Stare elektrownie jako dziedzictwo przemysłowe i wyzwanie adaptacyjne

• Autorzy: Grabowski Mateusz , Walczak Bartosz M.

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc200107

Warianty tytułu

EN

Old power stations as industrial heritage and adaptive re-use challenges

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Celem badania jest przedstawienie problemów w procesie adaptacji obiektów poindustrialnych związanych z infrastrukturą miejską oraz ich zależności ze strukturami miejskimi. W artykule autorzy udowadniają, że to technologia była głównym wyznacznikiem rozwiązań budowlanych i przestrzennych miast w analizowanym czasie. Problematyka ta jest ściśle powiązana z obecnie zachodzącymi procesami adaptacji i konserwacji poindustrialnego dziedzictwa architektonicznego. W badaniu porównano leżące na terenie Polski XIX­ i XX­wieczne kompleksy oraz budynki przemysłowe, wykazujące duże podobieństwa pod względem struktury technicznej i sposobu funkcjonowania. Istotnym aspektem analizy były uwarunkowania historyczne (zawirowania terytorialne i polityczne w naszym kraju w XIX i XX w.), relacje z urbanistyką oraz obecny sposób funkcjonowania obiektów miasta. Nawiązując do współczesnych i historycznych zjawisk wpływających na elektrownię Karola Scheiblera w Łodzi, elektrownię Saturn w Czeladzi, elektrownię na Powiślu w Warszawie, elektrownie EC1 i EC2 w Łodzi oraz elektrownię Szombierki w Bytomiu, pokazano czynniki mające wpływ na ich obecny sposób adaptacji, rozwiązania architektoniczne w procesie konserwacji oraz zachowania dziedzictwa poindustrialnego.

EN

The aim of the study is to present issues in the adaptation process of post­industrial buildings related to city infrastructure, and their dependencies on urban planning structures. In the article, the authors show that technology was one of the main determinants of cities’ spatial solutions and building construction in the periods analyzed. These issues are closely related to current processes of adaptation and conservation of post­industrial heritage facilities. The study is based on comparison of 19^th and 20^th century industrial complexes located in Poland, and industrial buildings, showing great similarities in their technical structures and ways of functioning. Important aspects of the analysis were historical factors (territorial turmoil and political changes in our country in the 19^th and 20^th century), and relations with urban planning and the current functioning of the cities’ facilities. Study is based on references to contemporary and historical phenomena affecting Karol Scheibler’s power plant in Łódź, Saturn power plant in Czeladź, the power plant in Powiśle in Warsaw, power plants EC1 and EC2 in Łódź and power plant Szombierki in Bytom. It shows factors influencing their current adaptation, architectural solutions in the conservation process and preservation of post­industrial heritage.

Słowa kluczowe

PL

dziedzictwo przemysłowe; adaptacja; elektrownia

EN

industrial heritage; adaptive reuse; power station

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2020
• Tom: Nr 1 (61)
• Strony: 45--56
• Opis fizyczny: Bibliogr. 7 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Grabowski Mateusz

• Instytut Architektury i Urbanistyki, Politechnika Łódzka/Institute of Architecture and Urban Planning, Lodz University of Technology

autor

Walczak Bartosz M.

• Instytut Architektury i Urbanistyki, Politechnika Łódzka/Institute of Architecture and Urban Planning, Lodz University of Technology

Bibliografia

• [1] Pevsner N., History of Building Types, Thames and Hudson, London 1976.
• [2] Walczak B.M., Zespoły fabryczno-mieszkalne w europejskim przemyśle włókienniczym, Politechnika Łódzka, Łódź 2010.
• [3] Szymański M. J., Łódzka elektrownia i gazownia do 1939 roku, Fundacja Wspierania Inicjatyw Kulturalnych i Wydawniczych, Łódź 2016.
• [4] Album obiektów Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego „Saturn”, Miejska Biblioteka Publiczna w Czeladzi, Czeladź 1930.
• [5] Szygendowski W., Walczak B., Adaptacje zespołów zabytkowych we współczesnych realiach społeczno-gospodarczych na przykładzie dziedzictwa poprzemysłowego Łodzi, [w:] B. Szmygin, Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, ICOMOS, Lublin 2009, 137–148.
• [6] Gasidło K., Problemy przekształceń terenów poprzemysłowych, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1998.
• [7] Agajew M., Przebudowa, rozbudowa i zmiana sposobu użytkowania istniejących obiektów – jako element rewitalizacji (trzy przykłady), [w:] A. Kępczyńska­Walczak (red.), Zakres i granice ingerencji konserwatorskiej w adaptacji obiektów i zespołów poprzemysłowych: Prorevita 2010, Politechnika Łódzka, Urząd Miasta Łodzi, Łódź [2012], 227–233.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).