Problem i potrzeba generalizacji niektórych wydzieleń na geologicznych mapach stref marginalnych ostatniego zlodowacenia w Polsce

• Autorzy: Heliasz Z. , Ostaficzuk S.

Warianty tytułu

EN

Mapped lithological units of marginal deposits of the pleistocene’s last ice sheet in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem tego opracowania jest rozbieżność tożsamościowa, widoczna w terenie i na mapach geologicznych w konfrontacji z ukształtowaniem terenu, także występująca w prezentacjach treści szczegółowych map geologicznych Polski (SMGP) na podkładzie numerycznym modelu terenu NMT (ZGW 2000) . Zastanawiająco ubogi jest na mapach geologicznych obszar wydzieleń osadów czołowo-morenowych przy równoczesnym występowaniu imponująco wielkich i spójnych ciągów wzgórz sięgających do trzystu metrów wysokości widocznych w krajobrazie, jak i na NMT w uznanych strefach zasięgu i oscylacji poszczególnych epizodów glacjalnych plejstocenu. Niniejsza strukturalna analiza rzeźby terenu i treści współczesnego zdjęcia geologicznego Niżu w Polsce jest podstawą propozycji wzmocnienia w geologicznej kartografii genetycznego pojęcia „osady strefy czołowej lądolodu”. Propozycja jest wsparta graficznymi przykładami fragmentów pojezierzy – Suwalskiego i Kaszubskiego, przekrojami geologicznymi oraz profilami morfologicznymi szczegółowymi i o większym zasięgu regionalnym.

EN

The paper presents the inconsistencies between the prominently developed end moraine hills up to 300 m high, presented by DTMs and the hypsometric contour line images of Northern Poland, and their representation in the Detailed Geological Map of Poland 1:50,000 (SMGP), small scale map compilations included. The demonstrated graphic examples are taken from NE Poland’s Suwalskie and N Poland’s Kashubian Lake Districts. Both cover areas of temporary oscillations and variable time limits of the final episodes of the last Pleistocene glaciations in Poland.

Słowa kluczowe

PL

utwory czołowo-morenowe; NMT; szczegółowe mapy geologiczne

EN

terminal moraines; digital elevation model (DEM); large-scale geological maps

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 92
• Strony: 117--130
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Heliasz Z.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

autor

Ostaficzuk S.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków

Bibliografia

• [1] Ber i in. 2004 – Ber, A., Dobracki, R., Lisicki, S., Morawski, W., Badura, J., Krzyszkowski, D., Przybylski, B., Urbański, K., Kasprzak, L., Ruszczyńska-Szenajch, H., Wysota, W., Turkowska, K., Gardziel, Z., Harasimiuk, M., Lewandowski, J. i Wójcik, A. 2004. Glacitektonika wybranych obszarów Polski [Glaciotectonics of the selected regions of Poland], Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 408. Warszawa, s. 73–125.
• [2] Instrukcja w sprawie opracowania i wydania szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 000 w ujęciu kompleksowym. 1977, Warszawa: Wyd. Geologiczne.
• [3] Instrukcja w sprawie opracowania i wydania szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 000 w ujęciu kompleksowym 1991, Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny.
• [4] Instrukcja opracowania i wydania szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000. Państw. Inst. Geol., 1996, Warszawa. [Online] Dostępne w: http://www.pgi.gov.pl/pl/wydawnictwa-geologiczne-pig-pib/seryjne/biuletyn-pig.html [Dostęp: 20.02.2016].
• [5] Instrukcja opracowania i wydania szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000. 2004, Warszawa: PIG.
• [6] Krzywicki, T. 1990. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Filipów i Żytkiejmy. Warszawa: Wyd. PIG.
• [7] Kuprjanowicz, M., 2006. Postglacjalny rozwój roślinności rejonu jeziora Wigry – wstępne wyniki analizy pyłkowej. Prace Komisji Paleogeografii Czwartorzędu PAU 3, s. 199–202.
• [8] Lindner, L. red. 1992. Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Warszawa: Wyd. PAE SA.
• [9] Lisicki, S. 2003. Litotypy i litostratygrafia glin lodowcowych plejstocenu dorzecza Wisły. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 177 s., Warszawa.
• [10] Liszkowski, J. 1993. The effects of Pleistocene ice-sheet loading-deloading cycles on the bedrock structure of Poland. Folia Quaternaria 64, s. 7–24.
• [11] Marks, L. 2016. Zmiany klimatu w holocenie. Prz. Geolog. vol. 64, nr 1, s. 59–65.
• [12] Marks i in. 2006 – Marks, L., Ber, A., Gogołek, W. i Piotrowska, K. red. 2006. Mapa geologiczna Polski w skali 1:500 000. Warszawa: Wyd. PIG.
• [13] Mojski, J.E. 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. Warszawa: Wyd. PIG.
• [14] Ostaficzuk, S. 1978. Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, ark. Sławoszyno. Wyd. Geol. Warszawa, s. 1–77 + VII Tablic.
• [15] Ostaficzuk, S. 2005. New Base-Map for Geological Mapping; w The Current Role of Geological Mapping in Geo-sciences; NATO Science Series IV: Earth and Environmental Sciences v. 56; Springer, s. 89–96.
• [16] Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000. Warszawa: Wyd. PIG, arkusze: Sławoszyno 0005, Ostaficzuk S., Jakubicz B., Skompski S. 1978; Puck 0006, Skompski S. 2006; Wejherowo 0014, Prussak W. 2002; Rumia 0015, Pikies R., Zaleszkiewicz L. 2004; Kartuzy 0025, Prussak W. 2003; Żukowo 0026, Pikies R. 2003.
• [17] ZGW 2000: DTED2 (Digital TerrainElevation Data 2) cyfrowe dane 1” ciągłego wysokościowego modelu Polski opracowane w ówczesnym Zarządzie Geografii Wojskowej na podstawie dygitalizacji map topograficznych w skali 1:50 000.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.