Analiza sedymentologiczna osadów denudacyjnych w niszy niwalnej w krawędzi Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej

• Autorzy: Ratajczak-Szczerba M. , Paluszkiewicz R.

Identyfikatory

DOI

http://dx.doi.org/10.12657/landfana.028.006

Warianty tytułu

EN

Sedimentological analysis of denudation deposits in nivation niche in the edge of the Toruń-Eberswalde ice-marginal valley

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono analizę litofacjalną osadów budujących niszę niwalną, wykształconą na południowym zboczu Pradoliny Toruńsko-Eberswaldziej i dokonano ich interpretacji genetycznej. Cechy morfometryczne formy (długość, szerokość, spadki zboczy) obok cech litofacjalnych stanowiły podstawę do zaklasyfikowania badanej niszy do grupy nisz niwalnych. Ponadto wykazano, że procesy soliflukcji i spłukiwania uznać można za dominujące w rozwoju analizowanej formy.

EN

This paper show the result of lithofacial analysis of deposits in nivation niche that was undertaken in the south edge of the Toruń-Eberswalde ice-marginal valley. The structural and textural parameters of the distinguished deposits were examined and interpretation if their genesis was made. The morphometric features of the investigated form (its length, width, gradient of slopes) and the lithofacial characteristic were the basis for its classification as a nivation niche. Besides, it was shown that solifluction and rillwash were the most important processes during its formation.

Słowa kluczowe

PL

nisze niwalne; niwacja; płaty śnieżne; soliflukcja; spłukiwanie

EN

nivation niches; nivation; snow patches; solifluction; rillwash

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 28
• Strony: 73--85
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., rys.

Twórcy

autor

Ratajczak-Szczerba M.

• Instytut Geoekologii i Geoinformacji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Paluszkiewicz R.

• Instytut Geoekologii i Geoinformacji, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bartczak E., 2006. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Piła (313). Państwowy Instytut Geologiczny: ss. 48.
• Błaszkiewicz M., 2005. Late Glacial and Elary Holocene evolution of the Lake basin In the Kociewskie Lakeland (ekstern part of the Pomeranian Lakeland). Prace Geograficzne Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN 201.
• Błaszkiewicz M., 2011. Timing of the final disappearance of permafrost in the central European Lowland, as reconstructed from the evolution of lakes in N Poland. Geological Quarterly 55(4): 361–374.
• Böse M., 1995. Problems of dead ice and ground ice in the central part of the North European Plain. Quaternary International 28: 123–125.
• Chmal R., 2006. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Śmiłowo (314), Państwowy Instytut Geologiczny: ss. 47.
• Christiansen H.H., 1996a. Effects of nivation on periglacial landscape evolution in western Jutland, Denmark. Permafrost and Periglacial Processes 7: 111–138
• Christiansen H.H., 1996b. Nivation forms, processes and sediments in recent and former periglacial areas. Geographica Hafnienisia, A4, Institute of Geography, University of Copenhagen: ss. 185.
• Churska Z., 1966. The Late Glacial denudative lad formes occurring on the slopes of the Noteć-Warta ice marginal streamway nad the Drwęca Valley. Studia Societatis Scientiarum Torunensis Toruń-Polonia VI, 1, C: ss. 111.
• Dylik J., 1953. O peryglacjalnym charakterze rzeźby środkowej Polski. Acta Geographica Universitas Lodziensis 24: ss. 109.
• Dzięciołowski W. (red.), 1980. Ćwiczenia z gleboznawstwa. Skrypt Akademii Rolniczej w Poznaniu. AR w Poznaniu, Poznań: ss. 305.
• Florek W., 1991. Postglacjalny rozwój dolin rzek środkowej części północnego skłonu Pomorza. WSP, Słupsk.
• Gądek B, Grabiec M, Kędzia S, Rączkowska Z., 2010. Struktura wewnętrzna i morfo dynamika wybranych stoków gruzowych Tatr w świetle wyników pomiarów georadarowych i lichenometrycznych. Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem, I, Zakopane: 57–62.
• Gołębiewski R., 1981. Kierunki i intensywność denudacji na obszarze zlewni Raduni w późnym Würmie i holocenie. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego, Rozprawy i monografie 26.
• Henderson E. P., 1956. Large nivation hollows near Knob Lake, Quebec. Journal of Geology 64: 607–616.
• Jankowski M., 2012. Lateglacial soil paleocatena in inland-dune area of the Toruń Basin, Northern Poland. Quaternary International 265: 116–125.
• Johnsson G., 1991. Nivation hollows and valleys in the fossil coast cliff Landborgen at Helsingborg, South Sweden. Geografisk Tidsskrift 91: 26–72.
• Jurochnik A, Nalepka D., 2013. Late glacial and Holocene plant cover in Węgliny, Lubsza Palin, south-west Poland, based on pollen analysis. Acta Palaeobotanica 53(2): 191–233. DOI 10.2478/acpa-2013-0013.
• Klementowski J., 1975. Snow patches and nival processes in the Karkonosze Mountains. Opera Corcontica 12: 51–63.
• Kostrzewski A., 1963. Morfologia ostrowskiej wyspy wysoczyznowej pod Gostyniem. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią 11: 191–202.
• Kozarski S., 1962. Recession of the last ice sweet from northern part of Gniezno Pleistocene Plateau and formation of the Ice-marginal valley of the Rovers Noteć-Warta. Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej PTPN II(3): ss. 153.
• Kozarski S., 1995. Deglacjacja północno-zachodniej Polski: warunki środowiska i transformacja geosystemu (~20 ka-10 BP). Dokumentacja Geograficzna 1.
• Kozarski S., Nowaczyk B., 1991. Lithofacies variation and chronostratigraphy of the Late Vistulian and Holocene Aeolian phenomena in the northwestern Poland. Zeitschrift fur Geomorphologie N.F., Suppl.-Bd. 90: 107–122.
• Krygowski T., 1964. Graniformametria mechaniczna. Teoria i zastosowanie. Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej PTPN 2(4): ss. 112.
• Liedtke H., 1993. Phasen periglaziär-geomorphologischer Prägung während der Weichseleiszeit im norddeutschen Tiefland. Zeitschrift fur Geomorphologie N.F. 93: 69–94.
• Łaźniewska I., Owsianny P.M. (eds.), 2011. Inwentaryzacja przyrodnicza dla wariantowego przebiegu drogi ekspresowej S11 na odcinku Piła–Ujście, GDDKiA, Oddział w Poznaniu: ss. 528.
• Marks L., 1996. Role of buried dead ice in modeling of lake basins in present lakelands. Acta Geographica Lodziensia 71: 181–193.
• Miall A.D., 1985. Architectural element analysis: a new metod of facies analysis to fluvial deposits. Earth-Science Reviews 22: 261–308.
• Mycielska-Dogiałło E., 1992. Wybrane cehy teksturalne osadów i ich wartość interpretacyjna. W: E.Mycielska-Dowgiałło, A.Muszyńska-Pękalska (red.) Badania sedymentologiczne osadów czwartorzędowych. Letnia Szkoła Sedymentologiczna, Murzynowo, Warszawa: 30–140.
• Mycielska-Dowgiałło E., Ludwikowska-Kędzia M., 2011. Alternative interpretations of grain-size data from Quaternary deposits. Geologos 17 (4): 189–203.
• Nyberg R., 1986. Cryoplanation terraces: periglacial cirque analogos. Geografiska Annaler 71A: 31–41.
• Nyberg R. 1991. Geomorphic processes at snowpatch sites in the Abisko mountains, northern Sweden. Zeitschrift fur Geomorphologie N.F. 35(3): 321–343.
• Paluszkiewicz R, Ratajczak-Szczerba M., 2013. Charakterystyka geomorfologiczna późnoglacjalnych form denudacyjnych w obrębie południowej krawędzi Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej. W: A.Kostrzewski, G.Rachlewicz, M.Woszczyk (red.), VI Seminarium Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. Poznań: 114–117.
• Paluszkiewicz R., Ratajczak-Szczerba M., 2014. Geneza form wklęsłych rozcinających południowe zbocze Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej w okolicach Ujścia. W: P.Molewski, P.Juśkiewicz (red.), Krajobrazy młodoglacjalne ich morfogeneza teraźniejszość przeszłość. Toruń: 82–83.
• Płóciennik M., Self A., Birks H.J.B., Brooks S.J., 2011. Chironomidae (Insecta: Diptera) succession in Żabieniec bog and its palaeo-lake (central Poland) through the Late Weichselian and Holocene. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 307, 150–167.
• Racinowski R., 1973. Analiza uziarnienia. W: E.Rühle (red.), Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa, 331–335.
• Thorn C.E., 1976. Quantitative evolution of nivation in the Colorado Front Range. Bulletin Geological Society of America 87: 1169–1178.
• Thorn C.E., 1988. Nivation: a geomorphic chimera. In: M.J.Clark (ed.): Advances in periglacial geomorphology. John Willey & Sons. Chichester.: 3–31.
• Thorn C.E., Hall K., 2002. Nivation and cryoplanation: the case for scrutiny and integration. Progress in Phisical Geography 26(4): 533–550.
• Traczyk A., Engěl Z., Janásková B., Kasprzak M., 2008. Glacjalna morfologia wierzchowiny Gór Izerskich w świetle badań w rezerwacie „Rybí loučky” (Republika Czeska). Landform Analysis 9: 129–133.
• Weckwerth P., 2004. Morfogeneza wybranych obszarów Kotliny Toruńskiej a problem jej roli w układzie hydrograficznym podczas górnego plenivistulianu. MS, UMK, Toruń.
• Weckwerth P., 2005a. Morfologia i budowa geologiczna teras Kotliny Toruńskiej. W: A.Kotarba, K.Krzemień, J.Święciechowicz (red), VII Zjazd Geomorfologów Polskich, Współczesna ewolucja rzeźby Polski, Kraków: 501–506.
• Weckwerth P., 2005b. Poziomy sandrowe i ich rozwój w Kotlinie Toruńskiej w górnej części plenivistulianu. W: A.Kotarba, K.Krzemień, J.Święciechowicz (red), VII Zjazd Geomorfologów Polskich, Współczesna ewolucja rzeźby Polski, Kraków: 507–512.
• Zieliński T., 1992. Moreny czołowe Polski północno-wschodniej – osady i warunki sedymentacji. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, 1325.