5-Metyloheptan-3-on. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Czerczak S. , Pakulska D.

Warianty tytułu

EN

5-MetyIo-3-heptanon

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

5-Metyloheptan-3-on jest bezbarwną, palną cieczą o owocowym zapachu, należącą do ośmiowęglowych monoketonów alifatycznych. Jest stosowana jako rozpuszczalnik żywic nitrocelulozowo-alkidowych, nitrocelulozowo-maleinowych i winylowych. Efektem krytycznym narażenia na pary 5-metyloheptan-3-onu u ludzi jest podrażnienie błon śluzowych. Związek o stężeniu około 130 mg/m3 powoduje, u szczególnie wrażliwych osób, miernego stopnia podrażnienie spojówek i błony śluzowej nosa, które nasila się wraz ze zwiększeniem stężenia. Po narażeniu na związek o większym stężeniu (524 mg/m3) u narażonych osób wystąpiły, oprócz silnego podrażnienia błon śluzowych, także bóle głowy i nudności. U zwierząt doświadczalnych 5-metyloheptan-3-on wywoływał podrażnienie dróg oddechowych i oczu, a związek o dużym stężeniu (rzędu kilkudziesięciu tysięcy miligramów na metr sześcienny) wykazywał działanie neurotoksyczne i powodował śmierć zwierząt. Na podstawie wyników badań in vitro wykazano, że biotransformacja 5-metyloheptan-3-onu powoduje powstanie y-diketonów, których działanie neurotoksyczne zostało udowodnione na podstawie wyników licznych badań. 5-Metyloheptan-3-on nie został przebadany pod względem działania rakotwórczego, mutagennego i teratogennego. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) w różnych państwach ustalono na takim samym poziomie, wynoszącym 130 lub 131 mg/m3 (25 ppm). Jedynie w Finlandii ustalono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) 5-metyloheptan-3-onu na poziomie 210 mg/m3 (40 ppm). Zgodnie z zasadą ustalania wartości NDS przyjętą w Polsce, iż najwyższe dopuszczalne stężenie nie powinno powodować żadnych szkodliwych skutków zdrowotnych, uznano, że wartość NDS powinna być ustalona na poziomie poniżej 130 mg/m3. Proponuje się przyjęcie takich samych wartości normatywów higienicznych dla tego związku jakie ustalono w Unii Europejskiej, tj. na poziomie 50 mg/m3 (około 10 ppm) oraz wartości NDSCh na poziomie dwukrotnie większym, tj. 100 mg/m3 (około 20 ppm). Ponadto, proponuje się oznakowanie 5-mety- loheptan-3-onu indeksem "I" (substancja o działaniu drażniącym). Zaproponowane wartości powinny chronić zarówno przed skutkami działania drażniącego 5-metyloheptan-3-onu, jak i neurotoksycznego, z uwagi na fakt, iż działanie neurotoksyczne obserwowano po narażeniu na związek o znacznie większych stężeniach.

EN

5-Metylo-3-heptanon (amyl ethyl ketone) is a colorless and flammable liquid, with a strong, pungent odor . An odor treshold of approximately 26 mg/m has been reported . 5-Metylo-3-heptanon is used as a solvent for nitrocellulose-alkyd , nitrocellulose-maleic and vinyl resins. The oral LD50 in rats to be 3500 mg/kg. The vapor phase and aerosol are irritating to the eyes, skin and mucous membranes. Neurotoxic effects occur at high concentrations. No incidents of illness caused by industrial handling of ethyl amyl ketone have been reported. Humans exposed at 130 mg/m3 eperienced irritation of the eyes and rspiratory tract and detected a strong odor. At 524 mg/m3, irritation of mucous membranes , headache, and nausea were too severe to tolerate for more than a few minutes. The Expert Group of Chemical Agents recommends a MAC (TWA) of 50 mg/m3 for 5-Metylo-3-heptanon. The MAC (STEL) value is recommended , based on its irritative effects of 2 - MAC (TWA), 100 mg/m3.

Słowa kluczowe

PL

5-metyloheptan-3-on; narażenie zawodowe; działanie neurotoksyczne

EN

5-metylo-3-heptanon; occupational exposure; neurotoxic action

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2002
• Tom: Nr 1 (31)
• Strony: 111--121
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Czerczak S.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. Św. Teresy 8

autor

Pakulska D.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. Św. Teresy 8

Bibliografia

• 1. ACGIH (1998) Documentation of threshold limit values. Ethyl amyl ketone. Ed. 6. Cincinnati, Ohio, USA.
• 2. ACGIH (1999) Guide to occupational exposure values - 1999. Cincinnati, Ohio, USA.
• 3. Chemiekaarten on CD-ROM (1998) Ethylamylketon. 13th. ed. NIA, UNCI, SAMSON, Alphen ad Riju, The Netherlands (in Dutch).
• 4. Council Directive of 27 June 1967 on the approximation of laws, regulations and administrative provisions relating to the classification, packaging and labelling of dangerous substances, 67/548/EEC, Official Journal no L 196,16/08/67.
• 5. Dutch Expert Comittee for Occupational Standarts (1990) Health-based recommended occupational exposure limits for 7/8 - carbon chain aliphatic monoketons: 2-heptanone, 3-heptanone, ethylamylketone, methylisoamylketone. Directorate General of Labour, the Netherlands; RA 14/90, 41.
• 6. De Caprio A.P., O Neill E.A. (1985) Alternations in rat cytoskeletal proteins induced by in vitro and in vivo 2,5 hexadione exposure. Toxicol. Appl. Pharmacol. 78, 235-247.
• 7. Genter M.B. i in. (1987) Evidence that pyrrole formation is a pathogenic step in g-diketone neuropathy. Toxicol. Appl. Pharm. 87, 351-362.
• 8. Krasavage W.J. i in. (1982) W: Patty’s industrial hygiene and toxicology. 3rd rev. ed. vol.2C. Toxicology, G.D. Clayton, F.E. Clayton (red.). New York, Wiley, 4767-4768.
• 9. Lewis R.J., Sr. (1996) Sax’s dangerous properties of industrial materials. 9th ed. New York, Van Nostrand Reinhold co.
• 10. The Merck (1998) Safety data sheets on CD-ROM. 5-Methyl-3-heptanon.
• 11. New Jersey hazardous subsance fact sheets on CD-ROM (1997) Micromedex Inc.V. 33.
• 12. NIOSH (1997) Pocket guide (TM) on CD-ROM. 5-Methyl-3-heptanone. Micromedex Inc. V. 33.
• 13. Occupational exposure limits (1994) Recomendation of the Scientific Expert Group 1991-92. Office for Official Publications of the European Communities, 2985, Luxembourg, Grand Duchy of Luxembourg, 85.
• 14. Proctor N.H., Hughes J.P. (1978) Ethyl amyl ketone. W: Chemical hazards of the workplace. Philadelphia, J.B. Lippincott Company Co., 250-251.
• 15. RTECS (1999) Registry of toxic effects of chemical substances. Chem-Bank on CD-ROM.
• 16. Sanz P. i in. (1995) In vitro quantitative structure - activity relationship assessment of pyrrole adducts production by g-diketone - forming neurotoxity solvents. Toxic, in Vitro, V. 9(5), 783-787.
• 17. SCOEL (1993) Documentation on OEL. 5-Methylheptan-3-on. SCOEL, European Commission.
• 18. Shell Industrial Hygiene Bulletin SC. (1958). New York, Shell Chemical Corporation, 57-59, March (cyt. za ACGIH, 1998).
• 19. The Merck index (1989) An encyclopedia of chemicals, drugs and biologicals. 11 ed. Merck & Co., Inc., Rahway N.J., USA.
• 20.Tomes (R), (1997) Medical management. Ketons. 1987-1997 Micromedex Inc. Vol. 33.