Modelowanie słabości czynnika kognitywnego w zarządzaniu zagrożeniami w elektrowniach jądrowych: perspektywa ontologiczna meta-teorii TOGA

• Autorzy: Gadomski A. M. , Wronikowska M. W.

Warianty tytułu

EN

Human cognitive vulnerabilities in nuclear power plant emergency management: the TOGA meta-theory ontological perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem niniejszej pracy jest rozpoznanie ludzkich i organizacyjnych słabości (human cognitive vulnerability) w różnych typach kognitywistycznego podejmowania decyzji występujących w elektrowniach jądrowych (EJ), w szczególności w sytuacjach wysokiego ryzyka. Przyjęty ontologiczny schemat modelowania i analizy tego problemu, korzystając z tzw. modelu funkcjonalnego inteligentnego agenta (IA) bazuje na meta-teorii TOGA (Top-down Object-based Goal-oriented Approach), w której podstawowa struktura tzw. inteligentnego agenta oparta jest na wyszczególnieniu oddziaływania między formalnie zdefiniowanymi pojęciami jak: informacja, preferencja i wiedza (Information, Preferences, Knowledge, tzw. model, IPK) znajdującymi się w dwóch funkcjonalnych warstwach umysłu człowieka: symbolicznej i subsymbolicznej. W efekcie formalizacji ontologii zagadnienia, otrzymane modele kognitywnego podejmowania indywidualnych i organizacyjnych decyzji, umożliwiają klasyfikowanie i rozpoznawanie miejsc w modelu, gdzie w szczególności, w warunkach wysokiego ryzyka, na różnych etapach kognitywnego podejmowania decyzji (KPD) mogą się pojawiać poważne błędy w percepcji i rozumowaniu nieprzewidziane w procedurach bezpieczeństwa elektrowni jądrowej. Ważność problemu tzw. ludzkiej kognitywnej słabości (LKS) operatorów elektrowni jądrowej zaczyna być stopniowo coraz to bardziej widoczna w literaturze światowej (na przykład publikacje: IAEA i US NRC) dotyczącej norm i analiz bezpieczeństwa.

Słowa kluczowe

PL

elektrownia jądrowa; czynnik kognitywny; interakcja człowiek-technologia; teoria TOGA; zagrożenia

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Nukleoniczne
• Czasopismo: Postępy Techniki Jądrowej
• Rocznik: 2013
• Tom: z. 4
• Strony: 35--39
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Gadomski A. M.

• Rada Naukowa ECONA (Centro lnteruniversitario di Ricerca sull Elaborazione Cognitiva in Sistemi Naturali e Artificiali), Roma

autor

Wronikowska M. W.

• Universita degli Studi di Roma "La Sapienza", Facolta Medicina e Psicologia, Via dei Marsi 47, Roma

Bibliografia

• [1] Anderson J.J., Cognitive aspects of decision making, Workshop, Washington DC Crystal City Hiltonn 2008.
• [2] Cappelli M., Gadomski A.M., Sepielli M., Human Factors in Nuclear Power Plant Safety Management: A Socio-Cognitive Modeling Approach using TOGA Meta-Theory. In the Proceedings of the International Congress on Advances in Nuclear Power Plants 2011: Nice (FR), May 2nd - 5nd, 2011.
• [3] Gadomski A.M., 1994, TOGA: A methodological and Conceptual Pattern for modeling of Abstract Intelligent Agent. In Proc. of the 'First International Round-Table on Abstract Intelligent Agent', 25-27 Jan. 1993, ENEA print.
• [4] Gadomski A.M., Personoids Organizations: An Approach to Highly Autonomous Software Architectures "11th International Conference on Mathematical and Computer Modeling and Scientific Computing: Concurrent Engineering Based on Agent-Oriented and Knowledge-Oriented Approaches", March 31, 1997, Georgetown University Conference Center, Washington.
• [5] Gadomski A.M., Bologna S., DiCostanzo G., Perini A., Schaerf M., Towards Intelligent Decision Support Systems for Emergency Managers: The IDA Approach. International Journal of Risk Assessment and Management, IJURAM, Vol. 2, No 1, 2001.
• [6] Gadomski A.M., Bologna S., Di Costanzo G., Perini A. and Schaerf M. 'Towards intelligent decision support systems for emergency managers: the IDA approach', International Journal of Risk Assessment and Management, 2001, Vol. 2, Nos. 3/4.
• [7] Gadomski A.M., Global Design IPK framework and Intelligent Cognitive Advisor, EUREKA / ITEA Complex Systems Engineering, 1st SOPHOCLES European Workshop, Marseille, France, Sept. 24, 2002. Also: TOGA Systemic Approach to the Global Specification - Sophocles Project Report, 2002.
• [8] Gadomski A.M., 2002. TOGA Systemic Approach to the Global Specification. Sophocles Project Report, EU EUREKA., March 15, 2008.
• [9] Gadomski A.M., 2007. Modeling of Human Organization Vulnerability: TOGA Meta-Theory Approach to the Socio-Cognitive Complexity. In Proc. of ECCS 2007, European Conference.
• [10] Gadomski A.M., Human organisation socio-cognitive vulnerability: the TOGA meta-theory approach to the modelling methodology. International Journal of Critical Infrastructures (IJCIS). Vol. 5 - Issue 1/2 - 2009.
• [11] Gruber T.R., A translation approach to portable ontologies. Knowledge Acquisition, 5(2):199-220, 1993.
• [12] Mintz A., Integrating cognitive and rational theories of foreign policy decision making, s. 165, 2003.
• [13] Ogiela R., Cognitive Techniques in Visual Data Interpretation, Springer, 2009, s. 65-70.
• [14] Pestilli F., Gadomski A.M., Olivetti-Belardinelli M., Route spatial representation of decisional problems: Application of TOGA framework to the modeling of cognitive agent. International Conference on Spatial Cognition: Scientific Research and Applications, Rome, Italy. December 2000. International Quarterly of Cognitive Science 1: 27, Pabst Edit., 2000.
• [15] Rasmussen J., Risk Management in a Dynamic Society: A Modelling Problem. Safety Science, 27(2/3), 1997.
• [16] Sargeni P., L'ergonomia cognitiva nella vulnerabilita delle organizzazioni: la prospettiva socio-cognitiva di TOGA, Universita “La Spienza” di Roma, Facolta di Scienze della Comunicazione, Cattedra di Interazione Uomo-Macchina, 2006.
• [17] Swaton E., Human factors in the operation of nuclear power plants - IAEA, in the meeting in Roskilde in May 1987 on „The human factor information feedback in nuclear power: www.iaea.org/Publications/Magazines/Bulletin/.
• [18] Wronikowska M.W., Coping with the complexity of cognitive decision-making: the TOGA meta-theory approach, European Conference on Complex Systems (ECCS) 2012. Springer Proceedings in Complexity, 2013.