Ocena wpływu wybranych roślin polowych na zjawiska erozyjne w zlewni rzeki Ścieklec (Wyżyna Małopolska)

• Autorzy: Kowalczyk A. , Smoroń S. , Kuźniar A.

Warianty tytułu

EN

The impact assessment of selected field crops on erosion phenomenon in Ścieklec river catchment (Małopolska Upland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy określono masę materiału glebowego erodowanego w okresie wegetacji z lessowych obszarów Małopolski, z pól obsianych: pszenicą ozimą, kukurydzą na ziarno, ziemniakami oraz burakami cukrowymi. Do obliczeń masy erodowanej gleby wykorzystano równanie strat glebowych USLE, według WISCHMEIERA i SMITHA [1978], w którym uwzględnia się wartości podstawowych czynników charakteryzujących rzeźbę trenu zlewni, nachylenie stoków, budowę geologiczną, rodzaj i skład mechaniczny gleb, wielkość opadu atmosferycznego oraz sposób rolniczego użytkowania. Na podstawie przeprowadzonych obliczeń stwierdzono, że masa erodowanej gleby w 2013 r. w okresie wegetacji roślin była zróżnicowana i wynosiła od ok. 106 Mg·km-2·rok-1 (w przypadku pszenicy ozimej i ziemniaków odmian późnych) do 188 Mg·km-2·rok-1 (w przypadku kukurydzy i buraków cukrowych). Na obszarach zagrożonych erozją konieczne jest podejmowanie działań przeciwdziałających temu zjawisku.

EN

In the paper the mass of eroded soil materials from the loess areas of Małopolska region was determine during the growing season of the fields sown by winter wheat, maize for grain, potatoes and sugar beets. The soil losses were estimated by applying the USLE equation of WISCHMEIER and SMITH [1978], which considers the main factors characterizing the catchment: terrain relieve, the slopes, geological structure, types and the mechanical composition of soils, precipitation amounts and methods of land use. Based on the conducted estimations, it was found that the calculated mass of the eroded soil during growing of 2013 from the field sown by different crops was divers and varied in the range from about 106 Mg·km-2·year-1 (in case of winter wheat, late potatoes) up to 188 Mg·km-2·rok-1 (in case of maize and sugar beet). In the areas threatened by erosion, it is necessary to undertake measures to counteract this phenomenon.

Słowa kluczowe

PL

erozja glebowa; równanie strat glebowych USLE; roślina polowa

EN

soil erosion; soil loss equation USLE; field crops

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Problemy Inżynierii Rolniczej
• Rocznik: 2014
• Tom: R. 22, nr 3
• Strony: 59--67
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kowalczyk A.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Małopolski Ośrodek Badawczy, ul. Ułanów 21b, 31–450 Kraków, tel. [phone]

autor

Smoroń S.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Małopolski Ośrodek Badawczy, ul. Ułanów 21b, 31–450 Kraków

autor

Kuźniar A.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Małopolski Ośrodek Badawczy, ul. Ułanów 21b, 31–450 Kraków

Bibliografia

• BANASIK K., GÓRSKI D. 1992. Wykorzystanie uniwersalnego równania strat glebowych USLE do oceny ilości rumowiska unoszonego odpływającego z małych zlewni. Gospodarka Wodna. Nr 3 s. 62–65.
• BIELEK P., RYBÁR O., ILAVSKÁ B., VILČEK J., JAMBOR P., ŠURIN B. 2003. Soil erosion assessment, limits and indicators development including soil diversity evaluation in Slovakia. Proceedings. No. 25 s. 5–12.
• EEA 2012. The State of Soil in Europe. A contribution of the JRC to the European Environment Agency’s Environment State and Outlook Report – SOER 2010. Copenhagen. ISBN 978-92-79-22806-3 ss. 74.
• FATYGA J. 1978. Procesy erozyjne na górskich użytkach zielonych. Wiadomości IMUZ. T. 12. Z. 4 s. 235–270.
• GĄSIOREK E., GRZĄDZIEL M., MUSIAŁ E., ROJEK M. 2012. Porównanie wskaźnika standaryzowanego opadu (SPI) wyznaczonego za pomocą rozkładu gamma i rozkładu normalnego dla miesięcznych sum opadów. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 3/03 s. 197–208.
• GLINKA P., PRZESMYCKI J. 2011. Wpływ erozji wodnej na krajobraz. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych. Nr 7 s. 99–107.
• KACZMAREK Z. 1970. Metody statystyczne w hydrologii i meteorologii. Warszawa. WKiŁ ss. 312.
• KORELESKI K. 2008. Wpływ czynników terenowych na natężenie erozji wodnej na przykładzie wsi górskiej. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Nr 3 s. 5–12.
• KOWALCZYK A., KUŹNIAR A., ŁABĘDZKI L. 2014. Bieżąca ocena potrzeb i niedoborów wodnych roślin uprawnych z zastosowaniem automatycznego monitoringu meteorologicznego i modelowania matematycznego. Problemy Inżynierii Rolniczej. Nr 2 s. 87–102.
• KOWALCZYK A., KUŹNIAR A. 2012. The threats of water erosion in the Grajcarek river basin. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 21. No. 5A s. 217–221.
• KUŹNIAR A. 2010. Rozkład przestrzenny rolniczo-klimatycznego bilansu wodnego w dorzeczu górnej Wisły wyznaczonego z zastosowaniem metody Penmana-Monteitha (FAO-56). Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. Rozprawy Naukowe i Monografie. Nr 28. Falenty. Wydaw. ITP. ISBN 978-83-62416-01-1 ss. 105.
• ŁABĘDZKI L. 2006. Susze rolnicze. Zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie. Nr 17. ISBN 83-88763-58-X ss. 107.
• ITP 2013. Monitoring, prognoza przebiegów i skutków deficytu i nadmiaru wody na obszarach wiejskich [online]. [Dostęp: 20.03.2014]. Dostępny w Internecie: http://agrometeo.itp.edu.pl/mapy_spi-247-mapa.html
• ŁABĘDZKI L., BĄK B., KANECKA-GESZKE E., KASPERSKA-WOŁOWICZ W., SMARZYŃSKA K. 2008. Związek między suszą meteorologiczną i rolniczą w różnych rejonach agroklimatycznych Polski. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. Rozprawy naukowe i monografie. Nr 25. Falenty. Wydaw. IMUZ. ISBN 978-83-61875-1 ss. 140.
• MITCHELL J.K., BANASIK K., HIRSCHI M.C., COOKE R.A.C., KALITA P., FLANAGAN D.C. 2001. There is not always surface runoff and sediment transport. W: Soil erosion research for the 21st century. Proceedings of the International Symposium, American Society of Agricultural Engineers Honolulu, Hawaii, USA, 3–5 January, 2001. St. Joseph M. ASAE s. 575–578.
• NAKIL M.B., KHIRE M.V., MUNDHE M.S. 2010. Sedimentation Analysis Using USLE Model with Modified Parameters. Indian Geotechnical Conference – 2010, GEOtrendz December 16–18, 2010. Bombay. IGS, IIT s. 1104–1106.
• NIEDŹWIEDŹ T., OBRĘBSKA-STARKLOWA B. 1991. Klimat. W: Dorzecze górnej Wisły. Cz. 1. Pr. zbior. Red. I. Dynowska, M. Maciejewski. Warszawa–Kraków. PWN s. 68–84.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie minimalnych norm. Dz.U. Nr 40 poz. 327.
• SCHWILCH G.A, LINIGER H.P., van LYNDEN G.W.J. 2004. Towards a global map of soil and water conservation achievements: a WOCAT Initiative. W: Conserving Soil and Water for Society: Sharing Solutions. 13th International Soil Conservation Organization Conference. July 2004. Brisbane, Australia. ISCO s. 239–243.
• SMOROŃ S. 2012. Zagrożenia eutrofizacją wód powierzchniowych wyżyn lessowych Małopolski. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 12. Z. 1(37) s. 181–191.
• SMOROŃ S. 2013. Gospodarowanie na rolniczych obszarach lessowych zagrożonych erozją wodną na przykładzie Płaskowyżu Proszowickiego. Materiały Instruktażowe. Nr 138/22. Falenty. Wydaw. ITP. ISBN 978-83-62416-66-0 ss. 16.
• WISCHMEIER W.H., SMITH D.D. 1978. Predicting rainfall erosion losses – a guide to conservation planning. Agriculture Handbook. Nr 537. U.S. Dep. Agricult ss. 537.
• ZACHAR D. 1982. Soil erosion. Bratislava. Veda, Publishing House of the Slovak Academy of Sciences. ISBN 0-444-99725-3 ss. 548.