4,4’-Tiobis(6-tert-butylo- -3-metylofenol)–frakcja wdychalna

• Autorzy: Konieczko K. , Czerczak S.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

4,4’-Tiobis(6-tert-butylo-3-metylofenol), (TBBC) jest białym (czasami jasnoszarym lub jasnobrązowym) krystalicznym proszkiem o lekkim zapachu, charakterystycznym dla związków aromatycznych. Związek ma bardzo małą lotność (6 • 10-7 mm Hg w temp. 70 °C), praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie (0,08%). Ze względu na strukturę chemiczną jest zaliczany do sulfidów (tioeterów) oraz do podstawionych fenoli. 4,4’-Tiobis(6-tert-butylo-3-metylofenol) otrzymuje się w reakcji 2-tert-butylo-5-metylofenolu z dichlorkiem siarki. Jest stosowany jako przeciwutleniacz, najczęściej stosuje się go jako dodatek do: poliolefin (polietylenu, polipropylenu), polimerów winylowych oraz do gumy. W Unii Europejskiej substancja ta nie została zaklasyfikowana urzędowo jako substancja stwarzająca zagrożenie, w związku z tym obowiązek klasyfikacji spoczywa na dostawcach. 4,4’-Tiobis(6-tert-butylo-3-metylofenol) jest uważany za substancję drażniącą i uczulającą, chociaż wyniki przeprowadzonych badań na ludziach nie są jednoznaczne, a wyniki badań na zwierzętach wskazują na stosunkowo niewielki potencjał drażniący i uczulający tej substancji. Wyniki 2-letniego badania 4,4’-tiobis(6-tert-butylo-3- -metylofenolu) na gryzoniach przeprowadzonego w ramach programu National Toxicology Program (NTP) wskazują, że u szczurów krytycznym skutkiem działania tej substancji było działanie hepatotoksyczne. U zwierząt obserwowano również cechy anemii hemolitycznej. Na podstawie wyników badań na zwierzętach stwierdzono, że 4,4’-tiobis(6-tert-butylo-3-metylo-fenol) po podaniu dożołądkowym i na skórę wchłania się stosunkowo słabo, gromadzi się w wątrobie i w tkance tłuszczowej – przewlekłe narażenie na 4,4’-tiobis(6- -tert-butylo-3-metylofenol) może powodować kumulację substancji w tych tkankach. W dostępnym piśmiennictwie i bazach danych nie znaleziono informacji na temat badań epidemiologicznych oceniających działanie rakotwórcze 4,4’-tiobis(6-tert-butylo- -3-metylofenolu na ludzi. Na podstawie wyników badań National Toxicology Program (NTP) wykazano brak działania rakotwórczego tej substancji. 4,4’- -Tiobis(6-tert-butylo-3-metylofenol) wykazuje także słabe działanie toksyczne na rozrodczość u samców gryzoni, prawdopodobnie przez skutek estrogenny. Wyniki badań mutagenności i genotoksyczności 4,4’- -tiobis(6-tert-butylo-3-metylofenolu) w większości dały wyniki ujemne. Dostępne dane dotyczące działania drażniącego 4,4’-tiobis(6-tert-butylo-3-metylofenolu) nie pozwalają na ustalenie zależności dawka – skutek, dlatego zaproponowano przyjęcie za skutek krytyczny działanie hepatotoksyczne tej substancji. Za wartośćNOAEL przyjęto dawkę 20 mg/kg m.c. wyznaczoną w 2-letnim eksperymencie na szczurach. Obliczona na tej podstawie wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) wynosi 35 mg/m3. Ponieważ w środowisku pracy występuje narażenie na pył 4,4’-tiobis(6-tert-butylo-3-metylofenolu), dlatego proponuje się przyjęcie stężenia 10 mg/m3 za wartości NDS dla frakcji wdychalnej, jak w przypadku innych nietrujących pyłów przemysłowych. Na podstawie dostępnych danych nie ma możliwości ustalenia wartości NDS dla frakcji respirabilnej. Zaproponowana wartość jest zgodna z wartościami stężeń dopuszczalnych w większości państw, w których ustalono normatywy higieniczne 4,4’-tiobis(6-tert- -butylo-3-metylofenolu). Nie ma podstaw merytorycznych do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) i dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) 4,4’-tiobis(6-tert-butylo-3-metylofenolu).

EN

4,4’-Thiobis(6-tert-butyl-3-methylphenol) is a white to light gray or tan powder with a slightly aromatic odor. It is insoluble in water (0.08%). Its volatility is low: 6 • 10-7 mm Hg (70 °C). TBBC is used as antioxidant in polyethylenes, polypropylenes, vinyl polymers and synthetic rubbers. There is no harmonized classification and labeling of TBBC legally established in the EU. Some manufactures classify TBBC as irritant and skin sensitizer, although human data are ambiguous and animal data indicate a weak irritation or sensitization potential of this compound. The critical effect of a long-term exposure to TBBC is hepatotoxicity and this effect was considered in setting exposure limits. A NOAEL value is 20 mg/kg bw based on a 2-year diet experiment on rats. After using uncertainty factors, a MAC (TWA) value of 35 mg/m3 was calculated. Because there is an exposure to TBBC dust in the working environment, a MAC (TWA) value of 10 mg/m3 for inhalable fraction of TBBC as for other non-toxic industrial dusts was suggested. There are no grounds for establishing STEL or BEI values.

Słowa kluczowe

PL

4,4'-tiobis(6-tert-butylo-3-metylofenol); TBBC; narażenie zawodowe; NDS

EN

4,4’-thiobis(6-tert-butyl-3-methylphenol); 6,6’-di-tert-butyl-4,4’-thiodi-m-cresol; occupational exposure; TBBC; OEL

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2012
• Tom: Nr 4 (74)
• Strony: 99--116
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., tab.

Twórcy

autor

Konieczko K.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

autor

Czerczak S.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 91-348 Łódź ul. św. Teresy od Dzieciątka Jezus 8

Bibliografia

• 1.CGIH (2001) 4,4’–Thiobis(6–tert–butyl–m–cresol). [W:] Documentation of the TLVs and BEIs with other worldwide occupational exposure values, 2010.
• 2.ACGIH (2010a) Guide to occupational exposure values.
• 3.ACGIH (2010b) TLVs and BEIs threshold limit values for chemical substances and physical agents and biological exposure indices.
• 4.ACGIH (2011a) TLVs and BEIs threshold limit values for chemical substances and physical agents and biological exposure indices.
• 5.ACGIH (2011b) 4,4’-Thiobis(6-tert-butyl-m-cresol). [W:] Documentation of the TLVs and BEIs with other worldwide occupational exposure values.
• 6.Birnbaum L.S., Eastin W.C. jr., Johnson L., Matthews H.B. (1983) Disposition of 4,4’-thiobis(6-t-butyl-m-cresol) in rats. Drug Metabolism and Disposition 11 (6), 537–543.
• 7.Birnbaum L.S., Heaney S.M. (1987) Dermal absorption of the antioxidant 4,4’-thiobis(6-tert-butyl-m-cresol) in Sencar mice and Fisher rats. Toxicology Letters 37, 13–19.
• 8.Brenntag, Polska Sp. z o.o. (2010) Karta charakterystyki – Antyutleniacz LOWINOX TBM–6 Powder.
• 9.ChemIDplus Lite (2010) [http://chem.sis.nlm.nih.gov/ chemidplus/].
• 10.Doull J., Plzak V., Brois S.J. (1962) A survey of compounds for radiation protection. National Technical Information Service AD277–689.
• 11.ESIS, European Substances Information System (2010) Institute of Health and Consumer Protection (d. Europejskie Biuro Chemikaliów) [http://ecb.jrc.ec.europa.eu/esis/]. 12.EU – Strategy for Endocrine Disrupters website (2010) [http://ec.europa.eu/environment/endocrine/strategy/ substances_ en.htm].
• 12.GESTIS (2010) [http://biade.itrust.de/biaen/lpext.dll?f= templates&fn=main–hit–h.htm&2.0].
• 13.HSDB, Hazardous Substance Data Bank (2010) [http:// toxnet.nlm.nih.gov/cgi–bin/sis/search/f?./temp/~vxuXka:1].
• 14.Malette F.S., von Haam E. (1952) Studies on the toxicity and skin effects of compounds used in the rubber and plastics industries. I. Accelerators, activators, and antioxidants. AMA Arch. Ind. Occup. Med. 5, 311–317.
• 15.McCormick W.E. (1972) Environmental health control for the rubber industry. Part II Antioxidants ant antiozonants. J. Rubber Chem. Technol. 45, 627–637.
• 16.Munson A.E., White K.L. jr., Barnes D.W., Musgrove D.L., Lysy H.H., Holsapple M.P. (1988) An immunotoxicological evaluation of 4,4’-thiobis-(6-t-butyl-m-cresol) in female B6C3F1 mice. Fund. Appl. Toxicol. 10, 691–700.
• 17.Myers L.P. i in. (2007) Identification of phenolic dermal sensitizers in a wound closure tape. J. Immunotoxicol. 4, 303–310.
• 18.NIOSH Pocket Guide (2010) [http://www.cdc.gov/niosh/ npg/npgd0609.html].
• 19.NJDHSS, New Jersey Department of Health and Senior Services (2010) Hazardous substance data sheet – 4,4’- -thiobis(6–tert–butyl–m–cresol).
• 20.NTP, National Toxicology Program (1994) Toxicology and carcinogenesis ctudies of 4,4’-thiobis(6-t-butyl-m-cresol), (CAS No. 96-69-5) in F344/N rats and B6C3F1 mice (feed studies).
• 21.RAPA, Rubber and Plastic Additives Panel, American Chemistry Council (2001) Hindered phenols category justification and testing rationale.
• 22.Rich P., Belozer M.L., Norris P., Storrs F.J. (1991) Allergic contact dermatitis to two antioxidants in latex gloves: 4,4’- thiobis(6-tert-butyl-meta-cresol) (LOWINOX 44S36) and butylhydroxyanisole. J. Am. Acad. Dermatol. 24, 37–43.
• 23.Rozporządzenie Komisji (WE) nr 790/2009 z dnia 10.08.2009 r. dostosowujące do postępu naukowo-technicznego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16.12. 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin. Dz. Urz. UE L 235 z dnia 5.09.2009 r., 1–1355.
• 24.Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29.11. 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 217/2002, poz. 1833 z późn. zm.
• 25.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16.12. 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/648/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie WE nr 1907/2006. Dz. Urz. UE L 353 z dnia 31.12.2008 r., 1– 439.
• 26.RTECS, Registry of Toxic Effects of Chemical Substances (2010) [http://csi.micromedex.com/].
• 27.Sigma-Aldrich Sp. z o.o. (2009) Karta charakterystyki – 5- -tert-butyl-4-hydroxy-2-methylphenyl sulfide.
• 28.Smith R.W., Matthews H.B., Parker C.E., Hass J.R. (1985) Identification of the major metabolite of 4,4’-thio-bis-(6-tbutyl- m-cresol). Biomed. Mass Spectr. 12 (5), 208–214.
• 29.Takahashi A. (1975) Problems of hygiene maintenance for food coming into contact with rubber and plastics products. Nippon Gomu Kyokaishi 48(9), 537 [tłum.] International Polymer Science and Technology (1976), 3(1), 93–105.
• 30.Takahashi O., Oishi S. (2006) Male reproductive toxicity of four bisphenol antioxidants in mice and rats and their estrogenic effect. Arch. Toxicol. 80, 225–241.
• 31.Zeiger E., Anderson B., Haworth S., Lawlor T., Mortelmans K., Speck W. (1987) Salmonella mutagenicity tests: III. Results from testing of 255 chemicals. Environ. Mutagen. 9 (suppl. 9), 1–110.