Perspektywiczne kompleksy do składowania CO2 w podłożu Karpat zewnętrznych i zapadliska przedkarpackiego pomiędzy Krakowem a Rzeszowem

• Autorzy: Chowaniec J. , Buła Z. , Habryn R. , Ryłko W. , Tomaś A.

Warianty tytułu

EN

The prospective complexes for CO2 storage in the basement of the Carpathian Foredeep between Cracow and Rzeszów

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono analizę możliwości składowania dwutlenku węgla na obszarze obejmującym strefę Karpat zewnętrznych i zapadlisko przedkarpackie na obszarze między Krakowem a Rzeszowem. W wyniku przeprowadzonej analizy budowy geologicznej za potencjalne skały zbiornikowe do składowania CO2 uznano występujące na tym obszarze: gruboklastyczne utwory kambru dolnego, węglanowe osady dewonu środkowego i górnego oraz karbonu dolnego, a także permsko-triasowe i środkowojurajskie piaskowce i zlepieńce. Uwzględniając ogólnie przyjęte kryteria przy typowaniu struktur i formacji do geologicznego składowania CO2, wyróżniono cztery rejony występowania skał zbiornikowych. Podobszar A — zbiornik Wadowice–Myślenice o powierzchni około 850 km2, w którym jako potencjalny zbiornik do składowania CO2 wytypowano kompleks dolnokambryjskich skał piaskowcowo-zlepieńcowych. Podobszar B — zbiornik Gdów o powierzchni 765,5 km2, skałę zbiornikową stanowią tu piaskowce i zlepieńce permo-triasu i jury środkowej. Podobszar C — zbiornik Niepołomice o powierzchni 268,9 km2, skałę zbiornikową stanowią dewońskie wapienie i dolomity. Podobszar D — zbiornik Grobla. Obszar proponowanego zbiornika obejmuje 422,4 km2, skałę zbiornikową stanowią dewońsko-dolnokarbońskie wapienie i dolomity. Poziom uszczelniający dla skał zbiornikowych w wymienionych rejonach stanowią utwory mioceńskie zapadliska przedkarpackiego, tworzące na analizowanym obszarze zwartą pokrywę, o zróżnicowanej miąższości przekraczającej 100 m. W części południowej obszaru na te utwory są nasunięte jednostki fliszowe Karpat.

EN

The paper deals with the possibility of carbon dioxide storage in the Outer Carpathians and the Carpathian Foredeep between Kraków and Rzeszów. The analysis of the geological structure has revealed the following potential reservoir rocks for CO2 storage: coarse-clastic Cambrian rocks, Middle and Upper Devonian and Lower Carboniferous carbonates, and Permian-Triassic and Middle Jurassic sandstones and conglomerates. Four sub-areas of reservoir rocks have been indicated for the geological storage of CO2: (1) Sub-area A – the Wadowice–Myślenice reservoir with a surface area of about 850 km2 as a potential reservoir for CO2 represented by a Lower Cambrian sandstone-conglomerate rock complex; (2) Sub-area B – the Gdów reservoir with a surface area of 765.5 km2, where the reservoir rocks are Permian-Triassic and Middle Jurassic sandstones and conglomerates; (3) Sub-area C – the Niepołomice reservoir with a surface area of 268.9 km2, with the reservoir rocks composed by Devonian carbonates and dolomites; (4) Sub-area D – the Grobla reservoir with a surface area of 422.4 km2, represented by Devonian–Lower Carboniferous carbonates and dolomites. The cap rocks for the reservoir rocks in these areas are the Miocene formations of the Carpathian Foredeep, forming a compact cover with a variable thickness exceeding 100 m. In the southern part of the area, these formations are overthrust by the Flysch formations of the Outer Carpathians.

Słowa kluczowe

PL

technologia CCS; magazyny CO2; podłoże Karpat

EN

CCS technology; CO2 storage; Carpathians bedrock

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 448 (1)
• Strony: 57--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys.

Twórcy

autor

Chowaniec J.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Buła Z.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Górnośląski, ul. Królowej Jadwigi 1, 41-200 Sosnowiec

autor

Habryn R.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Górnośląski, ul. Królowej Jadwigi 1, 41-200 Sosnowiec

autor

Ryłko W.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

autor

Tomaś A.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

Bibliografia

• [1] ALEXANDROWICZ S.W., 1963 — Zarys stratygrafii miocenu okolic Krakowa. Spraw. z Pos. Kom. Nauk Geol. PAN Oddz. w Krakowie VII-XII 1962: 520-523.
• [2] BOJARSKI L., 1975 — Wyniki prób złożowych i badań horyzontów perspektywicznych. Dokumentacja wynikowa otworu badawczego Głogoczów 1. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [3] BUŁA Z., 2000 — Dolny paleozoik Górnego Śląska i zachodniej Małopolski. Pr. Państw. Inst. Geol., 171: 1-63.
• [4] BUŁA Z., 2001 — Litologia i stratygrafia utworów karbonu i dolnego permu w profilu otworu Tarnawa 1. W: Paleozoik podłoża centralnej części Polskich Karpat Zewnętrznych rejon Liplas-Tarnawa (red. H. Matyja). Pr. Państw. Inst. Geol.,174: 61-66.
• [5] BUŁA Z., HABRYN R. (red.), 2008 - Atlas geologiczno-strukturalny podłoża paleozoicznego Karpat zewnętrznych i zapadliska przedkarpackiego. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [6] BUŁA Z., HABRYN R., 2010 — Budowa geologiczna prekambru i paleozoiku regionu krakowskiego. W: Mat. Konf. „Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego" (red. M. Jachowicz-Zdanowska, Z. Buła): 7-39. Kraków, listopad 2010. Państw. Inst. Geol. - PIB, Warszawa.
• [7] BUŁA Z., HABRYN R., PIOTROWSKI A., 2011 — Rozpoznanie formacji i struktur do bezpiecznego składowania CO2 wraz z ich programem monitorowania. Rejon IV -Rejon zapadliska przedkarpackiego i brzeżnej strefy Karpat. Podregion IV A- Obszar Żywiec-Rzeszów; Podobszar A- Wadowice-Myślenice; Podobszar B- Gdów. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [8] BUŁA Z., KRIEGER W., 2004 — Charakterystyka utworów karbonu w południowej części bloku górnośląskiego. W: Możliwości generowania węglowodorów w skałach karbonu w południowej części bloku górnośląskiego i małopolskiego (red. M.J. Kotarba): 15-24. Wyd. TBPŚ „Geosfera", Kraków.
• [9] BUŁA Z., ŻABA J., 2008 — Struktura prekambryjskiego podłoża wschodniej części bloku górnośląskiego (Brunovistulicum). Prz. Geol., 56, 6: 473-480.
• [10] BUŁA Z., ŻABA J., HABRYN R., 2008 - Regionalizacja tektoniczna Polski - Polska południowa (blok górnośląski i blok małopolski). Prz. Geol., 56, 10: 912-920.
• [11] CHADWICK A., ARTS R., BERNSTONE C., MAY F., THIBEAU S., ZWEIGEL P. (red.), 2006 — Best Practice for the storage of CO2 in saline aquifers, Observations and guidelines from the SACS and CO2STORE projects. Raport projektu CO2STORE. html: www.co2storage.org.
• [12] CHOWANIEC J., BUŁA Z., HABRYN R., FREIWALD P., KOZIARA T., OWSIAK P., PIOTROWSKI A., RYŁKO W., SIKORA R., TOMAŚ A., TOMAŚ A., 2010a — Rozpoznanie formacji i struktur do bezpiecznego składowania CO2 wraz z ich programem monitorowania. Rejon: IV - Rejon zapadliska przedkarpackiego i brzeżnej strefy Karpat. Podregion IV A- obszar Żywiec-Rzeszów; Podregion IV B- Obszar Rzeszów-Przemyśl. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB., Warszawa.
• [13] CHOWANIEC J., BUŁA Z., HABRYN R., FREIWALD P., RYŁKO W., TOMAŚ A., TOMAŚ A., 2010b - Paleozoiczne piętra regionu krakowskiego jako potencjalny zbiornik CO2- dla technologii CCS. W: Mat. Konf. „Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego" (red. M. Jachowicz-Zdanowska„ Z. Buła): 41-66. Kraków, listopad 2010. Państw. Inst. Geol. - PIB, Warszawa.
• [14] CHOWANIEC J., RYŁKO W., TOMAŚ A., TOMAŚ A., 2011 — Rozpoznanie formacji i struktur do bezpiecznego składowania i CO2 wraz z ich programem monitorowania. Rejon IV - Rejon zapadliska przedkarpackiego i brzeżnej strefy Karpat; Rejon IV A- Obszar Żywiec Rzeszów. Określenie (aktualizacja) bilansu sekwestracyjnego dla Polski - Rejon IV - Rejon zapadliska przedkarpackiego - Obszar Żywiec-Rzeszów. Centr. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
• [15] GARLICKI A., 1994 — Formalne jednostki litostratygraficzne miocenu - formacja z Wieliczki. Prz. Geol., 42, 1: 26-28.
• [16] JACHOWICZ-ZDANOWSKA M., 2011 — Palinologia kambru dolnego bloku górnośląskiego i prekambru bloku małopolskiego w regionie krakowskim. W: Mat. Konf. „Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego" (red. M. Jachowicz-Zdanowska, Z. Buła): 67-92. Kraków, listopad 2010. Państw. Inst. Geol. - PIB, Warszawa.
• [17] JAWOR E., 1970 — Wgłębna budowa geologiczna obszaru na wschód Krakowa. Acta Geol. Pol., 20, 4: 709-769.
• [18] JAWOR E., BARAN U., 2004 — Budowa geologiczna i charakterystyka utworów karbonu w południowej części bloku małopolskiego. W: Możliwości generowania węglowodorów w skałach karbonu w południowej części bloku górnóśląskiego i małopolskiego (red. M.J. Kotarba): 25-48. Wyd. TBPŚ „Geosfera”, Kraków.
• [19] KIERSNOWSKI H., 2001 — Osady permo-triasu w basenie Liplas-Tarnawa. W: Paleozoik podłoża centralnej części polskich Karpat zewnętrznych (rejon Liplas-Tarnawa) (red. H. Matyja). Pr. Państw. Inst. Geol., 174: 87-100.
• [20] KOTAS A., 1972 — Osady morskie karbonu górnego i ich przejście w utwory produktywne Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Pr. Inst. Geol., 61: 297-307.
• [21] MORYC W., 2006a — Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Kraków-Pilzno. Cz. I. Prekambr i paleozoik (bez permu). Nafta-Gaz, 62, 5: 197-216.
• [22] MORYC W., 2006b — Budowa geologiczna podłoża miocenu w rejonie Kraków-Pilzno. Cz. II. Perm i mezozoik. Nafta-Gaz, 62, 6: 263-282.
• [23] NARKIEWICZ M., 2001 - Litostratygrafia, środowiska sedymentacji i zarys diagenezy węglanów dewonu i karbonu w rejonie Rajbrotu i Tarnawy. W: Paleozoik podłoża centralnej części polskich Karpat zewnętrznych (red. H. Matyja). Pr. Państw. Inst. Geol., 174: 9-32.
• [24] NARKIEWICZ M., 2005 - Seria węglanowa dewonu i karbonu w południowej części bloku górnośląskiego. Pr. Państ. Inst. Geol., 177: 5-43.
• [25] NARKIEWICZ M., POPRAWA P., LIPIEC M., MATYJA H., MIŁACZEWSKI L., 1988 - Pozycja paleogeograficzna i tektoniczna a rozwój subsydencji dewońsko-karbońskiej obszaru pomorskiego i radomsko-lubelskiego. Pr. Państw. Inst. Geol., 165: 31-46.
• [26] PACZEŚNA J., 2005 - Środowiska sedymentacji dolnokambryjskich osadów bloku górnośląskiego. W: Przew. 76 Zjazdu Pol. Tow. Geol., Rudy k. Rybnika: 90-99. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• [27] PACZEŚNA J., 2010 - Ichnological record of activity of Anthozoa in the early Cambrian succession of the Upper Silesian Block (southern Poland). Acta Geol. Pol., 60: 93-103.
• [28] TOMAŚ A., TOMAŚ A., 2010 - Dewońsko-dolnokarbońskie utwory węglanowe w regionie krakowskim. W: Mat. Konf. „Prekambr i paleozoik regionu krakowskiego" (red. M. Jachowicz-Zdanowska, Z. Buła): 7-39. Kraków, listopad 2010. Państw. Inst. Geol. - PIB, Warszawa.
• [29] TOMAŚ A., ZAJĄC R., 1996 - Utwory młodszego paleozoiku w podłożu polskich Karpat Zachodnich. Prz. Geol., 44, 5: 477-486.
• [30] WÓJCICKI A., 2010 - Krajowy program „Rozpoznanie formacji i struktur do bezpiecznego geologicznego składowania CO2 wraz z ich planami monitorowania". Biul. Państw. Inst. Geol., 439: 9-16.
• [31] ZAJĄC R., 1975 - Nowe dane o utworach dewonu i karbonu w rejonie Grobli. Kwart. Geol., 19, 4: 964-965.
• [32] ZAJĄC R., 1981 - Korelacja utworów dewonu i karbonu dolnego podłoża środkowej części zapadliska przedkarpackiego. Biul. Inst. Geol., 331: 39-56.
• [33] ZAJĄC R., 1984 - Stratygrafia i rozwój facjalny dewonu i dolnego karbonu południowej części podłoża zapadliska przedkarpackiego. Kwart. Geol., 28, 2: 291-316.
• [34] ZAJĄC R., 1987 - Stratygrafia i rozwój facjalny dewonu i dolnego karbonu południowej części podłoża zapadliska przedkarpackiego. Odpowiedź. Kwart. Geol., 31, 4: 599-608.
• [35] ŻELAŹNIEWICZ A., BUŁA Z., FANNING M., SEGHEDI A., ŻABA J., 2009 - More evidence on Neoproterozoic terranes in Southern Poland and southeastern Romania. Geol. Quart., 58, 1: 93-124.

Uwagi

PL

Artykuł w: Część 1, Składowanie i magazynowanie w strukturach geologicznych