Architektura kościoła parafialnego pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Hucie Krzeszowskiej. Wstęp do badań

• Autorzy: Stojak Grażyna

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK60HUTA

Warianty tytułu

EN

Architecture of the parish church of the Exaltation of the Holy Cross in Huta Krzeszowska. Introduction to research

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Hucie Krzeszowskiej, położony w powiecie niżańskim na Podkarpaciu, jest przykładem barokowego budownictwa sakralnego. Wzniesiono go w 1766 roku z drewna wraz dzwonnicą, plebanią i innymi budowlami gospodarczymi parafii. Zespół kościelno-plebański otoczony jest zabytkowym drzewostanem złożonym głównie z lip drobnolistnych, nieopodal cmentarza kościelnego. Wraz z wyposażeniem wnętrza stanowi cenny zabytek sztuki barokowej. Zachowało się szereg dokumentów archiwalnych, które dają możliwość poznania dziejów kościoła i parafii, a także pokazują gromadzenie jego wyposażenia przez 250 lat. Archiwalia znajdują się w czterech zespołach dokumentów: w Archiwum Państwowym w Lublinie, Archiwum Diecezjalnym w Lublinie, Archiwum Archidiecezjalnym w Przemyślu i archiwum parafii w Hucie Krzeszowskiej. Dzięki zachowanym dokumentom i archiwalnym projektom budowlanym, można odtworzyć dzieje kościoła, natomiast dzięki inwentarzom i wizytacjom biskupim – skład i zasobność wyposażenia kościelnego. Całość stanowi ważne dziedzictwo złożone z zabytków nieruchomych i ruchomych epoki baroku, tym cenniejsze, że w świetle dokumentów znane jest datowanie oraz proweniencja obiektów ruchomych, a także plany rozbudowy całego zespołu plebańskiego, z kościołem parafialnym włącznie.

EN

The parish church of the Elevation of the Holy Cross in Huta Krzeszowska, located in the Nisko County in the Podkarpacie region, is an example of a Baroque church construction. It was erected in 1766 from wood, together with the bell tower, the vicarage and other parish utility buildings. The church and-vicarage complex is surrounded by historic trees, mainly lindens, in the vicinity of the graveyard. With its interior decoration the church constitutes a valuable monument of the Baroque art. Several archive documents have been preserved, which allow for learning the history of the church and the parish, and show the accumulation of the church furnishings over 250 years. The archive materials are in four sets of documents: in the State Archive in Lublin, the Diocesan Archive in Lublin, the Archdiocesan Archive in Przemyśl and the Parish Archive in Huta Krzeszowska. Owing to the preserved documents and archive building projects the history of the church can be recreated, while owing to the inventories and bishop’s visitations – the content and affluence of the church furnishings. The entirety constitutes considerable heritage comprising immovable and movable artefacts from the Baroque epoch, made more valuable by the fact that in light of the documents not only the dating and the provenance of movable objects are known, but also plans for the expansion of the whole complex including the parish church.

Słowa kluczowe

PL

barok; sakralne budownictwo drewniane; zespół kościelno-plebański; Huta Krzeszowska; Krzeszów; sztuka prowincjonalna

EN

Baroque; wooden church buildings; church-and-vicarage complex; Huta Krzeszowska; Krzeszów; provincial art

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2019
• Tom: Nr 60
• Strony: 147--155
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Stojak Grażyna

• Uniwersytet Rzeszowski

Bibliografia

• [1] https://pl.wikipedia.org/wiki/Huta_Krzeszowska
• [2] https://pl.wikipedia.org/wiki/Huta_Krzeszowska
• [3] https://diecezja.zamojskolubaczowska.pl/parafi a.17
• [4] Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, T. VIII, z. 3 – powiat biłgorajski. Warszawa, 1960, 13–15.
• [5] Stojak G., Schild M., Zając I. (eds.) Podkarpacki Biuletyn Konserwatorski. T. III, cz. I, Przemyśl, 2011.
• [6] Zieliński K. (ed.) Leksykon drewnianej architektury sakralnej Podkarpacia. T. I, Rzeszów, 2011.
• [7] Zieliński K. (ed.) Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. Rzeszów, 2015.
• [8] Majewski F. Wizyta pasterska jego ekscelencji ks. Franciszka Jaczewskiego, biskupa lubelskiego, Lublin, 1906.
• [9] Wójcikowski W. Puszcza Solska, Lasy Janowskie i Lipskie. Przewodnik. Warszawa, 1982.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).