonie kopalni „Nowy Kościół". Prz. Geol., 15, 7: 327-329.
18. MACIEJAK K., MACIEJAK K., 2016 — Nieznany ośrodek dawnego górnictwa rud miedzi pod Nowym Kościołem i Sokołowcem na Pogórzu Kaczawskim. W: Materiały I. Warsztatów Dziedzictwo i historia górnictwa, Złoty Stok, 14-15.04.2016: 34-41, Wrocław.
19. MAZUREK K., 2014 — Wpływ eksploatacji węgla kamiennego na ukształtowanie powierzchni wybranych fragmentów miasta Ruda Śląska w latach 1975-2011. Acta Geogr. Silesiana, 15: 13-30.
20. MIGOŃ P., KASPRZAK M., TRACZYK A., 2013 — How high-resolution DEM based on airborne LiDAR helped to reinter-ret landforms — examples from the Sudetes, SW Poland. Landform Analysis, 22: 89-101.
21. MILEWICZ J., JERZMAŃSKI J., 1955 — Szczegółowa Mapa Geologiczna Sudetów w skali 1: 25 000, ark. Pielgrzymka. Instytut Geologiczny, Warszawa.
22. MILEWICZ J., 1981 — Uwagi do podziału cyklicznego cechsztynu w synklinorium północnosudeckim. Kwart. Geol., 25, 1: 67-73.
23. MILEWICZ J., 1985 — Propozycja formalnego podziału stratygraficznego utworów wypełniających depresję północnosudecką. Prz. Geol., 33, 7: 385-389.
24. MILEWICZ J., KOZDRÓJ W., 1991 — Szczegółowa Mapa Geologiczna Sudetów w skali 1: 25 000, ark. Proboszczów. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
25. NIŚKIEWICZ J., 1967 — Podział cechsztynu w rejonie Nowego Kościoła. Prz. Geol., 15, 6: 268-272.
26. PERYT T.M., 1978 — Zarys stratygrafii cechsztynu niecki północno-sudeckiej. Kwart. Geol., 22, 1: 59-82.
27. PLAN LIKWIDACJI kopalni „Nowy Kościół" część opisowa. Teczka nr 0031. Archiwum Państwowe we Wrocławiu — Oddział w Legnicy.
28. PROJEKT wstępny Zakładów Górniczych „Nowy Kościół" w Nowym Kościele, Biuro Projektów Przemysłu Metali Nieżelaznych „BIPROMET", Katowice, maj 1952. Archiwum Państwowe we Wrocławiu — Oddział w Legnicy.
29. RACZYŃSKI P., 1997 — Warunki sedymentacji osadów cechsztynu w niecce północnosudeckiej. Prz. Geol., 45, 7: 693~99.
30. RAPORT dostawy ISOK — Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami. Część Nr 3. Etap Nr 03, 2011-09-12.
31. SKOWRONEK C., 1967 — Zagadnienie środkowego cechsztynu w rejonie Leszczyna–Wilków na Dolnym Śląsku. Prz. 15, 7: 330-332.
32. SOKOŁA-SZEWIOŁA V., 2011 — Przebieg zaobserwowanych, przemieszczeń pionowych terenu górniczego w czasookresie związanym z wystąpieniem wstrząsu indukowanego eksploatacją ścianową. Górnictwo i Geologia, 6:157-168.
33. SZPETKOWSKI S., 1978 — Pomiary deformacji na terenach górniczych. Wydaw. Śląsk, Kraków.
34. STAROŃ T., 1995 — Górnictwo ogólne. Wydaw. Uczelniane Politechniki Lubelskiej, Lublin.
35. ŚLIWIŃSKI, W., RACZYŃSKI, P., WOJEWODA, J., 2003 — Sedymentacja utworów epiwaryscyjskiej pokrywy osadowej w basenie północnosudeckim. W: Sudety Zachodnie: od wendu do czwartorzędu (red. A. Ciężkowski, i in.): 119-126. Polskie Towarzystwo Geologiczne, WIND, Wrocław.
36. WEBSTER T.L., MURPHY J.B., GOSSE J.C., SPOONER I., 2006 — The application of lidar-derived digital elevation model analysis to geological mapping: an example from the Fundy Basin, Nova Scotia, Canada. Can. J. Remote Sensing,, 32, 2: 173-193.
37. WOJCIECHOWSKI T., 2007 — Osiadanie powierzchni terenu pod wpływem eksploatacji węgla kamiennego na przykładzie rejonu miasta Knurowa. Prz. Geol., 55, 7: 589-594.
38. WOJEWODA J., BIAŁEK D., BUCHA M., GŁUSZYŃSKI A., GOTOWAŁA R., KRAWCZEWSKI J., SCHUTTY B., 2011 — Geologia Parku Narodowego Gór Stołowych – wybrane zagadnienia. W: Geoekologiczne Warunki Środowiska Przyrodniczego Parku Narodowego Gór Stołowych 53-96. WIND, Wrocław.
39. WÓJCIK A., WĘŻYK P., WOJCIECHOWSKI T., PERSKI, Z., MACZUGA S., 2013 — Geologiczna i geomorfologiczna interpretacja danych z lotniczego skaningu laserowego (ALS) rejonu KasprowegoWierchu (Tatry). Prz. Geol., 61, 4: 234-242.
40. WUTKE K., 1900 — Codex Diplomaticus Silesiae, 20: 153.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-bb94b1b5-d57c-4a6c-93bf-09df0a933b83