Land cover changes in catchment areas of lakes situated in headwaters of the Tyśmienica River

• Autorzy: Grzywna A. , Sender J.

Identyfikatory

DOI

10.1515/jwld-2017-0020

Warianty tytułu

PL

Zmiany użytkowania terenu w zlewniach jezior położonych w górnym biegu rzeki Tyśmienicy

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The paper presents the history of land cover changes in the catchment area of lakes situated in the headwaters of the Tyśmienica River. The basis of the study were topographic maps in scale 1:50 000, from 1936 and 2014. We analyzed the quantitative aspect of these changes. The study was conducted in three natural lakes (Rogóźno, Krasne, Łukcze), and in one lake transformed into a storage reservoir (Krzczeń). The technical issues of georeferencing maps in the Geographic Information System (GIS) software are addressed first. In the landscape of Łęczna and Włodawa Lake District, to the end of the 19th century wetlands and bushes dominated. The first type of human pressure on this area was agriculture. Another type of pressure was recreation. In the catchment areas of studied lakes increased mainly the area of buildings and forests. Significantly increased also the length of roads and watercourses. Almost completely disappeared bushes and wastelands. In most of the analyzed basins, the area of wetlands and arable lands decreased. The probable cause of the changes in catchment use was decline in the water table, and thus overgrowing of meadows and wetlands.

PL

Na podstawie map topograficznych w skali 1: 50 000 z 1936 i 2014 roku zaprezentowano zmiany w zagospodarowaniu terenu w zlewniach jezior. Do badań wybrano trzy naturalne jeziora (Rogóźno, Krasne, Łukcze) i jedno jezioro przekształcone w zbiornik retencyjny (Krzczeń). Do analiz wykorzystano program ArcGIS. W krajobrazie Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego do końca XIX wieku dominowały mokradła i zakrzaczenia. Pierwszym rodzajem presji był rozwój rolnictwa. Kolejnym rodzajem presji krajobrazowej był rozwój rekreacji. W zlewniach badanych jezior zwiększyła się powierzchnia zabudowań i lasów. Zwiększyła się także długość dróg i cieków. Niemal całkowicie zanikły zakrzaczenia i nieużytki. Zmniejszyła się także powierzchnia mokradeł i gruntów ornych. Prawdopodobną przyczyną było obniżenie się lustra wody, a co za tym idzie – zarastanie użytkowanych ekstensywnie łąk i terenów podmokłych.

Słowa kluczowe

EN

lake basin; land use; topographic maps; Tyśmienica River

PL

mapa topograficzna; rzeka Tyśmienica; użytkowanie terenu; zlewnia jeziora

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Journal of Water and Land Development
• Rocznik: 2017
• Tom: no. 33
• Strony: 65--71
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Grzywna A.

• University of Life Sciences in Lublin, Department of Environmental Engineering and Geodesy, Leszczyńskiego 7 Street, 20-069 Lublin, Poland

autor

Sender J.

• University of Life Sciences in Lublin, Department of Landscape Ecology and Nature Conservation, Dobrzańskiego 37 Street, 20-212 Lublin, Poland

Bibliografia

• CHMIELEWSKI T.J. (ed.) 2009. Ekologia krajobrazów hydrogenicznych Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie [Ecology of hydrogenic landscapes of the “West Polesie” Biosphere Reserve]. Lublin. Wydaw. UP. ISBN 978-83-62860-10-4 pp. 344.
• CHMIELEWSKI T.J., RADWAN S. 1993. Zmiany stosunków ekologicznych w rejonie Poleskiego Parku Narodowego w ostatnich 75 latach. W: Ekosystemy wodne i torfowiskowe w obszarach chronionych [Changes in ecological relationships in the Polesie National Park area over the last 75 years. In: Aquatic and bog ecosystems in protected areas]. Eds S. Radwan, Z. Karbowski, M. Sołtys. Materiały konferencji „Funkcjonowanie ekosystemów wodnych i torfowiskowych w obszarach chronionych”. Krasne, 28–29 July 1993. Lublin. TWWP, PPN p. 13–25.
• CHOIŃSKI A. 2006. Katalog jezior Polski [Catalogue of Polish lakes]. Poznań. Wydaw. Nauk. UAM. ISBN 83-232-1732-7 pp. 600.
• CHOIŃSKI A., ŁAWNICZAK A., PTAK M., SOBKOWIAK L. 2011. Causes of lake area changes in Poland. Journal of Resources and Ecology. Vol. 2. No. 2 p. 175–180.
• CZARNECKA H. (ed.) 2005. Atlas podziału hydrograficznego Polski [Atlas of the hydrographic divisi on of Poland]. Warszawa. PWN. ISBN 9788388897665 pp. 562.
• GRZYWNA A., MAZUR A. 2014. Zmiany warunków wodnych w zlewni rzeki Tyśmienicy [The changes in water relations in the catchment basin of river Tysmienica]. Inżynieria Ekologiczna. Nr 38 p. 136–142.
• GRZYWNA A., NIEŚCIORUK K. 2016. Changes of hydrographic network of Uściwierskie Lowering according to cartographic materials. Journal of Ecological Engineering. Vol. 17. Iss. 4 p. 148–153.
• HARASIMIUK M., MICHALCZYK Z., TURCZYŃSKI M. (ed.) 1998. Jeziora Łęczyńsko-Włodawskie. Monografia przyrodnicza [Lakes Łęczna and Włodawa. Natural monograph]. Lublin. Wydaw. UMCS. ISBN 8322712243 pp. 208.
• KAJAK Z. 2001. Hydrobiologia – Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych [Hydrobiology – Limnology. Inland water ecosystems]. Warszawa. PWN. ISBN 8301125373 pp. 359.
• KANIECKI A. 1997 Wpływ XIX-wiecznych melioracji na poziom wód. W: Wpływ antropopresji na jeziora [Influence of reclamation in the 19th century on changes in water level. In: Influence of anthropopression on lakes]. Ed. A. Choiński. Poznań–Bydgoszcz. Wydaw. Homini p. 67–72.
• KONDRACKI J. 2002. Geografia fizyczna Polski [Polish physical geography]. Warszawa. PWN. ISBN 978-83-01144-26-5 pp. 450.
• KORNAŚ M., GRZEŚKOWIAK A. 2011. Wpływ użytkowania zlewni na kształtowanie jakości wody w zbiornikach wodnych zlewni rzeki Drawa [The impact of land use on water quality in water reservoirs of the Drawa River catchment]. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 11 Z. 1 (33) p. 125–137.
• KORNIJÓW R. 1997. O zarastaniu jezior łęczyńsko-włodawskich z punktu widzenia ich funkcjonowania i ochrony [About overgrowing lakes Łęczna and Włodawa from of their functioning and protection]. Ekoinżynieria. Nr 4 p. 36–38.
• KOWALIK T., KANOWNIK W., BOGDAŁ A., POLICHT-LATAWIEC A. 2014. Wpływ zmian użytkowania zlewni wyżynnej na kształtowanie jakości wody powierzchniowej [Effect of change of small upland catchment use on surface water quality course]. Rocznik Ochrony Środowiska. T. 16. p. 223–238.
• KRUK M. 2000. Biogeochemical functioning of hydrologically modified peatlands and its effect in eutrophication of freshwaters. Polish Journal of Ecology. Vol. 48. No. 2 p. 103–161.
• KRUKOWSKA R. 2007. Użytkowanie turystyczne jezior Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. W: Studia nad turystyką. [Land use of tourists lakes Łęczna and Włodawa Lakeland]. Eds W. Kurek, R. Faracik. Prace geograficzne i regionalne. Kraków. UJ p. 77–84.
• MAŚLANKO W., SENDER J. 2012. Stan ekologiczny jeziora Krasne w oparciu o wskaźniki makrofitowe oraz analiza struktury użytkowania jego zlewni na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim [Krasne Lake ecological state based on macrophytes indexes and analysis of land use in the catchment area]. Episteme. No. 14 p. 109–120.
• MICHALCZYK Z., WILGAT T. 1998. Stosunki wodne Lubelszczyzny [Water relations of the Lublin region]. Lublin. UMCS. ISBN 83-227-1148-4 pp. 167.
• PICHLA A., JAKIMIUK S. 2014. Budowle wodne i melioracyjne Lubelszczyzny [Water and hydro-engineering structures in the Lublin region]. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. Z. 2. Nr 1 p. 173–193.
• RADWAN S., KORNIJÓW R. 1994. Hydrobiologiczna i hydrochemiczna charakterystyka wód powierzchniowych. W: Środowisko przyrodnicze w strefie oddziaływania Kanału Wieprz-Krzna [Hydrobiology and hydrochemical conditions water surface. In: Natural environment in the canal Wieprz-Krzna impact zone]. Lublin. AR, TWWP p. 47–58.
• SKONIECZEK P., KOC J., DUDA M. 2013. Wpływ zbiorników retencyjnych w ochronie jezior przed zanieczyszczeniami spływającymi z obszarów wiejskich [Effect of retention reservoirs in protecting lakes from runoff pollution in rural areas]. Proceedings of ECOpole. T. 7. Nr 1 p. 247–252.
• SMOROŃ S., KOWALCZYK A., KOSTUCH M. 2009. Użytkowanie gruntów zlewni rzeki Szreniawa w kontekście ochrony gleby i wody w latach 1995–2005 [Land use in the Szreniawa catchment area in the context of soil and water protection in the years 1965–2005]. WodaŚrodowisko-Obszary Wiejskie. T. 9. Z. 3 (27) p. 167–177.
• SOLIS M. 2012. Wpływ Kanału Wieprz-Krzna na właściwości fizyczno-chemiczne i biologiczne wód w wybranych zbiornikach retencyjnych [Impact of Wieprz-Krzna canal on physical-chemical and biological characteristics in selected storage reservoirs]. Inżynieria Ekologiczna. Nr 29 p. 182–191.
• WILGAT T. 1954. Jeziora Łęczyńsko-Włodawskie [Lakes Łęczna-Włodawa]. Annales UMCS. Sect. B. Nr 8 p. 37–122.
• WOJCIECHOWSKA W., SOLIS M. 2009. Glony pro- i eukariotyczne jezior Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego [Pro and eukaryotic alga lakes Łęczna-Włodawa Lakeland]. Lublin. Wydaw. KUL. ISBN 978-83-7363-906-5 pp. 86.
• WZMiUW 2008. Program ochrony przed suszą [Drought protection program]. Lublin. pp. 308.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).