Kształtowanie jakości wody odpływającej i dopływającej z kompleksu zbiorników Niewiadoma zlokalizowanego na rzece Cetyni

• Autorzy: Bus A. , Mosiej J.

Warianty tytułu

EN

Water Quality Changes of Inflowing and Outlawing Water from Complex of Niewiadoma Reservoirs Located at Cetynia River

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki obserwacji kształtowania się jakości wody w systemie dwóch zbiorników (zbiornik wstępny i główny) zlokalizowanych na rzece Cetyni w miejscowości Niewiadoma na obszarze Wschodniego Mazowsza, prowadzonych w latach 2013-2017. Próbki wody pobierano od października 2013 do października 2017 w pięciu punktach pomiarowych: 1. zlokalizowany powyżej zbiornika wstępnego, 2. na dopływie do zbiornika wstępnego, 3. na odpływie ze zbiornika wstępnego, 4. na dopływie do zbiornika głównego oraz 5. na odpływie z zbiornika głównego. Odcinek pomiędzy punktami 1-2 jest obszarem intensywnie użytkowanym rolniczo (pola uprawne, łąki), na odcinku pomiędzy punktami 3-4 rzeka ma charakter półnaturalny, na którym meandruje i przepływa przez naturalne trzcinowisko. Na podstawie przeprowadzonych badań, można stwierdzić iż wody rzeki Cetyni są silnie zanieczyszczone. W przypadku rzeki Cetyni, pozytywny wpływ na redukcję zanieczyszczeń w ciągu całego roku można odnotować w przypadku odcinka półnaturalnego. Odnotowano obniżenie wartości przewodności elektrolitycznej o 34,4% i 30,7% oraz P-PO₄ o 51,4% i 24,2%, odpowiednio w okresach wiosenno-letnim i jesienno-zimowym. Zanotowano także obniżenie wskaźnika BZT₅ o 65% w okresie jesienno-zimowym. Zbiornik wstępny Kupientyn wpływa na obniżenie BZT₅ (28,2%), zawiesiny ogólnej (10,2%) oraz mętności (10,3%) tylko w okresie jesienno-zimowym. Zbiornik główny Niewiadoma korzystne redukuje stężenia zawiesiny ogólnej w ciągu całego roku (odpowiednio 40,4% i 32,7% w okresie wiosenno-letnim i jesienno-zimowym) oraz P-PO₄ (o 10,2%) i przewodności elektrolitycznej (o 8,5%) w okresie wiosenno-letnim. Odcinek użytkowany rolniczo wpływa na obniżenie stężenia zawiesiny ogólnej (o 21,4%), mętności (o 28,4%) oraz P-PO₄ (o 9,5%) tylko w okresie jesienno-zimowym. W przypadku pozostałych wskaźników notuje się niską lub brak redukcji wskaźników w analizowanych okresach.

EN

The paper presents the results of the changing Cetynia River water quality in the system of two retention reservoirs (Kupientyn pre-reservoir and main Niewiadoma reservoir), located in the area of East Mazovia, Poland. The water samples were taken from October 2013 to October 2017 at five sampling points: 1. at the river, above Kupientyn pre-reservoir, 2. at the inlet of Kupientyn pre-reservoir, 3. at the outlet of Kupientyn pre-reservoir, 4. at the inlet of main Niewiadoma reservoir and 5. at the outlet of main Niewiadoma reservoir. Between 1-2 sampling points, there is intensively used agriculture area (arable fields, meadows). The section between 3-4 sampling points, the river is semi-natural and flow through natural wetland. Based on the conducted research (P-PO₄, BOD₅, suspended soils, pH, turbidity), it can be stated that the water of Cetynia River is heavily polluted. The ecological status is below good. In case of Cetynia River, the positive influence on reduction of contamination is seen for semi-natural section (decreasing of electronic conductivity, BOD₅ and P-PO₄) where the river meanders and slows down the flow. The Kupientyn pre-reservoir decrease the concentration of BOD₅ (28.2%), suspended soils (10.2%) and turbidity (10.3%) but only during autumn-winter periods. The main Niewiadoma reservoir, reduces the concentration of suspended soils during both spring-summer (40.4%) and autumn-winter (32.7%) periods and P-PO₄ (10.2%) but only during spring-summer period. At the rest of examined sections, there are observed low or lack reduction of contaminations.

Słowa kluczowe

PL

rzeka Cetynia; jakość wody; kompleks zbiorników Niewiadoma; zanieczyszczenie

EN

Cetynia River; water quality; complex of Niewiadoma reservoirs; pollution

• Wydawca: Politechnika Koszalińska
• Czasopismo: Rocznik Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2018
• Tom: Tom 20, cz. 2
• Strony: 1793--1810
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Bus A.

• Szkoła Głowna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa

autor

Mosiej J.

• Szkoła Głowna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa

Bibliografia

• 1. Adamczyk, W., Jachimowski, A., (2013). Wpływ składników biogennych na jakość i eutrofizację powierzchniowych wód płynących, stanowiących źródło wody pitnej dla Krakowa. ŻYWNOŚĆ Nauka Technologia Jakość, 6(91), 175-190.
• 2. BDL 2016. Bank Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start dostęp: 04.06.2018 r.
• 3. Bedla, D. i Misztal, A. (2014). Zmienność chemizmu wód małych zbiorników wodnych o zróżnicowanej strukturze użytkowania terenów przyległych. Rocznik Ochrona Środowiska, 16, 421-439.
• 4. Bogdał, A., Policht-Latawiec, A., Kołdras, S. (2015). Zmiany wartości wskaźników jakości wody wraz z głębokością przy ujęciu wody pitnej ze zbiornika Dobczyce. Rocznik Ochrona Środowiska, 17, 1239-1258.
• 5. Bus, A. i Karczmarczyk, A. (2017). Supporting constructed wetlands in P removal efficiency from surface water. Water Science and Technology, 75(11), 2554-2561.
• 6. Dąbrowska, J. i Markowska, J. (2012). Wpływ zbiornika wstępnego na jakość wód retencjonowanych w zbiorniku Mściwojów. Nauka Przyroda Technologie, 6(2), 1-11.
• 7. Frankowski, P., Zbierska, J. (2015). Ocena jakości wody i potencjału ekologicznego małych zbiorników wodnych odbudowanych w krajobrazie rolniczym. Nauka Przyroda Technologie, 9(1), #7.
• 8. Grzywna, A., Sender, J., Bronowicka-Mielniczuk U. (2017). Analysis of the Ecological Status of Surface Waters in the Region of the Lublin Conurbation. Rocznik Ochrona Środowiska, 19, 439-450.
• 9. Ignatius, A.R. i Rasmussen, T.C. (2016). Small reservoir effects on headwater water quality in the rural-urban fringe, Georgia Piedmont, USA. Journal of Hydrology: Regional Studies, 8, 145-161.
• 10. Karczmarczyk, A. i Bus, A. (2017). Removal of phosphorus using suspended reactive filters (SRFs) - efficiency and potential applications. Water Science Technology, 76(5), 1101-1111.
• 11. Kondracki, J., 2000. Geografia regionalna Polski. Wyd. PWN, Warszawa.
• 12. Mazur, A. (2013). Ocena skuteczności działania zbiornika wstępnego na rzece Por. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 1(4), 299-310.
• 13. Miler, A.T. (2015). Mała retencja wodna w polskich lasach nizinnych. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 4(1), 979-992.
• 14. Mosiej J. i Bus A. (2015). New challenges in rural water management in Poland. Proceedings of the International Scientific Conference Rural Development 2015: Towards the Transfer of Knowledge, Innovation and Social Progress, Kaunas, Lithuania. Article DOI: http://doi.org/10.15544/RD.2015.078.
• 15. Pikul, K. i Rackiewicz D. 2003. Zbiornik wstępny Mściwojów jako przykład ochrony retencjonowanej wody. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Melioracje i Inżynieria Środowiska, 24, 183-190.
• 16. Projekt budowlany, 2002. Zbiornik retencyjny „Niewiadoma” na rzece Cetyni. BSiPGWR „Bipromel”, Warszawa (maszynopis).
• 17. Pulikowski, K., Pawęska, K., Bawiec, A. (2015). Seasonal changes in phosphorus load flowing out of small agricultural catchments. Journal of Ecological Engineering, 16(1), 81-86.
• 18. Pütz, K. i Benndorf, J. (1998). The importance of prereservoirs for the control eutrophication of reservoirs. Water Science Technology, 37(2), 317-324.
• 19. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2014 poz. 1800).
• 20. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. 2016 poz. 1187).
• 21. Rzętała, M.A., Jaguś, A., Rzętała, M. (2011). Wpływ eutroficznego środowiska limnicznego na fluwialny transport zanieczyszczeń (zbiornik zaporowy Przeczyce). Nauka Przyroda Technologie, 5(4), #46.
• 22. Szejba, D., Papierowska, E., Cymes, I., Bańkowska, A. (2016). Nitrate nitrogen and phosphate concentrations in drain flow: An example of clay soil. Journal of Elementology, 21(3), 899- 913.
• 23. Vollenweider, R.A. (1968). Scientific fundamentals of the eutrophication of lakes and flowing waters. Paris OECD, 135.
• 24. Wiatkowski, M., Rosik-Dulewska, C. (2016). Hydrologiczne i hydrauliczne uwarunkowania budowy zbiornika wstępnego w cofce zbiornika Słup. Rocznik Ochrona Środowiska, 18, 468-479.
• 25. Wiatkowski, M., Rosik-Dulewska, C., Nikel, D., Karwaczyńska, U. (2018). Water quality in forests small retention reservoirs in southern Poland – case study. Ann. Warsaw Univ. Life Sci. – SGGW Land Reclam., 50, 3-14.
• 26. WIOŚ 2016. Monitoring rzek w latach 2011-2016. http://www.wios.warszawa. pl/pl/monitoring-srodowiska/monitoring-wod/monitoring-rzek dostęp: 25.11.2017.
• 27. Żelazny, M., Siwek, J.P., Fidelus, J., Stańczyk, T., Siwek, J., Rutkowska A., Kruk, P., Wolanin, A., Jelonkiewicz, Ł. (2017). Wpływ wiatrołomu i degradacji drzewostanu na zróżnicowanie chemizmu wód w zlewni Potoku Kościeliskiego w obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego. Sylwan, 161(1), 27-33.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).