Problematyka oceny ryzyka ujęć wody dla budynków usługowych

• Autorzy: Szpak Dawid , Żywiec Jakub , Tchórzewska-Cieślak Barbara , Rak Janusz

Identyfikatory

DOI

10.36119/15.2023.12.17

Warianty tytułu

EN

Issues of water intake risk assessment for service buildings

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zgodnie z wymogami ustawy Prawo wodne z dnia 20 lipca 2017 r. (Dz.U. 2017 poz. 1566 z późn. zm.) o konieczności wyznaczenia strefy ochrony pośredniej ujęcia wody podziemnej stanowi analiza ryzyka obejmująca ocenę zagrożeń zdrowotnych identyfikowanych w ujmowanej wodzie w oparciu o analizę dynamik zmian jakości ujmowanej wody oraz dokumentację hydrogeologiczną. Analizę ryzyka należy przeprowadzić m.in. dla ujęć wody dostarczających więcej niż 10 m³ wody na dobę lub służących zaopatrzeniu w wodę więcej niż 50 osób. Ustawa Prawo wodne z dnia 20 lipca 2017 r. nakłada taki obowiązek także na właścicieli indywidualnych ujęć wody, jeżeli woda jest dostarczana, jako woda przeznaczona do spożycia przez ludzi, w ramach działalności handlowej, usługowej, przemysłowej, albo do budynków użyteczności publicznej. Pomimo obowiązywania zmienionej ustawy Prawo wodne od 5 lat wielu przedsiębiorców podjęło działania w tej kwestii dopiero w ostatnim kwartale 2022 roku. W pracy określono główne czynniki, które należy brać pod uwagę podczas oceny ryzyka ujęć wody podziemnej, tj. źródła zagrożenia dla jakości wody w aspekcie oceny zagrożeń zdrowotnych konsumenta wody, struktura zagospodarowania terenu, jakość ujmowanej wody, głębokość warstwy wodonośnej oraz przykrycie warstwą izolacyjną. W artykule przedstawiono ocenę ryzyka wybranego ujęcia wody zaopatrującego w wodę obiekt, w którym organizowane są wesela, bankiety oraz spotkania biznesowe. Uwzględniono specyfikę funkcjonowania obiektu, który charakteryzuje się dużą nierównomiernością rozbioru wody. W oparciu o przeprowadzoną analizę oceniono potrzebę ustanowienia strefy ochrony pośredniej ujęcia wody. Podejście oparte na prewencji zagrożeń znacząco ogranicza prawdopodobieństwo wystąpienia awarii oraz pozwala na przygotowanie właściciela obiektu do odpowiedniej reakcji.

EN

In accordance with the requirements of the Polish Water Law Act of July 20, 2017 (Journal of Laws of 2017, item 1566, as amended), on the need to designate an indirect protection zone for groundwater intakes, a risk analysis is required, including the assessment of health threats identified in the abstracted water based on an analysis of the dynamics of changes in the quality of abstracted water and hydrogeological documentation. The risk analysis should be carried out for water intakes supplying more than 10 m³ of water per day or supplying the water for more than 50 people. The Polish Water Law Act imposes such an obligation also on owners of individual water intakes, if water supplied is intended for human consumption as part of commercial, service, industrial activities or to public utility buildings. Despite the amended Water Law Act being in force for 5 years, many entrepreneurs only took action in this matter in the last quarter of 2022. The paper identifies the main factors that should be taken into account when assessing the risk of groundwater intakes, i.e. sources of threat to water quality, land development structure, quality of water, depth of the aquifer and covering with an insulation layer. The risk assessment of a selected water intake supplying a facility where weddings, banquets and business meetings are organized is presented. The specificity of the functioning of the facility, which is characterized by high unevenness of water demand, was taken into account. Based on the analysis, the need to establish an indirect water intake protection zone was assessed. The approach based on hazard prevention significantly reduces the probability of a failure and allows the owner of the facility to prepare for an appropriate response, in case of one.

Słowa kluczowe

PL

ujęcie wody; zagrożenie; ryzyko

EN

water intake; threat; risk

• Wydawca: Ośrodek Informacji "Technika instalacyjna w budownictwie''
• Czasopismo: Instal
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 12
• Strony: 108--112
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Szpak Dawid

• Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza, Wydział Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury, Katedra Zaopatrzenia w Wodę i Odprowadzania Ścieków, Rzeszów

• https://orcid.org/0000-0001-9654-2477

autor

Żywiec Jakub

• Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza, Wydział Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury, Katedra Zaopatrzenia w Wodę i Odprowadzania Ścieków, Rzeszów

• https://orcid.org/0000-0002-0823-4229

autor

Tchórzewska-Cieślak Barbara

• Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza, Wydział Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury, Katedra Zaopatrzenia w Wodę i Odprowadzania Ścieków, Rzeszów

• https://orcid.org/0000-0002-7622-6749

autor

Rak Janusz

• Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza, Wydział Budownictwa, Inżynierii Środowiska i Architektury, Katedra Zaopatrzenia w Wodę i Odprowadzania Ścieków, Rzeszów

• https://orcid.org/0000-0001-7713-5841

Bibliografia

• [1] Czop M., Herbich P., Janica R., Lidzbarski M., Mulik B., Nikiel G., Prażak J., Rodzoch A., Staśko S., Woźnicka M., Zimoch I.: Strefy ochronne ujęć wód podziemnych - analiza ryzyka i projektowanie. Część I. Analiza ryzyka dla ustanowienia stref ochronnych ujęć wód podziemnych, Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, 2022.
• [2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
• [3] Gucma L.: Modelowanie czynników ryzyka zderzenia jednostek pływających z konstrukcjami portowymi i pełnomorskimi. Wydawnictwo Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie, studia nr 44, Szczecin, 2005.
• [4] Jaźwiński J., Ważyńska-Fiok K.: Bezpieczeństwo systemów. PWN, Warszawa, 1993.
• [5] Lidzbarski M.: Analiza ryzyka w procesie ustanawiania strefy ochronnej ujęć wód podziemnych „Osowa” i „Dolina Radości” w Gdańsku. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 475/2019, s. 125-132.
• [6] Łyp B.: Strefy ochrony ujęć wód podziemnych. Problematyka wodociągowa, urbanistyczna i sanitarna, Wydawnictwo Seidel-Przywecki, 2018.
• [7] Norma ISO 31000: 2018. Zarządzanie ryzykiem - zasady i wytyczne.
• [8] Piegdoń I.: A New Concept of Crisis Water Management in Urban Areas Based on the Risk Maps of Lack of Water Supply in Response to European Law. Resources-Basel, 11(2)/2022, s. 1-20.
• [9] Rak J., Tchórzewska-Cieślak B. Metody analizy i oceny ryzyka w systemie zaopatrzenia w wodę. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2005.
• [10] Rak J., Tchórzewska-Cieślak B., Studziński J.: Bezpieczeństwo systemów zbiorowego zaopatrzenia w wodę, Instytut Badań Systemowych PAN, Warszawa 2013.
• [11] Rak J., Ustrobiński M., Potoczny R., Stręk M.: Analiza zużycia wody w Rzeszowie w czasie kryzysu uchodźczego z Ukrainy. Instal 1/2023, s. 44-46, DOI 10.36119/15.2023.1.6
• [12] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. 2017 poz. 2294 z późn. zm.)
• [13] Rubin K., Rubin H., Różkowski J., Ślósarczyk K., Flasza A.: Analiza ryzyka dla obszaru spływu wód podziemnych do ujęcia Łazy Błędowskie GPW S.A. w Katowicach i jej ograniczenia. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 475/2019, s. 199-204.
• [14] Smalko Z., Nowakowski T., Tubis A.: Zarys niezawodnościowej teorii zagrożeń, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2020.
• [15] Szpak D., Tchórzewska-Cieślak B. The Use of Grey Systems Theory to Analyze the Water Supply Systems Safety. Water Resourses Management. 33/2019, s. 4141-4155.
• [16] Szpak D., Boryczko K., Żywiec J., Rak J.: Metody matrycowe wykorzystywane w analizie ryzyka ujęć wody. Instal, 7-8/2021, s. 40-44, DOI 10.36119/15.2021.7-8.6
• [17] Tchórzewska-Cieślak B.: Metody analizy i oceny ryzyka awarii podsystemu dystrybucji wody, Oficyna Wydaw. Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2011.
• [18] Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz.U. 2017 poz. 1566 wraz z późniejszymi zmianami).
• [19] Water safety plan manual: step-by-step risk management for drinking-water suppliers. WHO, Geneva 2009.
• [20] Witczak S., Kania J., Kmiecik E.: Nowe podejście dotyczące ustanawiania stref ochronnych ujęć wód podziemnych jako elementu planów bezpieczeństwa wody. W: Bezpieczeństwo zbiorowego zaopatrzenia w wodę na terenach objętych antropopresją (red. G. Malina): 7-18. PZIiTS, Częstochowa 2018.
• [21] Zimoch I., Grabuńczyk M.: Czas pracy bezuszkodzeniowej sieci wodociągowej miasta Głubczyce jako element bezpieczeństwa funkcjonowania systemu zaopatrzenia w wodę, Instal, nr 7/8, 2021, s. 45-52, DOI:10.36119/15.2021.7-8.7
• [22] Zimoch I., Mulik B.: Dyrektywa w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi - implementacja, Instal, nr 7, 2020, s. 30-34, DOI:10.36119/15.2020.7.5
• [23] Żywiec J., Szpak D., Piegdoń I., Boryczko K., Pietrucha-Urbanik K., Tchórzewska-Cieślak B., Rak J.R. An Approach to Assess the Water Resources Reliability and Its Management. Resources 2023, 12, 4.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).