Geologiczno-geofizyczna ocena perspektyw złożowych pierwotnych i wietrzeniowych minerałów tytanowych w rejonie ofiolitowego masywu Ślęży w Sudetach (SW Polska)

• Autorzy: Wiszniewska J. , Petecki Z.

Warianty tytułu

EN

Geologic and geophysical estimation of the prospect for ore deposit of the occurrences of primary and placer titanium minerals in the Ślęża Massif ophiolite, area, the Sudetes Mts (SW Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Miocene aged heavy mineral (HMin) alluvial cones and regolith sands above ore-bearing gabbro and amphibolite/diabase rock zone were considered as a prospective metallotect in the area of Devonian ophiolite Ślęża Massif in the Sudets (SW Poland). The available research data from the Sobótka region indicated that the ultramafic gabbro intrusion has an interesting titanium ore enrichment with minerals such as ilmenite and titanomagnetite in the Strzegomiany-Kunów primary ultramafic rocks. The mean composition of ore gabbro samples taken from the surface contained eg; Fe -14.21%, TiO2 - 4.92%, V2O5 - 0,15. Conducted geophysical surveys in the vicinity of the presumed gabbroic rocks at thin Quaternary sediments cover, suggested the variable content ofa primary mineralization, which could be related to the increased content of heavy minerals fractions over the bed in the form of regolith or as a secondary deposit. Titanium minerals such as ilmenite, sphene, were enriched during the oxidation process and created secondary bed, where the concentrates of titanium oxides: rutile, leucoxene or oxidized ilmenite may have a high titanium content as high as 70-90%. Placer HMin sands are at present a major source of titanium deposits worldwide and the largest industrial value due to their large resources, simplicity and purity of exploitation and the ability to yield concentrates of HMin: ilmenite, rutile, pseudobrookite, anatase and leucoxene, sometimes in the company of valuable zircon, monazite or garnet. These deposits in the world are mainly used in metallurgical and chemical industries, eg; the production ofpaints and pigments used in the pharmacy, paper and paint industry. Similar observations have been reported from the region of Spain, Portugal, western Australia andfrom the south of India. Preliminary results of presented study indicate that the Strzegomiany-Kunów region can be considered as prospective not only because of the presence ofprimary titanium mineralization in gabbro, especially in diallage gabbro, amphibolite (diabase) and serpentinite, but also a presence of enriched titanium mineralization in regolith over gabbro and in clastic sediments on the foreland of Ślęża Massif.

Słowa kluczowe

PL

masyw Ślęży; minerały ciężkie; złoża rud tytanu; anomalia magnetyczna; anomalia grawimetryczna

EN

Ophiolite Ślęża Massif; placer heavy minerals; titanium ore deposits; magnetic anomaly; gravimetric anomaly

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 64, nr 9
• Strony: 650--656
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys.

Twórcy

autor

Wiszniewska J.

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Petecki Z.

• Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

• [1]. CORDELL L. & MCCAFFERTY A.E. 1989 - A terracing operator for physical property mapping with potential field data. Geophysics, 54: 621-364.
• [2]. DYJOR S.A. & GRODZICKI A. 1969 - Mioceńskie piaski wydmowe z okolicy Lutynki (Ziemia Lubuska). Acta. Univ. Wratislav., 86: 67-97.
• [3]. FIELD M.E. & ROY RS. 1985 - Offshore transport and sand body formation; Evidence from a steep, high-energy shore face, southeastern Australia. J. Sed. Petrol., 54: 1292-1302.
• [4]. FORCE E.R. 1991 - Geology of titanium-minerals deposits. AAPM Spec. Paper, 259: Tuscon, Arizona.
• [5]. GRODZICKI A. 1985 - Koncentracje minerałów ciężkich na Dolnym Śląsku jako przyszłościowe źródło pierwiastków rzadkich oraz niektóre metody ich pozyskiwania. Chemik, 38, 11-12 (542-543): 278-284.
• [6]. GRODZICKI A. 1990 - Geneza i kierunki poszukiwań niektórych perspektywicznych wystąpień minerałów ciężkich na Dolnym Śląsku. Fizykochemiczne Problemy Mineralurgii, 23: 19-26.
• [7]. JAMROZIK L. 1989 - Strefa mineralizacji ilmenitowej Strzegomiany-Kunów w intruzji gabrowej Slęży w obrębie ofiolitu Sobótki (Dolny Śląsk). Prz. Geol., 37: 477-485.
• [8]. JAMROZIK L. 1995 - Tektonika osłony masywu granitoidowego Strzegom-Sobótka. Rocz. PTG, wyd. specjalne, Przew. 66 Zjazdu PTG: 181-192.
• [9]. JAMROZIK L., NISKIEWICZ J., CHOLEWICKA-MEYSNER D., FARBISZ J. & JODŁOWSKI S. 1988 - Odkrycie strefy zmineralizowanej Fe-Ti w gabrach masywu Ślęży. Geol. Sudetica, 23 (1): 121-127. _
• [10]. JERZMAŃSKI J. 1991 - Nowo wykryte ciala bazytów i ultrabazytów w okolicy masywu Ślęży na Bloku Przedsudeckim. Biul. Państ. Inst. Geol., 367: 87-104.
• [11]. JERZMANSKI J. 1994 - Borek Strzeliński IG-1. Profile głębokich otworów wiertniczych. Państw. Inst. Geol., 78: 1-79.
• [12]. JĘCZMYK M., KASIŃSKI J.R., PIWOCKI M. & SZTROMWASSER E. 1997 - Minerały ciężkie i złoto w seriach płonnych złoża węgla brunatnego Ruja. Prz. Geol., 45: 97-100.
• [13]. JĘCZMYK M. & WOJCIECHOWSKI A. 1994 - Kompleksowe badania minerałów ciężkich w odpadach poeksploatacyjnych kruszyw naturalnych. Prz. Geol., 42: 141-149.
• [14]. JĘDRYSEK M.O., MAJEROWICZ A., JASIŃSKA B. & HAŁAS S. 1989 - The migration of oceanic water into the upper mantle. Evidence from SD and 818O values of minerals ofrodingitic rocks of the ophiolitic complex of Ślęża, SW Poland. Mineral. Pol., 20: 91-107.
• [15]. KANASIEWICZ J., BAŁCHANOWSKI S., BORUCKI J., JĘCZMYK M. & STACHOWIAK A. 1985 - Program badań geochemicznych i szlichowych w Sudetach i na bloku przedsudeckim. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [16]. KOSMOWSKA-CERANOWICZ B. 1981 - The significance of lithological indices in the study of Tertiary sedimentary basins within Fore-Sudetic Monocline. Bull. Acad. Pol. Sci, Ser. Sci Terre, 29: 59-65.
• [17]. KRYZA R. & PIN C. 2010 - The Central-Sudetic ophiolites (SW Poland): Petrogenetic issues, geochronology and palaeotectonic implications. Gondwana Res., 17: 292-305.
• [18]. MAJEROWICZ A. 1981- Rocks series o f the Ślęża Mts. group in the light of petrologie studies of ophiolitic complex. [W:] W. Narębski (red.), Ophiolites and Initialites of Northern Border of the Bohemian Massif. Guide book of excursions. Potsdam-Freiberg.
• [19]. MAJEROWICZ A. 1994 - Textural features and symptoms of ocean floor metamorphism in the top part of the Ślęża ophiolite (SW Poland). Arch. Miner., 50 (2): 98-139.
• [20]. MAJEROWICZ A. 2006 - Krótki przewodnik terenowy po skałach ofiolitowego zespołu Ślęży oraz ich petrologicznej i geologicznej historii. Wyd. uWr., s. 1-61.
• [21]. MALIK T.K. 1986 - Micromorfology of some placer minerals from Kerala beach, India. Marine Geol., 71: 371-381.
• [22]. MIKULSKI S.Z. 2012 - Występowanie i zasoby perspektywiczne rud niklu w Polsce. Biul. Państ. Inst. Geol., 448 (2): 287-296.
• [23]. NISKIEWICZ J., CHOLEWICKA-MEYSNER D., DUBIŃSKA E., FARBISZ J., GUNIA P., JAMROZIK L., KUBICZ A., MAZUR S., PAJĄK M. & SACHANBIŃSKI M. 1995 - Ofiolity z obrzeżenia bloku przedsudeckiego i towarzysząca im mineralizacja. Rocz. PTG, wyd. specjalne, Przew. 66 Zjazdu PTG: 193-220.
• [24]. NISKIEWICZ J. & SIEMIĄTKOWSKI J. 1993 - Mineralizacja rudna metagabr strefy Strzegomiany-Kunów (masyw Ślęży, Dln. Sląsk). Acta Univ. Wrat., 1412, Pr. Geol-Miner., 33: 119-144.
• [25]. PAULO A. & STRZELSKA-SMAKOWSKAB. 1996 - Materiały do ćwiczeń z nauki o złożach i geologii gospodarczej. Część II, Rudy metali. Skrypty Uczelniane nr 1476. Wyd. AGH.
• [26]. SAŁACIŃSKI R. 1992 - Origin of ore mineralization in mafic and ultramafic rocks of the Sowie Mountains block surrounding. Geol. Sudet., 26 (1/2): 1-34.
• [27]. TURNIAK K., TICHOMIROWA M. & BOMBACH K. 2005 - Zircon Pb-evaporation ages of granitoids from the Strzegom-Sobótka Massif (SW-Poland). Mineral. Soc. Pol. Spec. Pap., 25: 241-245.
• [28]. WAHED M.A. & MIERZEJEWSKI M.P. 1998 - Anew discovery of ilmenite mineralization within the Slęża Mt. metagabbro, Lower Silesia (SW Poland). Prz. Geol., 46: 684-688.
• [29]. WALCZAK-AUGUSTYNIAK M., KURAL S. & CWOJDZIŃSKI S. 1996 - Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Jordanów Śląski. Wyd. PIG Warszawa.
• [30]. WISZNIEWSKA J. & BADURA J. 2007 - Pierwotne i okruchowe nagromadzenia minerałów tytanu w rejonie ultramaficznego masywu Sobótki i w rejonie Opolna Zdroju. Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.