Konsekwencje działalności rolniczej w górnej części zlewni Pszczynki dla korzystania z wód powierzchniowych

• Autorzy: Jaguś A.

Warianty tytułu

EN

Consequences of agricultural activity in upper part of Pszczynka catchment for use of surface waters

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule dokonano analizy jakości wód powierzchniowych w zlewni zbiornika zaporowego Łąka, funkcjonującego na rzece Pszczynce. Jest to obszar zdominowany przez działalność rolniczą. Celem pracy było rozpoznanie wpływu antropopresji rolniczej na parametry jakościowe wód płynących i zbiornikowych oraz określenie możliwości użytkowania tych wód. Badania wykazały, że środowisko wodne cechuje się eutrofizacją. Odzwierciedla to między innymi duża zawartość azotu amonowego oraz związków fosforu, a także obserwowane podczas badań terenowych: zakwity glonów, niekorzystna barwa wody oraz jej mała przezroczystość. Wody te nie nadają się do bezpośredniej konsumpcji, a także nie powinny być poddawane procesom uzdatniania do konsumpcji. Decyduje o tym przede wszystkim nadmierna zawartość związków organicznych i amoniaku. Badane środowisko wodne nie spełnia warunków naturalnego środowiska życia ryb ze względu na zbyt małą ilość rozpuszczonego tlenu i jednocześnie zbyt wysokie stężenia amoniaku, azotynów i związków fosforu. Ponadto kąpiel w badanych akwenach może być niebezpieczna. Mimo niekorzystnej jakości wód, pobieranych tylko na potrzeby zakładów przemysłowych, zbiornik Łąka jest użytkowany wędkarsko i stanowi atrakcyjne łowisko. Obserwuje się też rozwój rekreacyjnego i sportowego wykorzystania zbiornika. Możliwe jest zatem wielokierunkowe użytkowanie akwenów eutroficznych, jednak nie gwarantuje ono komfortu i bezpieczeństwa użytkowników.

EN

In the paper quality of waters in catchment of dam reservoir Łąka occurring in river Pszczynka was described. It is an area dominated by agricultural activity. The aim of the work was to recognize impact of agricultural anthropopressure on quality parameters of flowing and reservoir waters and to determine possibilities of these waters’ use. The studies revealed that water environment is characterized by eutrophication. It is reflected, among others, by high content of nitrogen ammonia and compounds of phosphorus and observed in the field: algal blooms, inappropriate water colour and low water transparency. The waters are not suitable for direct consumption and also should not be subjected to processes of treatment for consumption. It is connected with high concentration of organic compounds and ammonia. The studied water environment does not meet criteria of fresh water environment for fishes due to too low amount of dissolved oxygen and too high concentration of ammonia, nitrites and phosphorus compounds. Moreover, swimming in these reservoirs can be dangerous. Despite unfavourable quality of waters, collected for purposes of industry, water body Łąka is used by anglers and is an attractive fishery. The development of recreation and sports use of the reservoir is observed. Thus, multidirectional utilization of eutrophic reservoirs, is possible however it does not guarantee comfort and safety of users.

Słowa kluczowe

PL

wody powierzchniowe; zbiornik zaporowy; antropopresja rolnicza; jakość wód; użytkowanie wód

EN

surface water; water reservoir; agricultural anthropopressure; quality of water; water use

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
• Czasopismo: Inżynieria i Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 18, nr 1
• Strony: 97--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz.

Twórcy

autor

Jaguś A.

• Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska, ul. Willowa 2, 43-309 Bielsko-Biała

Bibliografia

• [1] Sapek A., Sapek B., Strategia gospodarowania azotem i fosforem w rolnictwie w aspekcie ochrony wód Morza Bałtyckiego, Zeszyty Edukacyjne IMUZ 2005, 10, 27-38.
• [2] Enell M., Fejes J., The nitrogen load to the Baltic sea - present situation, acceptable future load and suggested source reduction, Water Air and Soil Pollution 1995, 85, 2, 877-882.
• [3] Sapek A., Rolnictwo polskie i ochrona jakości wody, zwłaszcza wody Bałtyku, Woda-Środowisko- -Obszary Wiejskie 2010, 10, 1, 175-200.
• [4] Sapek B., Farm as a source of soil, water and air pollution with nitrogen, phosphorus and potassium, Bibliotheca Fragmenta Agronomica 1998, 3, 124-144.
• [5] Strauch A.M., Kapust A.R., Jost C.C., Impact of livestock management on water quality and streambank structure in a semi-arid African ecosystem, Journal of Arid Environments 2009, 73, 9, 795-803.
• [6] Jaguś A., Rzętała M., Influence of agricultural anthropopression on water quality of the dam reservoirs, Ecological Chemistry and Engineering S 2011, 18, 3, 359-367.
• [7] Burt C., Bachoon D.S., Manoylov K., Smith M., The impact of cattle farming best management practices on surface water nutrient concentrations, faecal bacteria and algal dominance in the Lake Oconee watershed, Water and Environment Journal 2013, 27, 2, 207-215.
• [8] Guo G.H., Wu F.C., He H.P., Zhang R.Q., Li H.X., Ecological risk assessment of organochlorine pesticides in surface waters of Lake Taihu, China, Human and Ecological Risk Assessment 2013, 19, 4, 840-856.
• [9] Rzętała M., Funkcjonowanie zbiorników wodnych oraz przebieg procesów limnicznych w warunkach zróżnicowanej antropopresji na przykładzie regionu górnośląskiego, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008.
• [10] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, DzU 2002, Nr 204, poz. 1728.
• [11] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, DzU 2007, Nr 61, poz. 417 (z późn. zm.: DzU 2010, Nr 72, poz. 466).
• [12] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych, DzU 2002, Nr 176, poz. 1455.
• [13] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach, DzU 2002, Nr 183, poz. 1530.
• [14] Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1998.
• [15] Stachel T., Zbiornik wody „Łąka” na rzece Pszczynce - Informator o budowie, Okręgowa Dyrekcja Gospodarki Wodnej w Gliwicach, Gliwice 1986.
• [16] Szuster D., Uwarunkowania i realizacja gospodarki wodnej w zbiorniku Łąka, Praca magisterska, Akademia Techniczno-Humanistyczna, Bielsko-Biała 2012.
• [17] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, DzU 2002, Nr 241, poz. 2093.
• [18] Sapek A., Sapek B., Uwagi do propozycji uznania całego obszaru Polski jako wrażliwego na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 2009, 9, 2, 157-168.
• [19] Niesler A., Bielańska-Grajner I., Effect of the “Łąka” dam reservoir on planktonic rotifers (Rotifera) communities in the Pszczynka River, Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego 2004, 1, 162-167.
• [20] Carlson R.E., A trophic state index for lakes, Limnology and Oceanography 1977, 22, 2, 361-369.
• [21] Olearczyk J., Jańczyk P., Zwierzchowska A., Kukla P., Giza T., Przystał J., Borowczyk S., Blarowski A., Program Ochrony Środowiska gminy Pszczyna, Beskidzki Fundusz Ekorozwoju S.A., Bielsko-Biała 2004.
• [22] Błażyca D., Uwarunkowania wahań stanów wody w zbiorniku Łąka na Pszczynce, Z badań nad wpływem antropopresji na środowisko 2013, 14, 9-15.
• [23] Wołos A., Chmielewski H., Grzegorczyk J., Miętus A., Rejestracja połowów wędkarskich w wodach użytkowanych przez katowicki okręg Polskiego Związku Wędkarskiego w 2010 roku, Wydawnictwo Edycja s.c., Olsztyn 2011.