Transformacja w edukacji : wyzwania logistyczne, emocjonalne i kulturowe w zarządzaniu zmianą

• Autorzy: Jung-Konstanty Stanisława , Dorczak Roman

Identyfikatory

DOI

10.37055/nsz/210355

Warianty tytułu

EN

Transformation in education : logistical, emotional, and cultural challenges in managing change

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel badań i hipotezy/pytania badawcze : Celem artykułu jest próba wyboru modeli zmian do zastosowania w procesie wprowadzania transformacji w systemie edukacji. Wykorzystanie przytoczonych modeli może przyczynić się do wsparcia placówek edukacyjnych w przekształcaniu środowiska nauczania, aby lepiej odpowiadało na potrzeby interesariuszy. Metody badawcze : Analiza literatury przedmiotu i kwerenda internetowa. Główne wyniki : W wyniku przeprowadzonej analizy literatury przedmiotu i kwerendzie internetowej badacze uważają, że każdy z zaproponowanych modeli zmian może być dostosowany do potrzeb i specyfiki systemu edukacji. Autorzy podkreślają, że efektywne zarządzanie zmianą wymaga podejścia systemowego opartego na współpracy, zaufaniu i długofalowym myśleniu. Podnoszą, że zmiana powinna być procesem ciągłym prowadzącym do budowy innowacyjnej kultury edukacyjnej, a nie jednorazową interwencją. Implikacje dla teorii i praktyki Autorzy uważają, że jednym z warunków dobrego zarządzania zmianami w edukacji mógłby być rozwój kompetencji kluczowych w zakresie kierowania procesami zmian u osób odpowiedzialnych za zmiany w edukacji. Należałoby w przyszłości zwrócić uwagę na to, aby wdrażane zmiany w systemie edukacji były dobrze przemyślane, oparte na solidnie przeprowadzonych analizach, poprawnie zakomunikowanych oraz wprowadzanych w sposób stopniowy z udziałem wszystkich zainteresowanych stron. Badacze uważają, że tylko kompleksowe i świadome zarządzanie zmianą może zwiększyć efektywność reform edukacyjnych, zminimalizować opór, uniknąć chaosu i zmniejszyć społeczne koszty transformacji.

EN

Research objectives and hypothesis/research questions : This article aims to attempt to select models of change to be used in the process of introducing transformation in the education system. The use of the models presented may contribute to supporting educational institutions in transforming the learning environment to better meet the needs of stakeholders. Research methods : Analysis of the literature on the subject and internet research. Main results : As a result of the analysis of the literature and the Internet query, the researchers believe that each of the proposed change models can be adapted to the needs and specificity of the education system. The authors emphasize that effective change management requires a systemic approach based on cooperation, trust and long-term thinking. They argue that change should be a continuous process leading to the construction of an innovative educational culture, rather than a one-time intervention. Implications for theory and practice The authors believe that one of the conditions for good change management in education could be the development of key competences in the area of managing change processes in people responsible for changes in education. In the future, attention should be paid to ensuring that implemented changes in the education system are well thought out, based on solidly conducted analyses, properly communicated and introduced in a gradual manner with the participation of all interested parties. The researchers believe that only comprehensive and conscious change management can increase the effectiveness of educational reforms, minimize resistance, avoid chaos and reduce the social costs of transformation.

Słowa kluczowe

PL

edukacja; zmiana; zarządzanie; transformacja; wyzwania organizacyjne

EN

education; change; management; transformation; organizational challenges

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Nowoczesne Systemy Zarządzania
• Rocznik: 2025
• Tom: T. 20, nr 3
• Strony: 13--24
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., tab.

Twórcy

autor

Jung-Konstanty Stanisława

• Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej, Kraków, Polska

• https://orcid.org/0000-0003-0425-5193

autor

Dorczak Roman

• Uniwersytet Jagielloński, Polska

• https://orcid.org/0000-0003-2781-5907

Bibliografia

• [1] Atroszko, B., 2019. Bariery zmiany edukacyjnej - przegląd literatury, Teraźniejszość - Człowiek - Edukacja, t. 22, nr 2 (86).
• [2] Atroszko, B., 2023. Zewnętrzne bariery zmian w edukacji: analiza wypowiedzi nauczycieli szkół ponadpodstawowych, Forum Oświatowe, vol. 36, nr 2 (70).
• [3] Augustyniak, J., 2017. Oczekiwania młodzieży wobec współczesnej szkoły, Szkoła - Zawód - Praca, nr 14.
• [4] Boca, G. D., 2013. ADKAR Model VS. Quality Management Change. XIVth Edition, Galati: Dunarea de Jos University of Galati.
• [5] Butters, A., 2015. A Brief History of Spiral Dynamics. Article in Approaching Religion, https://www.researchgate.net/publication/312033145 (dostęp: 26.08.2025).
• [6] Dhawan, E., 2022. Cyfrowa mowa ciała. Jak skutecznie komunikować się w cyfrowym świecie, Kraków: Wydawnictwo Znak-Litera Nowa.
• [7] Dorczak, R., 2013. Dyrektor Szkoły jako przywódca edukacyjny - próba określenia kompetencji kluczowych, [w:] Mazurkiewicz, G. (red.), Przywództwo i zmiana w edukacji. Ewaluacja jako mechanizm doskonalenia, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• [8] Fullan, M., 1993. Change Forces Probing the Depths of Educational Reform, London: The Falmer Press.
• [9] Fullan, M., 2001. Leadership in a culture of change, San Francisco: Jossey-Bass.
• [10] Fullan, M., 2011. Change lider. Learning to do what matters most, San Francisco: Jossey-Bass.
• [11] Gajderowicz, T., Jakubowski, M., 2020. Cyfrowe wyzwania stojące przed polską edukacją, Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny.
• [12] Jakubowski, J., 2013. Lider zmiany, [w:] Mazurkiewicz, G. (red.), Przywództwo i zmiana w edukacji. Ewaluacja jako mechanizm doskonalenia, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• [13] Jung-Konstanty, S., 2013. Theories and rules of organizational communication in public schools, International Journal of Contemporary Management, nr 12(2).
• [14] Jung-Konstanty, S., 2023. Zarządzanie zmianami systemowymi i relacjami z interesariuszami w oświacie w Polsce w pierwszych dekadach XXI wieku, Kraków: Wydawnictwo Profil Archeo.
• [15] Karpińska, A., Zińczuk, M., Kowalczuk, K. (red.), 2021. Nauczyciel we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• [16] Kaziemierska, I., Lachowicz, I., Piotrowska, L., 2024. Wspieranie zmian zachodzących w szkole, https://doskonaleniewsieci.pl/Upload/Artykuly/2_1/wspieranie_zmian.pdf (dostęp: 26.08.2025).
• [17] Kotter, J. P., 1996. Leading change, Brighton: Harvard Business School Press.
• [18] Levin, K., 1951. Field Theory in Social Science, New York: Harper & Brothers Publishers.
• [19] Lorens, R., 2021. Nowoczesne zarzadzanie szkołą i placówką oświatową, Warszawa: Wolters Kluwer.
• [20] Nowosad, I., 2011. O potrzebie integralnego podejścia do zmian w edukacji szkolnej: od zmian w szkole do zmiany szkoły, Studia Pedagogiczne, t. LXIV.
• [21] Nowosad, I., 2019. Kultura szkoły w rozwoju szkoły, Kraków: Wydawnictwo Impuls.
• [22] Orzech, W., 2024. Transformacja organizacyjna w perspektywie psychologicznej, Warszawa: Difin.
• [23] Osiecka-Chojnacka, J., 2009. E-szkoła, Studia BAS, nr 3(19).
• [24] Skinner, Ch., 2022. Cyfrowi ludzie. Nasza czwarta rewolucja, Warszawa: Poltext.
• [25] Sojak, R., 2015. Dlaczego potrzebujemy oceny nauki i technologii?, Studia BAS, nr 3 (43).
• [26] Solarczyk-Ambrozik, E., 2016. Przemiany współczesnego świata - globalne wyzwanie edukacyjne, https://instytut.info/wp-content/uploads/2016/08/06-Solarczyk-Ambrozik.pdf (dostęp: 28.08.2025).
• [27] Sołtysik, P., Żelazko, M., 2021. Dostęp do edukacji oraz jej przebieg w obliczu pandemii COVID-19, Zarządzanie Publiczne, nr 3 (55).
• [28] Szcześniak, M., 2021. Dyrektor zarządzający placówką oświatową w XXI wieku, Archive of Social Sciences and Humanities, vol. 1, nr 1.
• [29] Tabor-Błażewicz, J., Rachoń, H., (red.), 2022. Wyzwania kierowania ludźmi w systemie hybrydowej organizacji pracy, Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• [30] Trzcionka, M., 2020. Agile nie tylko dla IT. Metodyka scrum w edukacji uniwersyteckiej, [w:] Krawczyńska-Zaucha, T. (red.), Edukacja XXI wieku: strategie zarządzania i kierunki rozwoju, Kraków: Księgarnia Akademicka.
• [31] Zaborniak, M., 2016. Zarządzanie zmianą jako warunek konieczny prawidłowego funkcjonowania placówek oświatowych, Edukacja - Technika - Informatyka, nr 2 (16).
• [32] Zaborniak, M., 2017. Zarządzanie zmianą w oświacie, Edukacja - Technika - Informatyka, nr 1 (19).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).