Akrylan etylu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

• Autorzy: Soćko R. , Czerczak S.

Warianty tytułu

EN

Ethyl acrylate

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Akrylan etylu jest bezbarwną lotną cieczą o ostrym, gryzącym zapachu, powszechnie stosowaną w przemyśle chemicznym, włókienniczym, skórzanym, papierniczym, farmaceutycznym i kosmetycznym. Stosowana jest także do produkcji tworzyw sztucznych, włókien syntetycznych, gumy syntetycznej, klejów, farb i lakierów, a także do impregnacji włókien sztywnikowych, tkanin dekoracyjnych, wykładzin podłogowych i papieru. Akrylan etylu w warunkach przemysłowych wchłania się głównie przez układ oddechowy, ze względu na swą dużą lotność. Ponadto, w postaci ciekłej wchłania się przez nieuszkodzoną skórę w ilościach mogących spowodować zatrucia. W obowiązującym w Polsce wykazie niebezpiecznych substancji chemicznych akrylan etylu został zaklasyfikowany jako produkt wysoce łatwo palny, szkodliwy, drażniący i uczulający. U ludzi przewlekle narażonych na pary akrylanu etylu stwierdzono przede wszystkim objawy podrażnienia skóry twarzy oraz błon śluzowych oczu i górnych dróg oddechowych. Osoby narażone uskarżały się na dolegliwości o charakterze neurowegetatywnym (np. bóle głowy czy zwiększoną pobudliwość). U zwierząt narażanych przewlekle na akrylan etylu stwierdzono podrażnienie błon śluzowych oczu i górnych dróg oddechowych oraz zaburzenie oddychania, zaburzenia spontanicznej aktywności i koordynacji ruchowej. W badaniach patomorfologicznych narządów wewnętrznych tych zwierząt stwierdzono, że akrylan etylu powoduje uszkodzenie płuc, żołądka, wątroby, śledziony i nerek. W dostępnym piśmiennictwie nie ma doniesień o odległych skutkach narażenia na akrylan etylu u ludzi. Na podstawie wyników badań na zwierzętach przypuszcza się, że związek w dużych dawkach wykazuje działanie embriotoksyczne. Na podstawie wyników badań metabolizmu związku u zwierząt wykazano, że akrylan etylu w organizmie zwierząt ulega hydrolizie do kwasu akrylowego i alkoholu etylowego bądź zostaje sprzęgnięty z niskocząsteczkowymi związkami zawierającymi grupy sulfhydrylowe. Na podstawie wyników uzyskanych z badań przeprowadzonych w warunkach in vivo sądzi się, że akrylan etylu nie wykazuje działania mutagennego i genotoksycznego, natomiast na podstawie danych z badań in vitro wykazano jego działanie klastogenne. W Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) zaklasyfikowano akrylan etylu do grupy 2B, czyli do związków prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi, natomiast Amerykańska Konferencja Rządowych Higienistów Przemysłowych (ACGIH) zaklasyfikowała go do grupy A4, czyli do związków nieklasyfikowanych jako rakotwórcze dla ludzi. W Unii Europejskiej nie klasyfikuje się akrylanu etylu pod względem działania rakotwórczego. Celem ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) akrylanu etylu uwzględniono wyniki z doświadczenia inhalacyjnego 27- lub 24-miesięcznego, które przeprowadzono na szczurach i myszach obu płci. Wartość NOAEL określona na podstawie działania drażniącego związku wynosiła 20 mg/m3. Proponowana wartość NDS wynosi 20 mg/m3. Wartość proponowanego najwyższego stężenia chwilowego (NDSCh) akrylanu etylu wynosi 40 mg/m3. Ponieważ związek ten działa uczulająco, drażniąco i wchłania się przez skórę, dlatego proponujemy oznaczyć go odpowiednimi literami: „A” – działanie uczulające, „I” – działanie drażniące i „Sk” – wchłania się przez skórę.

EN

Ethyl acrylate is a colorless liquid with an acrid odor. Ethyl acrylate is used to make acrylic resins and as emulsion and solution polymers for surface coating textiles, paper, and leather. It is also used in the production of acrylic fibers, adhesives, and binders. Ethyl acrylate has limited use as a fragrance and flavoring agent. The acute toxicity of ethyl acrylate for laboratory animals is moderate by all routes of administration. The subcutaneous LD50 for rabbit is 1790 mg/kg, and the oral LD50 for the rat is 1020 mg/kg. The liquid and vapor phases of ethyl acrylate are irritating to the eyes, the skin and mucous membranes. Prolonged worker inhalation exposure to ethyl acrylate produced drowsiness, headache, and nausea. Limited data indicate the potential for ethyl acrylate to produce skin sensitization. Based on animal exposure data of a chronic irritation study we established 20 mg/m3 as the maximum exposure limit value for ethyl acrylate. This value should minimize adverse lacrimation and irritation of the skin and respiratory tract. STEAL value of 40 mg/m3. Because ethyl acrylate has been shown to penetrate the skin in amounts sufficient to induce systemic toxicity, the skin notation is considered appropriate. According to the irritant and sensitized effect of ethyl acrylate we suggest an additional determination with letters “I” and “A”.

Słowa kluczowe

PL

akrylan etylu; wartości normatywów higienicznych; działanie drażniące

EN

irritation; exposure limit value; ethyl acrylate

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2005
• Tom: Nr 2 (44)
• Strony: 5--28
• Opis fizyczny: Bibliogr. 70 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Soćko R.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

autor

Czerczak S.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1. ACGIH (2003) Documentation of the TLVs and BEIs. Cincinnati.
• 2. Amtower A.L. i in. (1986) Genotoxicity of three acrylate compounds in L5178Y mouse lymphoma cells. Environ. Mutagen. 6 (Suppl. 6), 4, 1986.
• 3. Barański B., Lebrecht G. (1980) Zaburzenia bioelektrycznej czynności kory mózgowej królików w ostrym zatruciu akrylamidem i akrylanem etylu. Łódź, Roczniki Naukowe Instytutu Medycyny Pracy 1, 150-156.
• 4. Boyland E., Chasseaud L.F. (1967) Enzyme-catalysed conjugations of glutathione with unsaturated compounds. Bioch. J. 104, 95-102, 1967.
• 5. Boyland E., Chasseaud L.F. (1968) Enzymes catalysing conjugations of glutathione with alpha-betaunsaturated carbonyl compounds. Bioch. J. 109, 651-661.
• 6. Boyland E., Chasseaud L.F. (1970) Bioch. Pharmacol. 19, 1526-15280.
• 7. Casse V. i in. (1998). Dépigmentation durable secondaire à des tests positifs aux dérivés des méthacrylates. Ann. Dermatol. Venereol. 125, 56-57.
• 8. Cohen S. R., Maier A. A., Flesch J. P. (1974 ) Occup. Med. 1974,16(3).
• 9. Condé-Salazar L., Guimaraens, D., Romero L.V. (1988). Occupational allergic contact dermatitis from anaerobic acrylic sealants. Contact Dermatitis 18, 129-132.
• 10. Deichmann W.B., Gerarde H.W. (1969). Toxicology of drugs and chemicals. New York, Academic Press.
• 11. Dawydzik L. i in. (2001) Opracowanie w ujęciu tabelarycznym danych o narażeniu zawodowym nadzorowanym przez Inspektora Sanitarnego w zakładach pracy. Ekspertyza wykonana na zlecenie Głównego Inspektora Sanitarnego. Łódź, Instytut Medycyny Pracy (materiały niepublikowane).
• 12. Delbressine L.P.C., Seutter E., Seutter-Berlage F. (1980) Metabolism and toxicity of acrylates and methacrylates. Brit. J. Pharmacol. 68, 165P (poster).
• 13. Delbressine L.P.C. (1982) Van Balen HCJG and Seutter-Berlage, F. Isolation and identtification of mercapturic acid metabolites of phenyl substituted acrylate esters from urine of female rats. Arch. Toxicol. 49, 321-330.
• 14. Doerr C.L. i in. (1988) Induction of Chromosome Aberrations in Chinese Hamster Ovary and Mouse Lymphoma Cells. Environ. Mutagen. 11 (Suppl. 11), 30.
• 15. ECETOC (1994) Joint assessment of commodity chemicals. 28. Ethyl acrylate. Brussels.
• 16. Estlander T. i in. (1996) Occupational conjunctivitis associated with type IV allergy to methacrylates. Allergy 51, 56-59.
• 17. Frederick C.B., Udinsky J.R., Finch L. (1991) Regional differences in the enzymatic hydrolysis of ethyl acrylate in the rat upper respiratory tract. Toxicologist. 11, 183 (abstract), (cyt. za ECETOC 1994).
• 18. Fregert S. (1978) Allergic contact dermatitis from ethylacrylate in a window sealant. Contact Dermatitis 4, 56.
• 19. Ghanayem B.I., Moronpot R.R., Matthews H.B. (1985) Ethyl acrylate-induced gastric toxicity. I. Effect of single and repetitive dosing. Toxicol. Appl. Pharmacol. 80, 323-335.
• 20. Ghanayem B.I., Burka L.T., Matthews H.B. (1987) Ethyl acrylate distribution, macromolecular binding, excretion, and metabolism in male Fisher 344 rats. Fundam. Appl. Toxicol. 9, 389-397.
• 21. Guide to occupational exposure values (2003).
• 22. HSDB (listopad 2003), (Komputerowa baza danych).
• 23. Ishidate, M., Sofuni, T., Yoshikawa (1981) Chromosomal aberration tests in vitro as a primary screening tool for environmental mutagens or carcinogens. Gann 27, 95-108.
• 24. Jagtman B.A. (1998) Contact dermatitis from acrylates in an electrosurgical earthing plate. Contact Dermatitis 38, 280-281.
• 25. Jordan W.P. jr. (1975) Cross-sensitisation patterns in acrylate allergics. Contact Dermatitis 1, 13-15.
• 26. Kanerva L. i in. (1992) Occupational pharyngitis associated with allergic patch test reactions from acrylics. Allergy 47, 571-573.
• 27. Kanerva L., Jolanki R., Estlander T. (1993) Accidental occupational sensitization caused by methyl acrylate. Eur. J. Dermatol. 3, 195-198.
• 28. Kanerva L., Estlander T., Jolanki R. (1996a) False negative patch test reaction caused by testing with dental composite acrylic resin. Int. J. Dermatol. 35, 189-192.
• 29. Kanerva L. i in. (1996b) Occupational allergic contact dermatitis caused by photobonded sculptured nails and a review of (meth)acrylates in nail cosmetics. Am. J. Contact Dermatitis 7, 109-115.
• 30. Kanerva L., Estlander T., Jolanki R. (1997) 10 Years of patch testing with the (meth)acrylate series. Contact Dermatitis 37, 255-258.
• 31. Kanerva L. i in. (1998) Fingertip paresthesia and occupational allergic contact dermatitis caused by acrylics in a dental nurse. Contact Dermatitis 38, 114-116.
• 32. Kieć-Świerczyńska M. (1996) Occupational allergic contact dermatitis due to acrylates in Lodz. Contact Dermatitis 34, 419-422.
• 33. Kligerman A.D. i in. (1991) Cytogenetic studies of ethyl acrylate using C57BL/6 mice. Mutagenesis 6, 137-141.
• 34. Knobloch K. i in. (1980) Badania właściwości kumulacyjnych akrylanu etylu i akrylanu 2- -etyloheksylu. Łódź, Roczniki Naukowe Instytutu Medycyny Pracy 1, 131-138.
• 35. Knobloch K. i in. (1980) Uszkodzenie układu oddechowego i zaburzenia czynnościowe układu nerwowego u zwierząt pod wpływem akrylanu etylu i akrylanu 2-etyloheksylu. Łódź, Roczniki Naukowe Instytutu Medycyny Pracy 1, 140-149.
• 36. Knobloch K. i in. (1976-1978) Badania doświadczalne nad toksycznością akrylanu etylu i akrylanu 2-etyloheksylu w celu zaproponowania wartości NDS. Sprawozdanie z pracy planowej CI 01.U.02.01. i Cl 01.02.01. Łódź, Instytut Medycyny Pracy.
• 37. Knobloch K. i in. (1980) Doświadczalna ocena ostrej toksyczności akrylanu etylu i akrylanu 2- -etyloheksylu. Łódź, Roczniki Naukowe Instytutu Medycyny Pracy 1, 249-255.
• 38. Koppula S.V., Fellman J.H., Storrs F.J.(1995) Screening allergens for acrylate dermatitis associated with artificial nails. Am. J. Contact Dermatitis 6, 78-85.
• 39. Kuželová M. i in. (1981) Akrylové sloućeniny a zdravotni stav exponovanych osob. (Acrylic compounds and general health of the exposed persons) Pracov. Lék. 33, 95-99 (Czech ; Doc. Occup. Health 8, 1612 ; Chem Abstr. 96, 24169v).
• 40. List of MAC and BAT Values (2003).
• 41. Loveday K.S. i in. (1990) Environ. Mol. Mutagen, vol. 16, 4, I, 272-303.
• 42. Lowrence W.H. i in. (1972) Dent. Res. 1972, 51, 526.
• 43. Miller R.R. i in. (1979) 30-Day ethyl acrylate vapor inhalation study wiht rats and mice, final report. Dow Chemical USA, Midland, MI. (cyt. zag ECETOC 1994).
• 44. Miller R.R. i in. (1981a) Inhalation toxicity of acrylic acid. Fund. Appl. Toxicol. 1, 271-277.
• 45. Miller R.R. i in. (1981b) Metabolism of acrylate esters in rat tissue homogenates. Fund. Appl. Toxicol. 1, 410-414.
• 46. Miller R.R. i in. (1985) Chronic toxicity and oncogenicity bioassay of inhaled ethyl acrylate in Fischer 344 rats and B6C3F1 mice. Drug Chem. Toxicol. 8, 1-42.47.
• 47. Millis S. i in. (1988) Mutagenicity of six acrylate compounds in L5178Y mouse lymphoma cells. Environ. Mutagen. 11 (Suppl. 11), 70.
• 48. Miranda-Romero A. i in. (1998) Allergic contact dermatitis from the acrylic adhesive of a surgical earthing plate. Contact Dermatitis 38, 279-280.
• 49. Moore M.M. i in. (1989) Differential mutant quantitation at the mouse lymphoma tk and CHO hgprt loci. Mutagenesis 4, 393-403.
• 50. Morimoto K. i in. (1990) DNA damage test in forestomach squamous epithelium of F344 rat following oral administration of ethyl acrylate. Eisei Shikenjo Hokoku 108, 125-128.
• 51. Murray J.S. i in. (1981) Teratological evaluation of inhaled ethyl acrylate in rats. Toxicol. Appl. Pharmacol. 60, 106-111.
• 52. Nemec J.W. i in. (1978) Acrylic acid and deviations. W: Encyclopedia of chemical toxicology. 3rd ed., Vol. 1, 330-354. New York, John Wiley & Sons (cyt. za ACGIH 2003).
• 53. NTP National Toxicology Program (1986) Carcinogenesis studies of ethyl acrylate in F344/N rats and B6C3F1 mice (gavage studies). NTP TR 259, NIH Publication No. 87-2515, U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Services, National Institute of Health, Research Triangle Park, NC.
• 54. Opdyke D.L.J. (1975) Monographs on fragrance raw materials. Ethyl acrylate. Food Cosmet. Toxicol. 13 (Suppl), 801-802.
• 55. Parker L. i in. (1988) Mutagenicity of six acrylate compounds in Chinese hamster ovary cells grown in suspension. EMS abstracts 11, 82 (cyt. za ECETOC 1994).
• 56. Pietrowicz D., Owecka A., Borański B. Zv/. Lab. 1980 Pl7(2), 67.
• 57. Przybojewska B., Dziubaltowska E., Kowalski Z. (1984) Genotoxicity effects of ethyl acrylate and methyl acrylate in the mouse evaluated by the micronucleus Test. Mutat. Res. 135, 189-191.
• 58. RTECS (2003), (Komputerowa baza danych).
• 59. Schnuch A. i in. (1998) Contact allergies in healthcare workers. Results from the IVDK. Acta Derm. Venereol. (Stockh) 78, 358-363.
• 60. Seutter E., Rijntjes N.W. (1981) Whole body autoradiography after systemic and topical administration of Mmethyl acrylate in the guinea pig. Arch.
• 61. Silver E.H., Murphy S.D. (1981) Toxicol. Appl. Pharmacol. 45, 312-313.
• 62. Silver E.H., Murphy S.D. (1981) Potentation of acrylate ester toxicity by prior treatment with the carboxylesterase inhibitor triorthotolyl phosphate (TOTP). Toxicol. Appl. Pharmacol. 57, 208-219.
• 63. Stott W.T., McKenna M.J. (1984) The comparative absorption and excretion of chemical vapors by the upper, lower, and intact respiratory tract of rats. Fundam. Appl. Toxicol. 4(4), 594-602.
• 64. Stott W.T., McKenna M.J. (1985) Hydrolysis of several glycol ether acetates and acrylate esters by nasal mucosal carboxylesterase fri vitro. Fund. Appl. Toxicol. 5, 399-404.
• 65. Tomlinson H.L., Donaldson R.H., Frederick C.B. (1989) Absorption and evaporation of ethyl acrylate following dermal exposure. Toxicologist 9, 162 (abstract and presentation), (cyt. za ECETOC 1994).
• 66. Treon J.F. i in. (1949) The toxicity of methyl and ethyl acrylate. J. Ind. Hyg. Toxicol. 31, 317-326.
• 67. Tuček M. (2002) Effect of acrylate chemistry on human health. Int. Arch. Occup. Environ. Health 75, Suppl 1, 67-72.
• 68. Tucker S.C., Beck M.H. (1999) A 15-year study of patch testing to (meth)acrylates. Contact Dermatitis 40, 278-279.
• 69. Walker A.M. i in. (1991) Mortality from cancer of the colon or rectum among workers exposed to ethyl acrylate and methyl methacrylate. Scand. J. Work Environ. Health 17, 7-19.
• 70. Valencia R. i in. (1985) Chemical mutagenesis testing in Drosophila III. Results of 48 coded compounds tested for the National Toxicology Program. Environ Mutagen. 7, 325-348 (cyt. za ECETOC 1994).