U źródeł teorii i praktyki finansów publicznych Część VII Wybrane poglądy i zalecenia praktyczne ortodoksyjnej teorii finansów publicznych

• Autorzy: Goryszewski R. , Kotowska E.

Warianty tytułu

EN

Some historical roots of the theory and practice of the public finance Part VII The selected views and practical recommendations of the orthodox theory of public finance

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu1 jest prezentacja i analiza tzw. ortodoksyjnej teorii finansów publicznych. Teoria ta znajdowała rozlicznych zwolenników w ramach różnych kierunków i szkół myśli ekonomicznej, rozwijanych w rozległej perspektywie historycznej: od początku XIX stulecia po wielki kryzys lat trzydziestych wieku XX. Zachowanie trwale ortodoksyjnego charakteru tej doktryny przez tak długi i obfitujący w epokowe zmiany okres, wymagało niebywale konsekwentnego – by nie powiedzieć wręcz dogmatycznego – trzymania się jej podstawowych pryncypiów, wywodzących się jeszcze z ekonomii klasycznej. W tym zwłaszcza wypracowanej na przykład przez francuskiego klasyka Jeana Baptiste’a Saya (1767-1832) zasady jak najmniejszego podatku i tym samym jak najmniejszego budżetu2. Te szczególne okoliczności „długiego trwania” sprawiły również, że teoria ta nie była w stanie dostrzec i uwzględnić szeregu wręcz narzucających się, historycznie zmiennych, uwarunkowań, wymagających koniecznych modyfikacji w merytorycznej zawartości jej samej. Skoro tak, to zdarzają się w jej ramach tezy mocno już anachroniczne, które bywają zaliczane przez znawców problematyki do wręcz „nierealistycznych” w warunkach współczesnej praktyki gospodarczej, a jednocześnie są uznawane za wybitnie reakcyjne ze społecznego punktu widzenia. „W świetle doktryny ortodoksyjnej –oświadcza polski ekspert finansowy Stanisław Owsiak – budżet państwa powinien być bezwzględnie zrównoważony i, co godne podkreślenia, stale zrównoważony. To ostatnie żądanie z dzisiejszej perspektywy jest tak skrajne, że aż nierealistyczne wobec olbrzymiej ilości operacji dochodowo-wydatkowych rządu i zachodzących między nimi rozbieżności w czasie. (…) Co więcej, teoria ortodoksyjna okazuje się skrajnie reakcyjna ze społecznego punktu widzenia, gdyż usprawiedliwia nierówny podział dochodów w społeczeństwie” [10, s. 39-41].

EN

The aim of the article is to present and analyze the so-called orthodox theory of public finance. This theory was represented by many thinkers from different schools of economic thought, developed from the beginning of nineteenth century until the Great Depression of 1929-33. It was extremely difficult to save the same orthodox style of the theory during such a long period of many spectacular changes without prevention of its crucial principles or even dogmas stemming from old classic economics. Especially from French economist Jean Baptiste Say (1767-1832), who elaborated a very restricted rule of public finance: “taxes should be most moderate”. Those specific circumstances of “long existence” of the orthodox theory of public finance caused that this theory was unable to incorporate several historically evolving data, which should modified this theory itself. It resulted of many “unrealistic” anachronisms inside this theory and its social influence. “According to the orthodox doctrine – stated Polish expert in finance Stanisław Owsiak – the state budget should be permanently and fully balanced. This rule is completely unrealistic in contemporary economy with all its extremely complicated financial operations organized by government. (…) Moreover, the orthodox theory has proved to be extremely reactionary from the social point of view, because it justify unequal distribution of incomes in society” [10, s. 39-41].

Słowa kluczowe

PL

ortodoksja; heterodoksja; ekonomia; finanse publiczne; budżet zrównoważony; deficyt; dług publiczny

EN

orthodoxy; heterodoxy; economics; public finance; balanced budget; deficit; public debt

• Wydawca: Wyższa Szkoła Menadżerska
• Czasopismo: Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 1
• Strony: 150--155
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz.

Twórcy

autor

Goryszewski R.

• Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie, Wydział Menedżerski i Nauk Technicznych, Katedra Ekonomii i Finansów, ul. Kawęczyńska 36, 03-772 Warszawa,

autor

Kotowska E.

• Politechnika Warszawska

Bibliografia

• [1] CIPIUR J. 2016. Zadłużenie: krótka historia długiej nieodpowiedzialności, w: www.obserwatorfinansowy. pl, [data dostępu: 02.02.2016].
• [2] DOMASZEWICZ R. 1995. Finanse w gospodarce rynkowej, Kraków: Akademia Ekonomiczna w Krakowie.
• [3] GLAPIŃSKI A. 2004. Kapitalizm, demokracja i kryzys państwa podatków, Warszawa: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – Oficyna Wydawnicza.
• [4] GORYSZEWSKI R. 2002. Koncepcja neutralności pieniądza i jej implikacje dla polityki pieniężnej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza WSM.
• [5] GORYSZEWSKI R. 2011. „U źródeł teorii i praktyki finansów publicznych. Część II: Merkantylizm, fizjokratyzm, początki klasycznej myśli ekonomicznej”. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego 2: 141- 148.
• [6] GORYSZEWSKI R., E. KOTOWSKA 2012. „U źródeł teorii i praktyki finansów publicznych. Część III: finanse publiczne w ujęciu wybranych ekonomistów klasycznych”. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego 2: 146-150.
• [7] GORYSZEWSKI R., E. KOTOWSKA 2015. „U źródeł teorii i praktyki finansów publicznych. Część VI: Problematyka finansów publicznych w ujęciu wybranych przedstawicieli XIX-wiecznej niemieckiej myśli ekonomicznej”. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego 1: 140-146.
• [8] GWIAZDOWSKI R. 2016. Krótka historia podatku dochodowego, www.kapitalizm.republika.pl/historia. html [data dostępu: 02.04.2016].
• [9] KEYNES J. M. 1985. Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, Warszawa: PWN.
• [10] OWSIAK S. 2004. Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• [11] RICARDO D. 1957. Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, Warszawa: PWN.
• [12] SMITH A. 1954. Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, t. 2, Warszawa: PWN.
• [13] ZAJDA J. Od budżetu „fiskalnego” do budżetu „ekonomicznego” w państwie kapitalistycznym, Poznań: PTE Oddział w Poznaniu, rocznik 1958/1959: 165.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.