Mapa sozologiczna obszarów zurbanizowanych w skali 1:10 000

• Autorzy: Kubiak J. , Ławniczak R.

Warianty tytułu

EN

Ecological Map of Urbanized Regions in 1:10 000

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Podjęty temat z zakresu kartografii tematycznej, dotyczy rozwinięcia treści mapy sozologicznej. Prace związane z powstaniem, ewolucją i praktycznym wykorzystaniem mapy w skali 1:50 000 prezentowane były już wielokrotnie np. przez S. Żyndę (1999), J. Kijowską i S. Żyndę (2007) oraz R. Ławniczaka i J. Kubiaka (2009). Informacje o tej mapie dostępne są ponadto poprzez serwis WWW Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii w Warszawie. Autorzy podejmują natomiast próbę prezentacji kartograficznej form ochrony i degradacji środowiska przyrodniczego w formie mapy wielkoskalowego. Problematyka dotyczy głównie obszarów zurbanizowanych i silnie przekształcanych przez człowieka. Opracowanie to wykonane w postaci analogowej, a także w formie numerycznej, jest odpowiedzią na oczekiwania użytkowników tego systemu dotyczące zwiększenia dokładności i szczegółowości mapy. W tym celu zaproponowano skalę 1:10 000, której wybór uzasadniony jest dostępnością innych materiałów źródłowych niezbędnych do prawidłowego opracowania mapy. Zastosowanie większej skali dla mapy sozologicznej, pozwala przede wszystkim na: • poszerzenie charakterystyki jakościowej, zwłaszcza form użytkowania terenu, • zmianę typu geometrycznego niektórych obiektów (zastosowanie regionów zamiast punktów), • zmniejszenie stopnia generalizacji prezentowanego obszaru, tym samym skartowanie większej liczby szczegółów, • precyzyjniejszą lokalizację kartowanych obiektów, • większe możliwości analityczne systemu. Na prezentowane w artykule wyniki składają się doświadczenia zebrane w trakcie wykonywania różnorodnych opracowań (realizowane prace magisterskie, wykonywanie opracowań ekofizjograficznych podstawowych gmin). Mapa sozologiczna w skali 1:10 000 stanowi rozwinięcie treści mapy sozologicznej opracowanej w skali 1:50 000. Jest ona traktowana jako materiał źródłowy, toteż wiele elementów jej treści zostało bezpośrednio przeniesione do mapy wielkoskalowej. W treści nowej mapy znalazły się ponadto niektóre elementy zaczerpnięte z mapy hydrograficznej w skali 1:50 000, mające związek z degradacją i ochroną wód powierzchniowych i podziemnych. Zachowana została główna struktura legendy – treść tematyczna uszeregowana jest w oparciu o takie same poziomy informacyjne. Zwiększeniu oraz pewnym modyfikacjom uległy natomiast grupy występujących tu elementów. Zakres treści mapy analogowej jest nieco węższy w stosunku do jej wersji numerycznej, z uwagi na ograniczenia redakcyjne wpływające na czytelność, np. liczba stosowanych barw, liczba nakładających się deseni, duża liczba stosowanych linii zasięgu itp. Ograniczeń tych nie ma wersja cyfrowa. W wersji cyfrowej zachowano tę samą strukturę warstw tematycznych co na mapie w skali 1:50 000, ale rozbudowano o nowe warstwy, dodając ponad 40 nowych wydzieleń. Przedstawiona propozycja rozszerzonej treści mapy wymaga dalszej dyskusji. Istotne jest precyzyjne zdefiniowanie poszczególnych warstw tematycznych, gdyż w dynamicznym środowisku przyrodniczym, przy dużej skali mapy częstym problemem będzie właściwe zakwalifikowanie niektórych obszarów, a ma to znaczenie w późniejszych pracach analitycznych. Wydaje się celowe podjęcie prac nad opracowaniem instrukcji, która ostatecznie zdefiniuje zakres treści mapy, jej formę graficzną dla wersji analogowej i strukturę baz danych dla wersji numerycznej.

EN

The discussed subject, in the fi eld of thematic cartography, regards the expansion of 1:50 000 ecological map content. Papers related to the making, evolution and practical use of the map in 1:50 000 were presented many times in Polish cartographic literature. In addition, information on the map is accessible on the WWW service of GUGiK (Head Office of Geodesy and Cartography) in Warsaw. The authors attempt to cartographically present forms of environmental protection and degradation in the form of a large-scale map. The issue mainly concerns urbanized areas and those strongly transformed by man. The elaboration made both in analogue and digital forms responds to the expectations of users of the system regarding improvements on precision and detail of the map. To meet the expectations, 1:10 000 scale was proposed, which was justified by the availability of other source materials indispensible for the correct making of the map. Using a larger scale ecological map mainly allows to: • expand on quality characteristics, especially on forms of land use, • change the geometrical type of some objects (application of area instead of points), • lower the degree of generalization of presented area, and thus map a larger number of details, • more precisely localize the mapped objects, • increase the analytical potential of the system. Results presented in the article are compiled from experience of making various kinds of elaborations (M.A. theses, eco-physiographical elaborations of basic districts). The ecological map in 1:10 000 constitutes an expansion of content of the ecological map in 1:50 000. It is treated as source material, so many of the elements of its content were directly transferred to the large-scale map. In addition, the content of the new map contains some elements related to degradation and protection of surface and underground waters taken from a hydrographic map in 1:50 000. The main structure of the legend was maintained – the subject matter is listed on the basis of the same information levels. However, groups of appearing elements were enlarged and modified to a certain extent. The scope of content of the analog map is somewhat narrower than that of its digital version due to editorial limitations affecting its clarity, e.g. the number of colors used, the number of overlapping patterns, large number of range lines used, etc. The digital version does not have these limitations. In the digital version the same structure of subject layers as in the map in 1:50 000 was maintained, but it was enlarged by new layers, adding over 40 new divisions. The presented proposition of the map’s extended content needs further discussion. It is essential to define the particular subject layers precisely, because in a dynamic natural environment, a frequent problem with the large-scale elaboration is adequate classification of some regions, and this in turn is important in later analytical work. It seems necessary to elaborate an instruction to finally define the scope of map content – its graphic form for the analog version and the structure of data bases for the digital one.

Słowa kluczowe

PL

sozologia; kartografia tematyczna; GIS; mapa sozologiczna

EN

ecology; thematic cartography; GIS; ecological map

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 43, nr 3
• Strony: 252--262
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kubiak J.

• Zakład Kartografii i Geomatyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Ławniczak R.

• Zakład Kartografii i Geomatyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Brzóska J., Mączkowiak D., Wieliczko P., Żynda S., 1997a, Mapa sozologiczna miasta Poznania w skali 1:10 000.W: Kartografia miejska. XXII Ogólnopolska Konferencja Kartograficzna. „Materiały Ogólnopolskich Konferencji Kartograficznych” T. 17, Kraków, s. 23–25
• Brzóska J., Mączkowiak D., Wieliczko P., Żynda S., 1997b, Mapa sozologiczna miasta Poznania (wersja analogowa i cyfrowa) w skali 1:10 000. W: Kartografia w ochronie środowiska przyrodniczego i zagospodarowaniu przestrzennym. XXIV Ogólnopolska Konferencja Kartograficzna. „Materiały Ogólnopolskich Konferencji Kartograficznych” [T. 19], Poznań, s. 334–339.
• Dyrektywa 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dyrektywa Ptasia).
• Dyrektywa 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dyrektywa Siedliskowa).
• Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1997, Mapa sozologiczna w skali 1:50 000 w wersji analogowej i cyfrowej. Warszawa.
• Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2004, Mapa sozologiczna 1:50 000, arkusz N-33-130-D Poznań.
• Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2005, Wytyczne techniczne GIS-4. Mapa sozologiczna Polski. Skala 1:50 000 w formie analogowej i numerycznej. Warszawa.
• Kijowska J., Żynda S., 2007, Zastosowanie mapy sozologicznej w planowaniu przestrzennym i potrzeba jej aktualizacji.W: Współczesne problemy metodyki kartograficznej. „Prace i Studia Kartograficzne” T. 1, Lublin, s. 69–79.
• Kozacki L., Żynda S., 1992, Problemy przestrzennej prezentacji zmian i zagrożeń środowiska przyrodniczego. „Przegl. Geolog.” nr 1 (465), s. 52–56.
• Kraak M.J., Ormeling F., 1998, Kartografia, wizualizacja danych przestrzennych (tłum. W. Żyszkowska). Warszawa: Wydawn. Naukowe PWN.
• Ławniczak R., Kubiak J., 2009, Cartographic presentation of forms of protection and degradation of the natural environment: sozological map on a scale of 1:50 000. „The Cartogr. Journal” Vol. 46, no. 3, s. 228–232.
• Mączkowiak D., 1997, Mapa sozologiczna miasta w wersji cyfrowej jako system informacji geograficznej. W: Systemy Informacji Przestrzennej. VII Konferencja Naukowo-Techniczna. Warszawa: Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej, s. 372–377.
• Płóciennik M., 1994, Stan skażeń i zagrożeń środowiska przyrodniczego mieszkańca Poznania (Dzielnica Stare Miasto), ujęcie kartograficzne w skali 1:10 000, praca magisterska wykonana na Wydziale Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM w Poznaniu.
• Raszka B., Fagiewicz K., Poniży L., Machnik A., Kubiak J., Ławniczak R., Kozłowski P., Kołaska A., Syrociak J., Wielińska E., Michalak J., Kajetańczyk R., 2004, Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe – Gmina Tarnowo Podgórne,Poznań: Integra Sp. z o.o.
• Raszka B., Poniży L., Kubiak J., Ławniczak R., Kozłowski P., Kajetańczyk R., Świderski A., Wielińska E., Woźniak J., 2006, Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe – Miasto i Gmina Gostyń, Poznań: Integra Sp. z o.o.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie opracowań ekofizjograficznych (Dz.U. z dnia 23 września 2002 r. nr 155, poz. 1298).
• Siwek J., 2000, Polskie mapy środowiska przyrodniczego – spojrzenie kartografa. W: Kartografia polska u progu XXI wieku. XXVII Ogólnopolska Konferencja Kartograficzna. „Materiały Ogólnopolskich Konferencji Kartograficznych” T. 22, Warszawa, s. 127–143.
• Szadkowska K., 1994, Stan skażeń i zagrożeń środowiska przyrodniczego mieszkańca Poznania (dzielnica Grunwald), ujęcie kartograficzne w skali 1:10 000, praca magisterska wykonana na Wydziale Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM w Poznaniu.
• Żynda S., 1999, Polish sozological map at a scale 1:50 000. „The Polish Cartography”, Warszawa, s. 186–196.