Dom z kuczką jako znak dziedzictwa żydowskiego. Zagadnienia ochrony

• Autorzy: Michalska-Nakonieczna M.

Warianty tytułu

EN

House with sukkah – sign of Jewish heritage. Protection Issues

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Krajobraz kulturowy polskich miast i miasteczek obfituje w objawy dawnej współegzystencji kultur i religii. Jednym ze znaków tej wielokulturowości jest istnienie do dzisiejszego dnia, przy wielu budynkach mieszkalnych, żydowskich kuczek. Wyznawcy judaizmu spędzali w nich 7 dni jesiennego święta Sukoth. Na skutek uwarunkowań klimatycznych i kulturowych kuczki z Polsce przybrały formę, drewnianych lub murowanych, zabudowanych balkonów, loggii lub ganków. Ich charakterystyczną cechą był otwierany dach. Klapy w dachach kuczek często podnoszono za pomocą mechanizmów, będących wytworami ludowej inżynierii i pomysłowości rzemieślników. Nierzadko zewnętrzne ściany szałasu otrzymywały bogatą dekorację. Obecny stan zachowania kuczek – jednego z nierozerwalnych składników krajobrazu kulturowego polskich miast, jest zazwyczaj bardzo zły. Wobec zagrożeń dla trwania kuczek jako składnika polskiego dziedzictwa kulturowego, należy pobudzać i wykorzystać już istniejące zainteresowanie społeczne. Konieczne jest inicjowanie działań mających na celu opracowania naukowo-historyczne, inwentaryzację, dokumentację, wzmocnienie ochrony prawnej oraz uświadamianie samorządów lokalnych, właścicieli i zarządców nieruchomości.

EN

The varied cultural landscape of Polish cities and towns abounds in often unnoticed examples of former coexistence of cultures and religions. The Jewish sukkah, inside which the followers of Judaism would spend 7 days during the autumn holiday of Sukoth, is such a mark that still exists today near many residential buildings. In Poland, due to the climate and culture, the sukkah took the form of wooden or brick structures, walled-off balconies, loggias or verandas, which all featured an opening roof. The hatch was often operated with complex mechanical devices - products of folk engineering and ingenuity. Quite often the shed’s outside was richly decorated. The current state of surviving sukkah, which make a vital element of the cultural landscape of Polish towns, is usually very bad. The knowledge about the sukkah, as an element of Polish cultural heritage, should be promoted and currently existing interest should be exploited. It is vital to initiate the creation of academic and historical studies, strengthen legal protection and teach local authorities, owners and property managers.

Słowa kluczowe

PL

kuczka; dziedzictwo; krajobraz kulturowy; Święto Kuczek; Sukkot; Żydzi; architektura wernakularna; ochrona

EN

Sukkah; jewish heritage; cultural landscape; Sukkot; Jews; vernacular architecture; protection

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Budownictwo i Architektura
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 14, nr 3
• Strony: 241--255
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz., rys.

Twórcy

autor

Michalska-Nakonieczna M.

Bibliografia

• 1 Brückner A. Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków, 1927 r.
• 2 Biblia Tysiąclecia, Poznań, Pallottinum, 2003.
• 3 Burchard P. Za ostatnim przystankiem, Warszawa, Czytelnik, 1985 r.
• 4 Lilientalowa R. Święta żydowskie w przeszłości i teraźniejszości, [w:] „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filozoficzny”, seria II, tom 45, Kraków, Akademia Umiejętności, 1909 r.
• 5 Lilientalowa R. Dziecko żydowskie, Kraków, Polska Akademia Umiejętności, 1927 r.
• 6 „Mały Przegląd”, tygodniowy dodatek bezpłatny do „Naszego Przeglądu”, Warszawa,1929- 1939 r.
• 7 Miasteczko prowincjonalne Europy Środkowej w Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie. Etap I, Album promocyjny projektu realizowanego przez Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie, Lublin, Muzeum Wsi Lubelskiej, 2012 r.
• 8 Michalska G. i inni, Lublin. Przewodnik, Lublin, TEST, 2014 r.
• 9 Przewłocka-Sionek R. Architektura Łodzi wczoraj i dziś – kuczki żydowskie, „Acta Scientarium Polonorum. Architektura”, 2014 r., nr 13 (3), Warszawa, SGGW, s. 79-88.
• 10 Trzciński A. Będziecie mieszkać w szałasach przez siedem dni (III Mojż. 23, 42), “Polska sztuka Ludowa – Konteksty”, 1989 r., tom 43, z. 1-2, Warszawa, Instytut sztuki PAN, s. 89-90.
• 11 http://bobemajse.blogspot.com/2010/07/otwarte-bramy-bedzina.html (ostatni dostęp/last accessed: 12.12.2002).
• 12 „Brama Grodzka” teatr NN, 2012, archiwum on-line ośrodka, wywiad ze Stanisławem Zadurą przeprowadzony przez Tomasza Czajkowskiego dnia 12.12.2002 (ostatni odstęp/ last accessed: 05.11.2015).
• 13 Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Ze%E2%80%99ew_%C5%BBaboty%C5%84ski (ostatni dostęp/last accessed: 03.11.2015).