Witamina E - właściwości i znaczenie dla człowieka

• Autorzy: Zaborska A. , Król J. , Brodziak A.

Identyfikatory

DOI

10.15199/65.2015.12.4

Warianty tytułu

EN

Vitamin E – its function and importance for human

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Witamina E początkowo była uważana jedynie za składnik dietetyczny, niezbędny do prawidłowej reprodukcji ludzi i zwierząt. Obecnie przypisuje się jej znacznie szerszy zakres działania, przy czym podstawową funkcją witaminy E jest działanie antyoksydacyjne. Hamuje proces starzenia się komorek, zapewnia efektywną ochronę przed utlenieniem i degradacją lipidow. Jest nazywana witaminą młodości, co potwierdza jej powszechne zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Ponadto witamina E wykazuje działanie antykancerogenne, przeciwmiażdżycowe, przeciwnadciśnieniowe, przeciwzapalne, znacząco wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego zwiększając odporność zwierząt na choroby. Człowiek pobiera witaminę E jako kompozycję jej homologow wraz z pożywieniem. Bogatym źrodłem witaminy E w diecie człowieka są naturalne tłuszcze roślinne. Dodatkowe źrodło tej witaminy stanowią rownież produkty zwierzęce, w tym głownie świeże ryby, jaja oraz masło.

EN

Initially, vitamin E was considered only as a dietary ingredient which is necessary for the appropriate reproduction of humans and animals. Currently, much wider spectrum of activity is attributed to vitamin E, however, the most essential is an antioxidative activity. It inhibits cell aging process, and provides an effective protection against oxidation and degradation of lipids. Vitamin E is considered as “vitamin of youth”, what is confirmed by its widespread use in the cosmetic industry. Additionally, it exhibits anticarcinogenic antiatherosclerotic, antihypertensive and anti-inflammatory properties, and in a wide range regulates the immune system function, increasing a resistance against the disease. The human organism assimilates a vitamin E with food as a composition of its homologs. Natural fats of plant origin are a rich source of vitamin E in the human diet. Animal products, mainly fresh fish, eggs and butter, are an additional source of this vitamin.

Słowa kluczowe

PL

witamina E; funkcje biologiczne; zalecenia żywieniowe; źródła pokarmowe

EN

vitamin E; biological functions; dietary recommendations; food sources

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Spożywczy
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 69, nr 12
• Strony: 28--31
• Opis fizyczny: Bibliogr. 36 poz.

Twórcy

autor

Zaborska A.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

autor

Król J.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

autor

Brodziak A.

• Katedra Hodowli i Ochrony Zasobów Genetycznych Bydła, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

Bibliografia

• [1] Brigelius-Flohé, R., Kelly, F.J., Salonen, J.T., Neuzil, J., Zingg, J.M., Azzi, A. (2002). The European perspective on vitamin E: current knowledge and future research. The American Journal of Clinical Nutrition, 76(4):703-716.
• [2] Brigelius-Flohé, R., Traber, M.G. (1999). Vitamin E: function and metabolism. The Journal of Federation of American Societies for Experimental Biology, 13(10):1145-1155.
• [3] Butinar, B., Bučar-Miklavčič, M., Mariani, C., Raspor, P. (2011). New vitamin E isomers (gamma-tocomonoenol and alpha-tocomonoenol) in seeds, roasted seeds and roasted seed oil from the Slovenian pumpkin variety ‘Slovenska golica’. Food Chemistry, 128: 505-512.
• [4] Cichosz, G., Czeczot, H. (2012). Tłuszcz mlekowy w profilaktyce chorób nowotworowych. Polski Merkuriusz Lekarski, XXXIII, 195:168-172.
• [5] DellaPena, D. (2005). A decade of progress in understanding vitamin E synthesis in plants. Journal of Plant Physiology, 162(7):729-737.
• [6] Duda, G., Maruszewska, M., Jóźwiak, A. (2005). Spożycie witamin antyoksydacyjnych i ich surowiczy poziom u kobiet w wieku podeszłym z chorobą niedokrwienną mięśnia sercowego. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 38, 1:13-18.
• [7] Dybkowska, E., Świderski, F., Waszkiewicz-Robak, B. (2007). Zawartość witamin w diecie dorosłych mieszkańców Warszawy. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 58 (1):211-215.
• [8] Dymarska, E., Grochowalska, A., Krauss, H. (2013). Wpływ sposobu odżywiania na układ odpornościowy. Immunomodulacyjne działanie kwasów tłuszczowych, witamin i składników mineralnych oraz przeciwutleniaczy. Nowiny Lekarskie, 82, 3:222-231.
• [9] European Food Safety Authority. (2015). Scientific Opinion on Dietary Reference Values for vitamin E as a-tocopherol. EFSA Journal, 13, 7, 4149:1-77.
• [10] Evans, H.M., Bishop, K.S. (1923). Existence of a hitherto unknown dietary factor essential for reproduction. The Journal of the American Medical Association, 81:889-892.
• [11] Fiorentino, A., Mastellone, C., D’Abrosca, B., Pacifico, S., Scognamiglio, M., Cefarelli, G., Caputo, R., Monaco, P. (2009). Delta-Tocomonoenol: A new vitamin E from kiwi (Actinidia chinensis) fruits. Food Chemistry, 115 (1): 187-192.
• [12] Górnicka, M., Pindral, J., Hamułka, J., Wawrzyniak, A. (2011). Ocena spożycia witamin antyoksydacyjnych przez studentów SGGW w Warszawie. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 62, 4:397-402.
• [13] Grilo, E.C., Costa, P.N., Gurgel, C.S.S., Beserra, A.F., Almeida, F.N.S., Dimenstein, R. (2014). Alpha-tocopherol and gamma-tocopherol concentration in vegetable oils. Food Science and Technology Campinas, 34(2):379-385.
• [14] Guz, J., Dziaman, T., Szpila, A. (2007). Czy witaminy antyoksydacyjne mają wpływ na proces karcynogenezy? Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 61: 185-198.
• [15] Haug, A., Hostmark, A.T., Harstad, O.M. (2007). Bovine milk in human nutrition – a review. Lipids in Health and Disease, 6, 25:1-16.
• [16] Hayes, K.C., Pronczuk, A., Perlam, D. (2001). Vitamin E in fortified cow milk uniquely enriches human plasma lipoproteins. The American Journal of Clinical Nutrition, 74:211-218.
• [17] Jarosz, M. (2012). Normy żywienia dla populacji polskiej-nowelizacja. Witaminy. Wydawca – Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa. 112-113.
• [18] Kunachowicz, H., Nadolna, I., Iwanow, K., Przygoda, B.: (2012). Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. Wyd. VI. PZWL, Warszawa.
• [19] Leonard, S.W., Gumpricht, E., Devereaux, M.W., Sokol, R.J., Traber, M.G. (2005). Quantitation of rat liver vitamin E metabolites by LC-MS during high-dose vitamin E administration. Journal of Lipid Research, 46:1068-1075.
• [20] Munné-Bosch, S., Alegre, L. (2002). Plant aging increases oxidative stress in chloroplast. Planta 214:608-615.
• [21] Neuzil, J., Tomasetti, M., Mellick, A.S., Alleva, R., Salvatore, B.A., Birringer, M., Fariss, M.W. (2004). Vitamin E analogues: a new class of inducers of apoptosis with selective anti-cancer effects, Current Cancer Drug Targets, 4(4): 355-372.
• [22] Ng, M.H., Choo, Y.M., Ma, A.N., Chuah, C.H., Hashim, M.A. (2004). Separation of vitamin E (tocoferol, tocotrienol, and tocomonoenol) in Palm Oil. Lipids, 39, 10: 1031-1035.
• [23] Niki, E. (2014). Role of vitamin E as a lipid-soluble peroxyl radical scavenger: in vitro and in vivo evidence. Free Radical Biology and Medicine, 66:3-12.
• [24] Puah, C.W., Choo, Y.M., Ma, A.N., Chuah, C.H. (2007). The Effect of Physical Refining on Palm Vitamin E (Tocopherol, Tocotrienol and Tocomonoenol). American Journal of Applied Sciences, 4(6):374-377.
• [25] Rizvi, S., Raza, S.T., Ahmed, F., Ahmad, A., Abbas, S., Mahdi, F. (2014). The role of vitamin E in human health and some diseases. Sultan Quaboos University Medical Journal, 14, 2:157-165.
• [26] Rutkowski, M., Matuszewski, T., Kędziora, J., Paradowski, M., Kłos, K., Zakrzewski, A. (2010). Witaminy E, A i C jako antyoksydanty. Polski Merkuriusz Lekarski, XXIX, 174:377-381.
• [27] Schwenke, D.C. (2002). Does lack of tocopherols and tocotrienols put women at increased risk of breast cancer? The Journal of Nutritional Biochemistry, 13(1):2-20.
• [28] Sochacka-Tatara, E., Pac, A., Majewska, R. (2010). Ocena żywienia za pomocą wywiadu żywieniowego przez Internet. Problemy Higieny i Epidemiologii, 91(1):77-82.
• [29] Spears, J.W., Weiss, W.P. (2008). Role of antioxidants and trace elements in health and immunity of transition dairy cows. The Veterinary Journal, 176:70-76.
• [30] Stephens, N.G., Parsons, A., Schofield, P.M., Kelly, F., Cheeseman, K., Mitchinson, M.J. (1996). Randomised controlled trial of vitamin E in patients with coronary disease: Cambridge Heart Antioxidant Study (CHAOS). Lancet, 347(9004):781-786.
• [31] Szymańska, R., Nowicka, B., Kruk, J. (2009). Witamina E – metabolizm i funkcje. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, 58, 1-2:199-210.
• [32] World Health Organization and Food and Agriculture Organization of the United Nations. (2004). Vitamin and mineral requirements in human nutrition. Second edition. Vitamin E, 94-104.
• [33] Woźniak, A., Wawrzyniak, A., Anyżewska, A., Krotki, M. (2014). Ocena aktywności fizycznej i sposobu żywienia osób z chorobami sercowo-naczyniowymi. Problemy Higieny i Epidemiologii, 95(2):346-351.
• [34] Wu, J.H., Croft, K.D. (2007). Vitamin E metabolism. Molecular Aspects of Medicine, 28:437-452.
• [35] Zaborska, A., Król, J., Brodziak, A. (2015). Witamina A – funkcje i znaczenie dla człowieka. Przemysł Spożywczy, 69(7):36-38.
• [36] Zielińska, A., Nowak, I. (2014). Tokoferole i tokotrienole jako witamina E. Chemik, 68, 7:585-591.