Polscy badacze chemii porfiryn. I. Pionierzy

• Autorzy: Wojaczyński Jacek

Warianty tytułu

EN

Polish porphyrin chemists. I. Pioneers

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Polish chemists have been engaged in the development of chemistry of porphyrins and related macrocycles. In the first part of the historical review, short biographies and achievements of the pioneers in the field are presented. In particular, the importance of studies performed by Marceli Nencki, Leon Marchlewski, and their co-workers, in the discovery of structures of pigments of life — heme of chlorophyll — is underlined. The contributions of other Polish biochemists and forensic chemists are discussed as well.

Słowa kluczowe

PL

chlorofil; hem; porfiryna

EN

chlorophyll; heme; porphyrin

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Chemiczne
• Czasopismo: Wiadomości Chemiczne
• Rocznik: 2021
• Tom: [Z] 75, 5-6
• Strony: 533--551
• Opis fizyczny: Bibliogr. 59 poz., fot., schem.

Twórcy

autor

Wojaczyński Jacek

• Zespół Chemii Porfiryn i Metaloporfiryn, Wydział Chemii, Uniwersytet Wrocławski, ul. F. Joliot-Curie 14, 50 383 Wrocław

• https://orcid.org/0000-0001-7036-2208

Bibliografia

• [1] P. Rothemund, J. Am. Chem. Soc., 1935, 57, 2010.
• [2] A.D. Adler, F.R. Longo, J.D. Finarelli, J. Goldmacher, J. Assour, L. Korsakoff, J. Org. Chem., 1967, 32, 476.
• [3] J.S. Lindsey, I.C. Schreiman, H.C. Hsu, P.C. Kearney, A.M. Marguerettaz, J. Org. Chem., 1987, 52, 827.
• [4] L. Wachholz Arch. Hist. Fil. Med., 1930, 10, 34.
• [5] J. Widacki, Stulecie krakowskich detektywów. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1987.
• [6] A. Musiał, M. Zarzecki, R. Gryglewski, J. Urbaniak, T. Bereza, J. Walocha, Folia Med. Cracov., 2017, 57, 41.
• [7] S. Kośmiński, Słownik lekarzów polskich obejmujący oprócz krótkich życiorysów lekarzy polaków oraz cudzoziemców w Polsce osiadłych, dokładną bibliografią lekarską polską od czasów najdawniejszych aż do chwili obecnej. Warszawa, nakł. autora 1883.
• [8] L. Teichmann, Z. Ration. Med., 1853, 3, 375.
• [9] M. Takayama, Kokka Igakkai Zasshi, 1912, 306, 463.
• [10] L. Teichmann, Z. Ration. Med., 1856, 8, 141.
• [11] L. Wachholz, Vierteljahreschr. Ger. Med., 1901, 21, 226.
• [12] K. Zamiara, Farm. Pol., 2010, 66, 425.
• [13] L. Wachholz, Przegl. Lek., 1894, 33, 19.
• [14] L. Wachholz, Vierteljahreschr. Ger. Med., 1914, 47, 205.
• [15] L. Wachholz, W. Sieradzki, Zeitschr. f. Medizin.-Beamte, 1897, 269.
• [16] L. Kaletowa, Wroc. Stud. Wsch., 2017, 21, 281.
• [17] B. Świątek, Arch. Med. Sąd. Krym., 1997, 47, 89.
• [18] W. Lampe, Wiad. Chem., 1952, 6, 141.
• [19] J. Dąbrowski, Wiad. Chem., 1954, 8, 193.
• [20] I.Z. Siemion, Wiad. Chem., 2004, 57, 671.
• [21] R.W. Gryglewski, Wiad. Chem., 2015, 69, 465.
• [22] A. Szwejcerowa, Marceli Nencki. Wyd. 2. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018.
• [23] W. Wawrzyczek, Twórcy chemii, Państwowe Wydawnictwa Techniczne, Warszawa 1959.
• [24] L. Wojtczak, Kosmos, 2001, 50, 179.
• [25] http://www.nencki.ch/de-unternehmen-gescMchte.h^, dostęp 3.11.2020.
• [26] M. Nencki, N. Sieber, Ber. Dtsch. Chem. Ges., 1884, 17, 2267.
• [27] M. Nencki, N. Sieber, Arch. f. exp. Path. Pharm., 1885, 20, 325.
• [28] M. Nencki, N. Sieber, Arch. f exp. Path. Pharm., 1888, 24, 430.
• [29] M. Nencki, N. Sieber, Ber. Dtsch. Chem. Ges., 1886, 19, 410.
• [30] M. Nencki, Ber. Dtsch. Chem. Ges., 1896, 29, 2877.
• [31] M. Nencki, Gaz. Lek., 1897, 32, 608.
• [32] M. Nencki, J. Zaleski, Z. Physiol. Chem., 1900, 30, 384.
• [33] M. Nencki, J. Zaleski, Ber. Dtsch. Chem. Ges., 1901, 34, 997.
• [34] M. Nencki, L. Marchlewski, Ber. Dtsch. Chem. Ges., 1901, 34, 1687.
• [35] M.S. Creese, Bull. Hist. Chem., 1998, 21, 19.
• [36] M. Nencki, Opera Omnia, cz. I 1869-1885, Friedrich Vieweg und Sohn, Braunschweig 1904.
• [37] M. Nencki, Opera Omnia, cz. II 1886-1901, Friedrich Vieweg und Sohn, Braunschweig 1904.
• [38] Portrety Uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego 1915-1945 M-Ż, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2016.
• [39] K. Kabzińska, Kwart. Hist. Nauki Tech., 1991, 36, 71.
• [40] J. Zaleski, Z. Physiol. Chem., 1902, 37, 54.
• [41] J. Zaleski, Z. Physiol. Chem., 1904, 43, 11.
• [42] J. Zaleski, Ber. Dtsch. Chem. Ges., 1913, 46, 1687.
• [43] J. Zaleski, K. Lindenfeld, Roczn. Chem., 1924, 4, 31.
• [44] K. Lindenfeld, O postaciach krystalicznych estrów heminy i mezoheminy i estrów protoporfiryny, Polskie Towarzystwo Chemiczne, Warszawa, 1933.
• [45] W.S. Ostrowski, Acta Physiol Pol., 1987, 38, 109.
• [46] E. Schunck, L. Marchlewski, Liebigs Ann., 1894, 284, 81.
• [47] E. Schunck, L. Marchlewski, Liebigs Ann., 1896, 290, 306.
• [48] L. Marchlewski, Rozpr. Wydz. Mat.-Przyr., 1902, 42A, 4.
• [49] L. Marchlewski, Biochem. Z., 1907, 3, 320.
• [50] L. Marchlewski, J. Robel, Biochem. Z., 1911, 34, 275.
• [51] L. Marchlewski, Z. Physiol. Chem., 1904, 41, 33.
• [52] L. Marchlewski, J. Wierzuchowska, Bull. Internat. Acad. Pol. Sci., Series A, 1929, 65.
• [53] T. Dziedzic, Zesz. Nauk. Uniw. Jag. Prace Hist., 2012, 139, 125.
• [54] https://www.gov.pl/web/ies/nagroda-robla, dostęp 8.11.2020.
• [55] M. Sarnecka-Keller, Kwart. Hist. Nauki Tech., 1963, 8, 257.
• [56] B. Skarżyński, W. Ostrowski, A. Niewiarowska, Z. Żak, Acta. Biochim. Polon., 1955, 2, 115.
• [57] B. Skarżyński, O Jędrzeju Śniadeckim, Wiedza Powszechna, Warszawa 1955.
• [58] https://forumakademickie.pl/fa-archiwum/archiwum/98/9/artykuly/23-rody_uczone.htm, dostęp 8.11.2020.
• [59] https://docplayer.pl/6895795-Smak-zycia-portret-z-przodkami-w-tíe.htó, dostęp 8.11.2020.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).