Wilgotność mas klasycznych – czynnik determinujący skłonność do tworzenia przypaleń i wżarć na odlewach żeliwnych

• Autorzy: Zych Jerzy S. , Mocek Jan

Warianty tytułu

EN

Moisture content of green sands – the factor determining susceptibility to burn-on and pitting on iron castings

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wady powierzchni surowej odlewów, wśród których dominują przypalenia i wżarcia, żeliwnych wykonywanych w formach piaskowych są powszechne i nie do wyeliminowania. Należą do grupy najłatwiej wykrywalnych w ocenia wizualnej, decydują o estetyce wyrobów, a to ważny marketingowo i nie tylko wskaźnik ogólnej jakości odlewów. Można jedynie dążyć do ich znaczącego ograniczania. Jakkolwiek są to wady naprawialne, jednak uciążliwość prac w ich usuwaniu. W pracy prezentowane są wyniki badań laboratoryjnych i analizy procesów przemysłowych na wpływem wilgotności mas bentonitowych na tworzenie się przypaleń i wżarć na odlewach żeliwnych. Analizowane jest oddziaływanie wilgotności mas na rodzaj atmosfery chemicznej panującej we wnęce form w powiązaniu z jej wpływem ze skłonnością do przypaleń i wżarć. Proponuje się zastosowanie nowego wskaźnika, którym można by charakteryzować podatność masy do tworzenia przypaleń chemicznych. Został on nazwany: uproszczonym wskaźnikiem potencjału tlenowego masy wilgotnej (WPT). Wskaźnik WPT jest określany jako stosunek wilgotności masy (W) do zawartości nośników węgla błyszczącego, określanej w próbie strat prażenia (S). Jego wartość oscyluje wokół liczby 1,0 i poniżej. Ogólnie im wyższa wartość tego wskaźnika, tym większa skłonność masy do tworzenia przypaleń i wżarć o charakterze chemicznym. W artykule przywoływane są dane i przykłady wad powierzchni z praktyki przemysłowej w powiązaniu z analizą wilgotności mas i wartości wskaźnika WPT.

EN

Defects of crude surfaces of iron castings produced in sand moulds, among which dominate burns-on and pitting, are universal and not to be eliminated. They belong to the group of the easiest detectable defects in visual assessments, which decide about the aesthetics of products, a very important general indicator of the casting quality. Although these defects are repairable but since their removal is very tiresome, it is only possible to limit them. The results of laboratory investigations and analysis of industrial processes concerning the influence of a moisture content of bentonite moulding sands on forming burn-on and pits on iron castings, are presented in the paper. The influence of a moisture content of sands on the chemical atmosphere inside the mould cavity in connection with its influence on the tendency for burn-on and pits, is analysed. The application of new indicator, which could characterise the sand susceptibility to form chemical burns-on, is proposed. It was called: simplified indicator of oxygen potential of sand moistness (WPT). This indicator is determined as the ratio of sand moistness (W) to the content of lustrous carbon carrier, determined in the ignition loss test (S). Its value oscillates around 1.0 and below. Generally, the higher value of this indicator the higher inclination for burns and pits of a chemical character. The data and examples of surface defects known from industrial practice in relation with the sand moistness analysis and the WPT indicator value, are also presented in the hereby publication.

Słowa kluczowe

PL

odlewnictwo; odlew żeliwny; wżer; przypalenie

EN

founding; cast iron; pitting; burn

• Wydawca: Stowarzyszenie Techniczne Odlewników Polskich
• Czasopismo: Przegląd Odlewnictwa
• Rocznik: 2023
• Tom: Vol. 73, nr 11-12
• Strony: 378--384
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys.

Twórcy

autor

Zych Jerzy S.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie, Wydział Odlewnictwa, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Mocek Jan

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie, Wydział Odlewnictwa, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

Bibliografia

• 1. PN-85/H-83105: Podział i terminologia wad
• 2. International Atlas of Castings Defects. Internat. Comit. of FoundryTech. Associat. AFS. 1986
• 3. JANUSZEWICZ P. i in.: Systematyka wad odlewów żeliwnych. Warszawa, PWN 1965
• 4. JANICKI E. i in.: Systematyka wad odlewów staliwnych. Warszawa, PWN 1954
• 5. FALĘCKI Z.: Analiza wad odlewów. Kraków, Wydawnictwa AGH 1997
• 6. FALĘCKI Z., ZYCH S.J.: Praca naukowo-badawcza nr 5.371.85, AGH, 1988
• 7. FALĘCKI Z., ZYCH S.J.: Slevarenstvi, 1990, Nr 9,369-370
• 8. VALISOVSKI I.V.: Prigar na otlivkach. Moskwa, Maszinostrojenie 1983
• 9. ZYCH J.: Analiza wad odlewów - wybrane zagadnienia - laboratorium. Wydawnictwa AGH Kraków (2015), Skrypt Uczelniany SU 1737 (ISSN 0239-6114)
• 10. Formirovanije kaczestva povierchnosti otlivok. Praca zbiorowa. Moskwa, Izd. Nauka 1969
• 11. BALER J„ KOPEN M.: Podręcznik wad odlewniczych. IKO - Erbsloh (1994) (Przekład na j. polski 2001 r.)
• 12. ELBEL T. i in.: Vady odlitku ze slitin zeleza. Brno, MATECS 1992
• 13. LEWANDOWSKI J.L.: Materiały formierskie. Warszawa, PWN 1971
• 14. DOBOSZ S.M.: Woda w masach formierskich i rdzeniowych. Kraków, Wyd. AKAPIT, 2006.
• 15. SAKWA W., WACHELKO T.: Materiały na formy i rdzenie odlewnicze. Katowice, Wyd. Śląsk 1981
• 16. LEVELINK H.G.: Casting defects due hard mould; DISAMATIC Convetion 73. St. 1-7
• 17. COLLINGAN G.A., VAN VACK L.H., FLINN R.W.: Transactions AFS v.66 (1958) 452-458
• 18. HOLTZER M„ ZYCH J.S.: Krzepnięcie Metali i Stopów. Nr 33, (1997). S. 263-270
• 19. ZYCH J.S.: Patent PL 228533, Zgłoszenia: 414627, Data zgłoszenia: 30.10.2015
• 20. ZYCH J.S.: AGH, Kraków (2007), Rozprawy, Monografie 163 (ISSN 0867- 6631)

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).