Przestrzeń kulturowa a krajobraz kulturowy na listach UNESCO

• Autorzy: Bernat S.

Warianty tytułu

EN

Cultural space versus cultural landscape on the UNESCO lists

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wobec globalizacji oraz przemian wynikających z postępu cywilizacyjnego ludzkości wiele przejawów niematerialnego dziedzictwa kulturowego narażonych jest na zapomnienie i wymarcie. UNESCO dostrzegło, iż jedną z zagrożonych tymi procesami form jest „przestrzeń kulturowa”. Stąd na Liście Reprezentatywnej Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości (w oparciu o „Konwencję UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego” z 2003 r.) znalazło się 12 wpisów, z 12 krajów i 5 okręgów kulturowych, określonych, jako „przestrzeń kulturowa”. Oprócz wymienionej listy funkcjonuje także Lista Dziedzictwa Światowego UNESCO (w oparciu o „Konwencję UNESCO w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego” z 1972 r.) zawierająca szereg wpisów o nazwie „krajobraz kulturowy”. W artykule przeprowadzono analizę porównawczą przykładowych przestrzeni kulturowych i krajobrazów kulturowych z list UNESCO oraz podjęto próbę określenia ich cech charakterystycznych i kryteriów wpisu. Na koniec zwrócono uwagę na krajobrazy dźwiękowe, jako kategorię integrującą przestrzenie kulturowe i krajobrazy kulturowe.

EN

In the face of globalization and the changes that result from progress of civilization, a great amount of objects of intangible cultural heritage became subjected to oblivion and extinction. UNESCO noticed that “cultural space” was one of the forms which could be ndangered by such processes. And for that reason, the organization put 12 entries – defined as “cultural space” – from 12 countries and 5 cultural circles on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity (on the basis of UNESCO Convention from 2003, concerning safeguarding of intangible cultural heritage). Apart from the list mentioned above, there is also UNESCO World Heritage List (on the basis of UNESCO Convention from 1972, referring to safeguarding of world cultural and natural heritage) which includes a number of entries named “cultural landscape”. The work includes analyses and comparisons of several examples of cultural spaces and cultural landscapes which are placed on the UNESCO Lists. Distinctive features of the spaces are presented and criteria of the entries are considered as well. Additionally, some samples of soundscapes are mentioned and discussed as they can be treated as a category integrating cultural spaces with cultural landscapes.

Słowa kluczowe

PL

przestrzeń kulturowa; krajobraz kulturowy; krajobraz dźwiękowy; UNESCO

EN

cultural space; cultural landscape; soundscape; UNESCO

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 24
• Strony: 115--132
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., tab.

Twórcy

autor

Bernat S.

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, Lublin, Polska

Bibliografia

• Bełkot A., Ratkowska P., 2010: Karnawał w perspektywie Listy Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Turystyka kulturowa, nr 1-3/2010: 45-60.
• Bernat S., 1999: Krajobraz dźwiękowy doliny Bugu. Annales UMCS sec.B. vol. LIV, Lublin: 297-309.
• Bernat S.(red.), 2008: Dźwięk w krajobrazie jako przedmiot badań interdyscyplinarnych. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 11, Lublin.
• Bernat S., 2011: Krajobraz dźwiękowy jutra. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 15: 193-205.
• Cultural Landscapes: the Challenges of Conservation. World Heritage Papers, 7. UNESCO Paris, 2003.
• Gołąb M., 2011: Muzyczna moderna w XX w. Między kontynuacją a zmianą fonosystemu. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Kapuściński R., 2004: Podróże z Herodotem, Kraków.
• Klimkiewicz M., 2013: Sacrum i dźwięk w krajobrazie Krakowa. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego nr 21: 23-35.
• Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego UNESCO, 1972 (Dz.U. z dnia 30 września 1976 r., nr 32, poz. 190)
• Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, 2003 (Dz.U. z dnia 19 sierpnia 2011 r., nr 172, poz. 1018)
• Mitchell N., Rössler M., Tricaud P.M., 2009: World Heritage Cultural Landscapes. A Handbook for Conservation and Management. World Heritage Papers, 26. UNESCO, Paris.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne. Uniwersytet Śląski Katowice.
• Przyborowska-Klimczak A., 2005: Międzynarodowa ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturalnego. Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, T. III: 5-21.
• Ratajski S., 2012: Koncepcja ochrony dziedzictwa niematerialnego w Konwencji UNESCO. Biuletyn. Przegląd Polskiego Komitetu do spraw UNESCO: 33-41.
• Recommendation concerning the Safeguarding of Beauty and Character of Landscapes and Sites [Rekomendacja w sprawie ochrony piękna i charakteru krajobrazów oraz miejsc (1962)] http://unesdoc.unesco.org/images/0016/001604/160477eb.pdf
• Rekomendacja w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego (2011) http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Rekomendacje/rekomenkrajobraz.pdf.
• Sztumski W., 2006: Turboświat i zasada odśpieszania. Problemy Ekorozwoju, vol.1, no 1: 49-57.
• Urry J., 2007: Spojrzenie turysty, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa.
• Wieczorkiewicz A., 2008: Apetyt turysty, O doświadczeniu świata w podróży. Universitas, Kraków.
• Wojciechowski K.H., 2010: Wartości i walory krajobrazów przemijających i efemerycznych [w:] krajobrazowe a ginące krajobrazy (red.): D. Chylińska, J. Łach, Studia, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław: 37-41.
• Wojtanowicz J., 2002: Geneza i wiek krajobrazów kulturowych Europy. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 1: 13-20.