Geneza i geologiczne uwarunkowania rozwoju form osuwiskowych w środkowej części Obniżenia Noworudzkiego w Sudetach

Kowalski, Aleksander

doi:10.7306/2021.35

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Geneza i geologiczne uwarunkowania rozwoju form osuwiskowych w środkowej części Obniżenia Noworudzkiego w Sudetach

Autorzy

Kowalski Aleksander

Treść / Zawartość

Pełne teksty: $C:\Users\g.zygmunt\Downloads\Kowalski_A_Geneza_PG_Vol.69_nr10_2021.pdf [zdalny]$

Identyfikatory

DOI

10.7306/2021.35

Warianty tytułu

Origin and geological constraints for the development of landslide forms in the central part of the Nowa Ruda Basin, Sudetes

Języki publikacji

Abstrakty

The paper presents the results of field mapping and structural analyses conducted within the landslides situated near Ludwikowice K³odzkie, in the central part of the Nowa Ruda Basin (Middle Sudetes, SW Poland). The area affected by mass movements is located within the eastern limb of the Intra-Sudetic Synclinorium (Głuszyca Monocline) composed of Upper Carboniferous to Lower Permian (Rotliegend) sedimentary rocks. Nine individual landslide forms, ranging in area from 0.5 to 22.7 ha, including two landslide complexes (Sokółka landslides, 49.7 ha in total area) have been identified and described in terms of their origin and geological conditions. Studies of landslide morphology and structural analysis allow recognition of several types of mass movements. They include: (i) rotational landslides (landslides Sokółka 1-3 and 5); (ii) translational slides (landslides Miłków 1-3); (iii) deep-seated, compound landslides (landslide Sokółka 4), and (iv) topple evolving into deep-seated rotational (?) slide (Sławosz landslide). The studies repeatedly confirm the usefulness of analyses of LiDAR digital elevation models coupled with field investigations and structural analyses.

Słowa kluczowe

ruchy masowe głęboko osadzone osuwiska skały osuwiskowe analiza LIDAR DEM synklinorium śródsudeckie Sudety Środkowe

mass movements deep-seated landslides rock topple LIDAR DEM analysis Intra-Sudetic Synclinorium Middle Sudetes

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2021

Tom

Vol. 69, nr 10

Strony

666--697

Opis fizyczny

Bibliogr. 69 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Kowalski Aleksander

aleksander.kowalski@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Dolnośląski, al. Jaworowa 9, 50-204 Wroclaw

Bibliografia

1. AUGUSTYNIAK K., GROCHOLSKI A. 1968 - Geological structure and outline of the development of the Intra-Sudetic Depression. Biul. Inst. Geol., 227: 87-120.
2. AWDANKIEWICZ M. 1999 - Volcanism in a late Variscan intramontane trough: Carboniferous and Permian volcanic centres of the Intra-Sudetic Basin, SW Poland. Geol. Sudet., 32: 13-47.
3. AWDANKIEWICZ M., KUROWSKI L., MASTALERZ K., RACZYŃSKI P. 2003 - The Intra-Sudetic Basin - a record of sedimentary and volcanic processes in late- to post-orogenic tectonic setting. Geolines, 16: 165-183.
4. BALDO M., BICOCCHI C., CHIOCCHINI U., GIORDAN D., LOLLINO G. 2009 - LIDAR monitoring of mass wasting processes: The Radicofani landslide, Province of Siena, Central Italy. Geomorph., 105: 193-201.
5. BERG G. 1925 - Geologische Karte von Preussen 1 : 25 000. Blatt Waldenburg.
6. BERG G., DATHE E., ZIMMERMANN E. 1910 - Geologische Karte von Preussen 1 : 25 000. Blatt Friedland i. Schl.
7. BORKOWSKI A., PERSKI Z., WOJCIECHOWSKI T., JÓŻKÓW G., WÓJCIK A. 2011 - Landslides mapping in Rożnow Lake vicinity, Poland using airborne laser scanning data. Acta Geodyn. Geomater., 8 (3): 325-333.
8. CYMERMAN Z. 2004 - Tectonic map of the Sudetes and the Fore-Sudetic Block. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
9. CYMERMAN Z. 2016 - O konieczności wykonania drugiej edycji Szczegółowej Mapy Geologicznej Sudetów w skali1:25000-analiza dotychczasowego stanu i założenia kompleksowej realizacji. Prz. Geol., 64 (9): 604-610.
10. DATHE E. 1904 - Geologische Karte von Preussen 1 : 25 000. Rudolfswaldau.
11. DIKAU R., BRUNSDEN D., SCHROTT L., IBSEN M.-L. (red.) 1996 - Landslide Recognition. Wiley, Chichester.
12. DON J. 1961 - Utwory młodopaleozoiczne okolic Nowej Rudy. Zesz. Nauk. UWr., Nauki Przyr.: Nauka o Ziemi, 3: 3-54.
13. DUSZYŃSKI F., JANCEWICZ K., KASPRZAK M., MIGOŃ P. 2017 - The role of landslides in downslope transport of caprock-derived boulders in sedimentary tablelands, Stołowe Mts, SW Poland. Geomorph., 295: 84-101.
14. DZIEDZIC K. 1961 - Utwory dolnopermskie w niecce śródsudeckiej. Stud. Geol. Polon., 6: 1-121.
15. GOTOWAŁA R., KOWALSKI A., SOBCZYK A., WOJEWODA J. 2015 - Structurally-controlled landslide (Toczek Mt., Intrasudetic Shear Zone). [W:] 16th Czech-Polish Workshop “On Recent Geodynamics of the Sudeten and Adjacent Areas”, Srebrna Góra, Poland, November 5-7, 2015, Abstracts: 23.
16. GRABOWSKI D., MARCINIEC P., MROZEK T., NESCIERUK P. RĄCZKOWSKI W., WÓJCIK A., ZIMNAL Z. 2008 – Instrukcja opracowania Mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi w skali 1: 10 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
17. GRANICZNY M., KAMIŃSKI M., PIĄTKOWSKA A., SURAŁA M. 2012 - Wykorzystanie lotniczego skaningu laserowego do inwentaryzacji i monitoringu osuwiska w rejonie Łaśnicy (gmina Lanckorona), Pogórze Wielickie, Karpaty zewnętrzne. Prz. Geol., 60 (2): 89-94.
18. GROCHOLSKI W. 1959 - Stosunek warstw żaclerskich do gnejsów sowiogórskich między Głuszycą a Sierpnicą w Sudetach Środkowych. Acta Geol. Polon., 9 (3): 419-432.
19. IHNATOWICZ A., CYMERMAN Z., AWDANKIEWICZ H., CISZEK D. 2017 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski. Arkusz Radków (0867) 1 : 50 000. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
20. JABOYEDOFF M., OPPIKOFER T., ABELLAN A., DERRON M.H., LOYE A., METZGER R., PEDRAZZINI A. 2010 – Use of LiDAR in landslide investigations: a review. Nat. Hazards, doi: 10.1007/s11069-010-9634-2
21. JANCEWICZ K., TRACZYK A. 2017 - Mało znane formy ruchów masowych w dolinie Węglówki w Górach Bardzkich (Sudety Środkowe). Przyr. Sudetów, 20: 289-314.
22. KASPRZAK M., TRACZYK A. 2012 - Uwarunkowania rozwoju osuwisk w środkowej części Gór Kamiennych (Sudety). Landform Analys., 20: 65-77.
23. KASPRZAK M., DUSZYŃSKI F., MICHNIEWICZ A., ROŻYCKA M., MIGOŃ P. 2014 - Landslide recognition using airborne LiDAR and electrical resistivity tomography - a contribution to the contemporary geodynamics of the Sudetes. [W:] 15th Czech-Polish Workshop “On recent geofynamics of the Sudeten and Adjacent areas”, Karlov pod Pradědem, November 5-8, 2014, Abstracts: 35.
24. KOTWICKA W., JANCEWICZ P., MIGOŃ P. 2019 - Rzeźba osuwiskowa południowo-wschodniej części Gór Wałbrzyskich, Sudety Środkowe. Prz. Geol., 67 (10): 828-836.
25. KOWALSKI A. 2017a - Rozmieszczenie i geneza form osuwiskowych w przełomowej dolinie Bobru w okolicach Wlenia (Sudety Zachodnie). Prz. Geol.,65 (10):629-641.
26. KOWALSKI A. 2017b - Ruchy masowe a interpretacja budowy geologicznej - przykład osuwiska na górze Drogosz w paśmie Zaworów (Sudety Środkowe). Prz. Geol., 65 (2): 96-104.
27. KOWALSKI A., WOJEWODA J. 2017 - Nowo rozpoznane formy osuwiskowe w dolinie Kaczawy na Pogórzu Kaczawskim (Sudety Zachodnie). Landform Analys., 34: 15-27.
28. KOWALSKI A.2018- Osuwiska jako przyczyna błędnych interpretacji budowy geologicznej - przykłady z Sudetów. Biul. Państw. Inst. Geol., 473: 27-48.
29. KOWALSKI A., MAKOŚ M. 2019 - Geologiczne uwarunkowania rozwoju osuwisk w Sudetach. 2. Ogólnopolska Konferencja Osuwisko, Szczawnica, 14-17 maja 2019. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
30. KOWALSKI A., KASZA D., WAJS J. 2019 - Structural control of mass movements on slopes formed of magmatic and metamorphic rocks: the case study of Wielisławka Mt. (SW Poland, Sudetes Mts.). Geol. Quart., 63 (3): 460-477.
31. KRECHOWICZ J., KISIELEWSKI F. 1965 -Szczegółowa Mapa Geologiczna Sudetów. Arkusz Ludwikowice Kłodzkie 1 : 25 000. Wyd. Geol., Warszawa.
32. KRECHOWICZ J., BEREZOWSKA B. 1968 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Sudetów. Arkusz Ludwikowice Kłodzkie 1 : 25 000. Wyd. Geol., Warszawa.
33. KUROWSKI L. 2004 - Fluvial sedimentation of sandy deposits of the Słupiec Formation (Middle Rotliegendes) near Nowa Ruda (Intra-Sudetic Basin, SW Poland). Geol. Sudet., 36: 21-38.
34. ŁAJCZAK A., CZAJKA B., KACZKA R.J. 2014 - The new features of landslide relief discovered using LIDAR - case study from Babia Góra Massif, Western Carpathian Mountains. Quaest. Geograph., 33: 77-88.
35. ŁAPOT W. 1986 - Petrografia utworów karbonu Gór Sowich. Geol. Sudet., 21 (2): 1-144.
36. MAKOŚ M., SOBCZYK A. - Przydatność pomiarów georadarowych i analiz geomorfometrycznych do rozpoznania wewnętrznej struktury płytkich osuwisk - na przykładzie góry Średniak w Masywie Śnieżnika, Sudety Wschodnie. Prz. Geol., 66 (10): 636-647.
37. MARGIELEWSKI W. 2004 - Typy przemieszczeń grawitacyjnych mas skalnych w obrębie form osuwiskowych polskich Karpat fliszowych. Prz. Geol., 52 (7): 603-614.
38. MARGIELEWSKI W. 2009 - Problematyka osuwisk strukturalnych w Karpatach fliszowych w świetle zunifikowanych kryteriów klasyfikacji ruchów masowych - przegląd krytyczny. Prz. Geol., 57 (10): 905-916.
39. MIGOŃ P. 2008 - Współczesna ewolucja rzeźby Sudetów i ich Przedgórza. [W:] Starkel L., Kotarba A., Kostrzewski A., Krzemień K. (red.) Współczesne przemiany rzeźby Polski. Inst. Geogr. i Gosp. Przestrz., UJ, Kraków: 135-163.
40. MIGOŃ P. 2010 - Nowe dane do poznania rzeźby osuwiskowej Gór Kamiennych. Przyr. Sudet., 13: 215-224.
41. MIGOŃ P., PÁNEK T., MALIK I., HRADECKÝ J., OWCZAREK P., ŠILHÁN K. 2010 - Complex landslide terrain in the Kamienne Mountains, Middle Sudetes, SW Poland. Geomorph., 124: 200-214.
42. MIGOŃ P., KASPRZAK M. 2011 - Morfologiczny zapis ruchów masowych na progach morfologicznych Gór Stołowych w świetle numerycznego modelu wysokości o dużej rozdzielczości. Przyr. Sudet., 14: 115-124.
43. MIGOŃ P., JANCEWICZ K., KASPRZAK M. 2014 - Zasięg obszarów objętych osuwiskami w Górach Kamiennych (Sudety Środkowe) -porównanie map geologicznych i cyfrowego modelu wysokości z danych LiDAR. Prz. Geol., 62 (9): 463-471.
44. MIGOŃ P., RÓŻYCKA M., MICHNIEWICZ A., KASPRZAK M.2015 - Identyfikacja form osuwiskowych na podstawie danych LiDAR - wybrane przykłady z Sudetów Środkowych i Zachodnich. Ogólnopolska Konferencja Osuwisko, Wieliczka, 19-22 maja 2015. Państw. Inst. Geol., Warszawa: 107-108.
45. MIGOŃ P., JANCEWICZ K., RÓŻYCKA M., DUSZYŃSKI F., KASPRZAK M. 2016a - Large-scale slope remodelling by landslides - Geomorphic diversity and geological controls, Kamienne Mts., Central Europe. Geomorph., 289: 134-151.
46. MIGOŃ P., RÓŻYCKA M., JANCEWICZ K. 2016b – Zespół osuwisk na Toczku (Góry Bystrzyckie) w świetle analizy morfometrycznej. Przyr. Sudet., 19: 167-188.
47. NEMEC W., PORĘBSKI S.J., TEISSEYRE A.K. 1982 - Explanatory notes to the lithotectonic molasse profile of the Intra-Sudetic Basin, Polish part (Sudety Mts., Carboniferous-Permian). [W:] Schwab G. (red.), Tectonic Regime of Molasse Epochs. Veröff. Zentralinst. Erde, Potsdam: 267-278.
48. OBERC J. 1949 - Zagadnienia geologiczne kulmu sowiogórskiego. Spraw. Pozn. Tow. Przyj. Nauk, 1 (40): 159-162.
49. OBERC J. 1957 - Region Gór Bardzkich (Sudety). Wyd. Geol.,Warszawa.
50. OZIMKOWSKI W. 2010 - Wpływ kierunku iluminacji na wyniki geologicznej interpretacji DEM - przykłady z Karpat Zachodnich. Prz. Geol., 58 (9): 862-866.
51. PERSKI Z., WOJCIECHOWSKI T. 2015 - Monitorowanie ruchów masowych (osuwiska, spływy, zerwy) [W:] Wężyk P (red.), Podręcznik dla uczestników szkoleń z wykorzystaniem produktów LIDAR. GUGiK, Warszawa: 168-172.
52. PULINOWA M.Z. 1972 - Procesy osuwiskowe w środowisku sztucznym i naturalnym. Dok. Geograf., Inst. Geogr. PAN, Warszawa.
53. RÓŻYCKA M., MICHNIEWICZ A., MIGOŃ P., KASPRZAK M. 2015 – Identification and morphometric properties of landslides in the Bystrzyckie Mountains (Sudetes, SW Poland) based on data derived from airborne LiDAR. Geomorph. Geosci., 1: 247-250.
54. RÓŻYCKA M., MIGOŃ P., MICHNIEWICZ A. 2016 - Topographic Wetness Index and Terrain Ruggedness Index in geomorphic characterisation of landslide terrains, on examples from the Sudetes, SW Poland. Zeitsch. Geomorph., 61 (2): 61-80.
55. SIKORA R., KOWALSKI A., PIOTROWSKI A. 2016a – Implikacje rozwoju osuwisk i zmienności geologicznej podłoża na izersko-kaczawskim odcinku doliny Bobru (Sudety Zachodnie). 3. Polski Kongres Geologiczny, Wrocław, 14-18.09.2016. Tom streszczeń: 348-350.
56. SIKORA R., WOJCIECHOWSKI T., PIOTROWSKI A. 2016b - Geologiczne uwarunkowania występowania osuwisk w rejonie Grzbietu Zachodniego Gór Bardzkich. II Ogólnopolska Konferencja Geomorfologia Stosowana - modelowanie i prognozowanie zmian środowiskowych, Poznań, 1-3 czerwca 2016, Streszczenia wystąpień: 55.
57. SIKORA R., WOJCIECHOWSKI T. 2019 - Osuwiska w Sudetach. Prz. Geol. 67 (5): 360-368.
58. SIKORA R., WOJCIECHOWSKI T. 2021 - New landslide inventory map of the Sudetes Mountains (south-western Poland). [W:] Guzzetti F., Michalić Arbanas S., Reichenbach P., Sassa K., Bobrovsky P.T., Takara K. (red.), Understainding and Reducing Landslide Disaster Risk. WLF 2020. ICL Contribution to Landslide Disaster Risk Reduction. Springer, Cham: 59-65.
59. SOLON J., BORZYSZKOWSKI J., BIDŁASIK M., RICHLING A., BADORA K., BALON J., BRZEZINSKA-WÓJCIK T., CHABUDZINSKI Ł., DOBROWOLSKI R., GRZEGORCZYK I., JODŁOWSKI M., KISTOWSKI M., KOT R., KRĄŻ P., LECHNIO J., MACIAS A., MAJCHROWSKA A., MALINOWSKA E., MIGOŃ P., MYGA-PIĄTEK U., NITA J., PAPINSKA E., RODZIK J., STRZYŻ M., TERPIŁOWSKI S., ZIAJA W. 2018 - Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geogr. Pol., 2 (91): 143-170.
60. SYNOWIEC G. 2003 - Formy osuwiskowe w Górach Kamiennych. Prz. Geol., 51 (1): 59-65.
61. TRACZYK A., KASPRZAK M. 2014 - Plejstoceńska rzeźba stoków masywu Ślęży (Przedgórze Sudeckie) - reinterpretacja na podstawie danych LiDAR oraz pomiarów elektrooporowych (ERT). [W:] Molewski P., Jaśkiewicz W. (red.), Krajobrazy młodoglacjalne ich morfogeneza, teraźniejszość, przyszłość. X Zjazd Geomorfologów Polskich, Toruń, 16-19 września2014 r. Streszczenia: 111-112.
62. VARNESD J. 1978 – Slope movement types and processes.[W:] Landslides: Analysis and Control. Washington D.C., Transportation and Road Research Board, Nat. Ac. Of Sc., Special Report, 176: 11-35.
63. WĘŻYK P. (red.) 2015 - Podręcznik dla uczestników szkoleń z wykorzystania produktów LiDAR, Informatyczny System Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami. GUGiK, Warszawa.
64. WOJCIECHOWSKI T.2019 – Podatność osuwiskowa Polski. Prz.Geol., 67 (5): 320-325.
65. WOJCIECHOWSKI T., BORKOWSKI A., PERSKI Z., WÓJCIK A. 2012 - Dane lotniczego skaningu laserowego w badaniu osuwisk - przykład osuwiska w Zbyszycach (Karpaty zewnętrzne). Prz. Geol., 60 (2): 95-102.
66. WOJEWODA J., BIAŁEK D., BUCHA M., GŁUSZYNSKI A., GOTOWAŁA R., KRAWCZEWSKI J., SCHUTTY B. 2011 - Geologia Parku Narodowego Gór Stołowych - wybrane zagadnienia. [W:] Geoekologiczne Warunki Środowiska Przyrodniczego Parku Narodowego Gór Stołowych. WIND, Wrocław: 53-96.
67. WÓJCIK-TABOL P., DĄBEK J., NOWAK G.J. 2021 - Wstępna charakterystyka mineralogiczna czarnych łupków antrakozjowych z obszaru synklinorium śródsudeckiego. Prz. Geol., 69 (6): 389-392.
68. WP/WLI 1990 - The International Geotechnical Societes' UNESCO Working Party for World Landslide Inventory. A suggested method for reporting a landslide. Bull. Int. Assoc. Eng. Geol., 41: 5-12.
69. WP/WLI 1993 - The International Geotechnical Societes' UNESCO Working Party for World Landslide Inventory. Multilingual landslide glossary. The Canadian Geotechnical Society, BiTech Publishers Ltd, Richmond BC, Canada: 1-7.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-b9c11198-8f1b-4087-bd38-ac40754bb42e