Zmiany różnorodności gatunkowej i zagrożenia awifauny dolin rzecznych województwa kujawsko-pomorskiego będących częścią Międzynarodowej Drogi Wodnej E-70

• Autorzy: Indykiewicz Piotr

Warianty tytułu

EN

Changes in species diversity and threats to the avifauna of river valleys of the Kuyavian-Pomeranian Voivodeship, comprising part of the international waterway E-70

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rzeki Noteć, Wisła i Brda oraz ich doliny stanowiące polski fragment modernizowanej Międzynarodowej Drogi Wodnej E-70 (MDW E-70), mimo istotnych przekształceń, jakie dokonały się w XX wieku, nadal stanowią niepowtarzalne bogactwo przyrodnicze nie tylko regionu kujawsko-pomorskiego, ale również kraju i całego kontynentu europejskiego. Dalsze przekształcenia dolin w następstwie modernizacji MDW E-70 pogłębią niekorzystny trend zmian awifauny lęgowej i migrującej. Przykładem jest m.in. dolina Noteci i Kanału Bydgoskiego, gdzie w ostatnich 25-30 latach odnotowano istotny spadek liczebności populacji wielu gatunków ptaków (np. Limosa limosa, Vanellus vanellus, Numenius arquata, Gallinago gallinago, Anas querquedula, Anas clypeata, Porzana porzana), a niektóre z nich przestały w dolinie przystępować do lęgów (np. Podiceps grisegena, Aythya ferina i Aythya fuligula). Najistotniejszym gwarantem zachowania nieprzeciętnej na tych obszarach różnorodności siedlisk oraz żyjących tam zwierząt i roślin, a także dóbr kultury materialnej, jest niezwykła rozwaga, przezorność i odpowiedzialność w podejmowaniu wszelkich decyzji dotyczących planów modernizacji MDW E-70, a w szczególności przygotowywanych ocen i prognoz oddziaływania planowanej inwestycji na środowisko.

EN

The Noteć, Vistula and Brda rivers and their valleys, comprising a part of the modernized international waterway E-70 in Poland, despite undergoing extensive transformations in the 20th century, still represent nature values which are unique not only in the scale of the Kuyavian-Pomeranian region, but also in the national and continental scale. Further alterations of the river valleys as a consequence of modernization of the E-70 international waterway will intensify the negative trend of changes in breeding and migrating avifauna. An example supporting this assumption is i.a. the Noteć river and the Bydgoski Canal valley, where during the past 25-30 years a significant decrease in the breeding populations of many bird species was recorded (Limosa limosa, Vanellus vanellus, Numenius arquata, Gallinago gallinago, Anas querquedula, Anas clypeata, Porzana porzana), and some of them eventually ceased to nest in the valley (e.g. Podiceps grisegena, Aythya ferina and Aythya fuligula). The most important factor guaranteeing the preservation of the exceptional diversity of the locally existing habitats together with animal and plant species occurring there, as well as material culture, is particular consideration, circumspection and responsibility in making decisions regardingmodernization of the E-70 waterway, especially interms of environmental impact assessments of the planned investment.

Słowa kluczowe

PL

dolina Noteci; dolina Wisły; dolina Brdy; Natura 2000; różnorodność gatunkowa; zagrożenie doliny rzecznej; ptaki

EN

Noteć River valley; Wisła River valley; Brda River valley; Natura 2000 network; birds; biodiversity; threat to river valley

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego
• Czasopismo: Geography and Tourism
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 1, No. 1
• Strony: 101--108
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., rys.

Twórcy

autor

Indykiewicz Piotr

• Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, Katedra Zoologii i Kształtowania Krajobrazu

Bibliografia

• Curry-Lindhal K., 1982. Das grosse Buch vom Vogelzug. Paul Parey Verlag.
• Chylarecki P., Nowicki W., 1993. Przewidywany wpływ planowanej Drogi Wodnej Wschód-Zachód na awifaunę, [w:] L. Tomiałojć (red.), Ochrona przyrody i środowiska w dolinach nizinnych rzek Polski. IOP PAN, Kraków, s. 121-134.
• Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL. Warszawa.
• Górecki D., 1997. Ptaki wodne i błotne stawów rybnych „Smogulec” w dolinie Noteci. Katedra Zoologii, ATR w Bydgoszczy (msc).
• Indykiewicz P., 2003. Europejski system ochrony przyrody Natura 2000 w województwie kujawsko-pomorskim. Wyd. NICE, Bydgoszcz.
• Indykiewicz P., 2008a. Ptaki Doliny Noteci i Kanału Bydgoskiego – problem czy szansa w rozwoju regionu? [w:] D. Szumińska (red.), Zasoby przyrodnicze i kulturowe drogi wodnej Wisła-Odra. T-2. LOGO, Bydgoszcz. s. 51-59.
• Indykiewicz P., 2008b. Awifauna Bydgoszczy w latach 2003-2008. Część I. Charakterystyka różnorodności gatunkowej, [w:] P. Indykiewicz, L. Jerzak, T. Barczak (red.). Fauna miast. Ochronić różnorodność biotyczną w miastach. SAR „Pomorze”, Bydgoszcz. s. 203-218.
• Indykiewicz P., 2008c. Awifauna Bydgoszczy w latach 2003-2008. Część II. Waloryzacja i ochrona zespołów ptaków, [w:] P. Indykiewicz, L. Jerzak, T. Barczak (red.), Fauna miast. Ochronić różnorodność biotyczną w miastach, SAR „Pomorze”, Bydgoszcz, s. 219-233.
• Indykiewicz P., 2009. Walory awifaunistyczne Doliny Noteci, Kanału Bydgoskiego oraz Brdy i Doliny Dolnej Wisły, [w:] D. Szumińska (red.), Walory turystyczne drogi wodnej E-70 na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, Wyd. UKW, DrukGrafArt, Bydgoszcz. s. 91-95.
• Indykiewicz P., Frieske A., 2011. Species diversity and dynamics of water and wetland birds wintering in the cities and towns of the Kujawsko-Pomorskie Province (Poland) during 2007-2011, [w:] P. Indykiewicz, L. Jerzak, J. Böhner, B Kavanagh (eds.), Urban Fauna. Studies of animal biology, ecology and conservation in European cities. UTP Bydgoszcz. s. 399-413.
• Indykiewicz P., Krasicka-Korczyńska E., 2008. Obszary Natura 2000 w województwie kujawsko-pomorskim. KPODR w Minikowie, Minikowo.
• Indykiewicz P., Zieliński J., 2000. Ochrona ptaków a gospodarka hodowlana na stawach rybnych. Prz. Rybacki 6(55), s. 16-21.
• Jesionowski J., 1980. Ptaki wodne i błotne stawów rybnych doliny Noteci, Zakł. Zool. Syst. UAM, Poznań (msc).
• Kajak Z., 1993. Problemy ekologiczne, ochrona środowiska i przyrody na trasie projektowanej Drogi Wodnej Wschód-Zachód, [w:] L. Tomiałojć (red.), Ochrona przyrody i środowiska w dolinach nizinnych rzek Polski. IOP PAN, Kraków. s. 105-120.
• Kałamucka W., 2009. Zagospodarowanie turystyczne dolin rzecznych w obszarach chronionych województwa lubelskiego. Problemy Ekologii Krajobrazu, T. XXV, s. 105-115.
• Kołodziejczyk U., Hudak M. 2009. Analiza środowiskowa dla opracowania programu Koncepcja programowo-przestrzenna rewitalizacji śródlądowej drogi wodnej relacji wschód-zachód, obejmującej drogi wodne: Odra, Warta, Noteć, Kanał Bydgoski, Brda, Wisła, Nogat, Szkarpawa oraz Zalew Wiślany (planowana na terenie Polski MDW E 70), Szczecin (msc).
• Kot H., Zyska P., Dombrowski A., 1987. Liczebność i rozmieszczenie ptaków wodnych w Polsce w styczniu 1985 roku, Not. Orn. 28, s.17-48.
• Kucharski R., 1992. Ptaki wodne i błotne stawów rybnych w Ślesinie, Katedra Zoologii, ATR w Bydgoszczy (msc).
• Nowacka-Rejzner U., 2009. Doliny rzeczne w systemie przyrodniczym Małopolski i ich znaczenie dla krystalizacji struktury wybranych miast. Czasopismo Techniczne. z. 10., Architektura, z. 2-A, s. 95-104.
• Nowicki W., Kot H., 1993. Awifauna Wisły Środkowej i jej głównych dopływów – unikatowe wartości oraz warunki ich zachowania, [w:] L. Tomiałojć (red.), Ochrona przyrody i środowiska w dolinach nizinnych rzek Polski. IOP PAN, Kraków, s. 81-96.
• Ostrowski D., 2009. Awifauna stawów hodowlanych w Występie. Katedra Zoologii, UTP w Bydgoszczy (msc).
• SFD DBS 2008. Standardowy Formularz Danych dla Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO) dla obszarów spełniających kryteria Obszarów o Znaczeniu Wspólnotowym (OZW) i dla Specjalnych Obszarów Ochrony (SOO) Dolina Brdy i Stążki w Borach Tucholskich. GDOŚ 2012.
• SFD DDW 2011. Standardowy Formularz Danych dla Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO) dla obszarów spełniających kryteria Obszarów o Znaczeniu Wspólnotowym (OZW) i dla Specjalnych Obszarów Ochrony (SOO) Dolina Dolnej Wisły. GDOŚ 2012.
• SFD DN 2008. Standardowy Formularz Danych dla Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO) dla obszarów spełniających kryteria Obszarów o Znaczeniu Wspólnotowym (OZW) i dla Specjalnych Obszarów Ochrony (SOO) Dolina Noteci. GDOŚ 2012.
• SFD DSNiKB 2012. Standardowy Formularz Danych dla Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO) dla obszarów spełniających kryteria Obszarów o Znaczeniu Wspólnotowym (OZW) i dla Specjalnych Obszarów Ochrony (SOO) Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego, GDOŚ 2012.
• Tomiałojć L., Dyrcz A., 1993. Przyrodnicza wartość dużych rzek i ich dolin w Polsce w świetle badań ornitologicznych, [w:] L. Tomiałojć (red.), Ochrona przyrody i środowiska w dolinach nizinnych rzek Polski, IOP PAN, Kraków, s. 13-28.
• Wiśniewski R. J., 1998. Aktualny stan ochrony przyrody rzek i środowisk przyrzecznych. [w:] K. A. Dobrowolski, K. Lewandowski (red.) Ochrona środowisk wodnych i błotnych w Polsce, Oficyna Wyd. Inst. Ekol. PAN, Dziekanów Leśny, s. 72-75.
• Wylegała P., 2003. Zmiany liczebności wybranych gatunków ptaków w dolinie Dolnej Noteci na odcinku Ujście-Wieleń w latach 1980-2003, Not. Orn., 44, s. 187-194.
• Wylegała P., Batycki A., Rudzionek B., Drab K., Blank M., Blank T., Barteczka J., Bagiński W., Konopka A., 2010. Awifauna Doliny Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego – stan aktualny oraz zmiany liczebności. Not. Orn. 51, s. 43-55.
• Zieliński J., 1996. Ptaki wodne i błotne stawów rybnych w Ostrówku, Katedra Zoologii, ATR w Bydgoszczy (msc).
• Zieliński J., Brauze T., 2009. Rozmieszczenie, liczebność oraz zagrożenia ptaków lęgowych koryta dolnej Wisły między Włocławkiem a Świeciem. Not. Orn. 50, s. 165-178.