The route of wooden churches in Olesno County – a sketch

• Autorzy: Kleszcz J.

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc120107

Warianty tytułu

PL

Szlak kościółków drewnianych w powiecie oleskim – szkic

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

A complex of wooden churches in Olesno district constitutes a rich collection of various types of wooden Silesian architecture. Due to its specific location on the border of several districts and geographical regions, it is a rich source of knowledge about transformations and influences of various building techniques and traditions. The study deals with historical and geographical conditions underlying the process of erecting a group of Opole churches. Further considerations are based upon an analysis of the thematic literature comprising origins of an interest in the tradition of wooden Silesian architecture dating back to the mid-19th century on the German territories. In its further parts, the article tackles issues of history and architecture as well as the interior decor of the structures situated in the area of the district. The study also includes these buildings which were destroyed during the last twenty years due to destructive activity of man. Their history illustrates the validity of all the restoring and protective measures which were taken in the recent years in order to save the still existing monuments. There is an annex to the study in the form of a list of monuments which exemplify the changes that occurred in the post war period illustrating territorial changes of Olesno district along with a slow process of destroying the wooden architecture of this region. Additional information is an extract from the Opole district monument register showing what sort of actions were taken just after the war aimed at protecting the heritage of the regained territories.

PL

Zespół drewnianych kościołów znajdujących się w powiecie oleskim stanowi bogaty przegląd typów drewnianej architektury Śląska. Ze względu na swoje specyficzne położenie na granicy kilku województw i krain geograficznych jest on obszernym źródłem wiedzy o transformacjach i wpływach różnych technik i tradycji budowlanych. W pracy omówione zostały uwarunkowania historyczno-geograficzne, jakie przyczyniły się do powstania grupy kościołów opolskich. Podstawą dalszych rozważań stała się analiza literatury tematu, obejmująca genezę zainteresowania tradycją śląskiego budownictwa drewnianego, sięgającą połowy XIX w. na terenie Niemiec. Dalszą część pracy stanowi omówienie historii i architektury oraz wystroju wnętrzarskiego obiektów znajdujących się na terenie powiatu. W opracowaniu zostały również uwzględnione obiekty, które w ciągu ostatnich dwudziestu lat uległy zniszczeniu wskutek destrukcyjnej działalności człowieka. Ich historia dowodzi słuszności wszystkich działań konserwatorskich i zabezpieczających, które zostały podjęte w ostatnich latach dla ratowania zabytków jeszcze istniejących. Aneksem do opracowania są listy zabytków będące świadectwem zmian, jakie zachodziły w okresie powojennym, obrazujące zarówno zmiany terytorialne powiatu oleskiego, jak i powolny proces niszczenia drewnianej architektury tego regionu. Dodatkową informację stanowi wypis z rejestru zabytków województwa opolskiego, świadczący o podejmowanych zaraz po wojnie działaniach mających na celu ochronę dziedzictwa ziem odzyskanych.

Słowa kluczowe

EN

wooden ecclesiastical architecture; protection of historic monuments

PL

drewniana architektura sakralna; ochrona zabytków

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 1(31)
• Strony: 63--74
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys.

Twórcy

autor

Kleszcz J.

• Faculty of Architecture, Wrocław University of Technology

Bibliografia

• [1]Arczyński S., Kwiek T., Śląsk Opolski, Sport i Turystyka, Warszawa 1980.
• [2]Cichoń E., Dedyk M., Kościół iw. Rocha, Rozalii i Sebastiana w Grodzisku, Elamed, Wrocław 2009.
• [3]Dienwiebel H., Oberschlesische Schrotholzkirchen, Breslau 1938.
• [4]Dobrzycki J., Kościoły drewniane na Górnym Śląsku, Kraków 1926.
• [5]Kischnick K., Rosenberg — Oberschłiesen inalten Ansichtskarten 1897-1945, Osnabrück 2001.
• [6]Klinger W., Z dziejów parafii Olesno, Wydawnictwo Św. Krzyża, Opole 2006.
• [7]Krause W., Westoberschlesische Schrotholzkirchen, “Der Obcrschlesier” 1929.
• [8]Lompa J., Bajki i podania, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1965.
• [9]Lompa J., Dzieje miasta Olesna. P. l,“Głos Olesna” 1972, No. 7, pp. 6-33.
• [10] Lompa J., Geschichtliche Darstellung der merkwürdigsten Ereignisse in der Königlichen Kreisstadt Rosenberg, Kosel 1856.
• [11]Luchs H., Die Oberschlesischen Holzkirchen und Verwandtes,“Schlesische Provinzial-Blätter” 1871, Vol. 10.
• [12]Katalog zabytków sztuki w Polsce, Vol. 7, No. 10: Powiat oleski,T. Chrzanowski, M. Kornecki (eds), Warszawa 1960.
• [13]Matuszczak J., Architektura drewnianych kościołów ewangelickich w powiecie kluczborskim, “Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Sztuka” 1968, No. 4, pp. 7-12.
• [14] Matuszczak J., Kościoły drewniane na Śląsku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1975.
• [15]Neuberger W., Rosenberg O/S, [in:] Klinger W., Z dziejów parafii Olesno, Wydawnictwo Św. Krzyża, Opole 2006, p. 231.
• [16]Opolskie kościoły drewniane, D. Emmerling (ed.), Śląskie Wydawnictwo AD AN, Opole 2006.
• [17]Pilch J., Leksykon zabytków architektury Górnego Śląska, Arkady, Warszawa 2008.
• [18]Przewodnik po zabytkach Opolszczyzny z mapami powiatów, D. Emmerling (ed.), Śląskie Wydawnictwo ADAN, Opole 2005.
• [19]Rosin R., Ziemia wieluńska w XII-XVI wieku. Studia z dziejów osadnictwa, PWN, Warszawa-Łódź 1961.
• [20]Sanktuarium św. Anny w Oleśnie w fotografii Mirosława Dedyka,Olesno 1996.
• [21]Szlakiem kościołów drewnianych w powiecie kluczborskim i oleskim,M. Śmigielska (ed.), K-OLOT, Olesno 2008.
• [22]Wasylewski S., Na Śląsku Opolskim, Katowice 1937, p. 58, [in:] Klinger W., Z dziejów parafii Olesno, Wydawnictwo Św. Krzyża, Opole 2006, p. 232.
• [23]Wierzgoń A., Kościoły drewniane na Śląsku Opolskim, Wydawnictwo Św. Krzyża, Opole 1995, pp. 70-71.
• [24]www.niedziela.pl/artykul_w_niedzieli.php?doc=ed200932&nr=4 [accessed: January 2011].
• [25]www.kosciolydrewniane.pl/pages/drewniane/wierzbi.html [accessed: January 2011],
• [26]www.opolskie.pl/docs/program_opieki_x_17.12.20.pdf [accessed: January 2011].
• [27]www.portal.ntue.wodip.opole.pl/files/grupall7/wierzbie.pptx [accessed: January 2011],
• [28]www.parafia.olesno.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=97&Itemid=93 [accessed: January 2011],
• [29]www.monio.info/2009/08/11/grupa-slaskich-kosciolow-drewnianych-jej-geneza-i-cechy-ogolne/ [accessed: January 2011].