Domy strychulcowe w gminach Klukowo, Ciechanowiec i Brańsk na Podlasiu

• Autorzy: Czarkowska M. , Kuczyńska U.

Warianty tytułu

EN

Wattle-and-daub houses in Klukowo, Ciechanowiec and Brańsk communes, Podlasie Region, N-E Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule zaprezentowano wyniki poszukiwań terenowych, przeprowadzonych w październiku 2015 roku w gminach Klukowo, Ciechanowiec i Brańsk. Celem poszukiwań było rozpoznanie miejscowego budownictwa ludowego ze słomy i gliny, ze szczególnym uwzględnieniem budynków o konstrukcji strychulcowej. W regionie budownictwo to było wprawdzie dość rzadkie (za wyjątkiem pobliskiej gminy Rudka), tym niemniej takie obiekty wznoszono tu jeszcze okazjonalnie stosunkowo niedawno, bo aż do lat sześćdziesiątych XX wieku. Podczas poszukiwań terenowych (obejmujących także wstępne wywiady z mieszkańcami kilkunastu wsi w gminach Klukowo, Ciechanowiec i Brańsk) znaleziono pięć takich budynków: dwa z nich są nowo odkryte, nieopisywane dotąd w literaturze, zaś o pozostałych istnieją jedynie krótkie wzmianki w najnowszym piśmiennictwie. W oparciu o przeprowadzone później szczegółowe wywiady z mieszkańcami tych wsi, w których znajdowały się odnalezione obiekty (szczególnie z mieszkańcami lub użytkownikami samych obiektów, a także z ich sąsiadami) oraz na podstawie oględzin badanych budynków rozpoznano kolejne etapy wznoszenia takich obiektów, zaprezentowane w załączonym materiale ilustracyjnym; wydają się one specyficzne dla regionu. Informacje o tych pięciu obiektach wraz z opisem zastosowanych w nich technologii budowlanych stanowią przyczynek do szczegółowego rozpoznania podlaskiej kultury budowlanej z użyciem słomy i gliny.

EN

Field surveys in Klukowo, Ciechanowiec and Brańsk communes, Podlasie region, N-E Poland, have been performed in October, 2015, with the aim to recognize vernacular buildings with wattle-and-daub walls. Whilst such constructions were used very occasionally in the local indigenous architecture (with the exception of the nearby commune Rudka, with dozens of such buildings), the tradition of their use survived at that territory to the early 1960’s. Nevertheless, only a few examples have survived until now: 5 such architectural objects have been found as a result of the field survey in October, 2015. Two of those buildings have not yet been described in the academic literature; the three other ones were found to be mentioned only tersely. Interviews with dwellers of all these houses and with their neighbors, as well as examination of the construction, were the research base for further reasoning, which has eventually resulted with the description of the construction process, its stages and nuances (stages being also shown on the drawings). Actually, the local wattle-anddaub construction have been assessed as specific for that region and unique in some aspects. All the findings are claimed to be the research contribution to the recognition of the local wattle-and-daub culture, as an important part of vernacular architecture of the region.

Słowa kluczowe

PL

architektura low-tech; tanie budownictwo z materiałów miejscowych; domy wiejskie; domy strychulcowe; budownictwo ludowe; Podlasie

EN

low-tech architecture; low-cost constructions; country cottages; wattle-and-daub houses; vernacular architecture; Podlasie Region

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 8, no. 1
• Strony: 13--20
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Czarkowska M.

• Studentka Politechniki Białostockiej, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

autor

Kuczyńska U.

• Studentka Politechniki Białostockiej, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

Bibliografia

• 1. Kotarski Z. (1985), Materiały miejscowe i mała energetyka w budownictwie wiejskim, PWRiL, Warszawa.
• 2. Łukaszewicz M. (1959): Budownictwo wiejskie z gliny w woj. Białostockim, „Budownictwo Wiejskie” nr 8, t. 11.
• 3. PiaścikF.(1953), Budownictwo wiejskie z materiałów miejscowych, PWRiL, Warszawa.
• 4. Szewczyk J.(2009), Podlaskie budynki strychulcowe = Stakenwandbauten in Podlasien, X PolskoNiemiecka Konferencja: Architektura ryglowa – wspólne dziedzictwo (ANTIKON’2009), Towarzystwo Wspierania Rozwoju Pomorza Zachodniego + Wydawnictwo KAdruk, Szczecin.
• 5. Szewczyk J. (2013), Nietypowe budulce w architekturze, czyli o budowlanym zastosowaniu gliny, popiołu, łajna, moczu, sierści, słoniny i tym podobnych materii, o ich estetyce, semantyce i roli w architekturze, t. 1: Podstawowe części budynku oraz wybrane elementy wykończenia, „Rozprawy Naukowe” nr 255, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.