Formy aktywności człowieka wpływające na stan lasów Świętokrzyskiego Parku Narodowego i otuliny w ujęciu historycznym

• Autorzy: Gorajska J.

Warianty tytułu

EN

Forms of human activity influencing the state of forests of the Swietokrzyski National Park and its buffer zone in a historical perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W opracowaniu podjęto próbę określenia wpływu różnych aktywności człowieka na stan lasów Świętokrzyskiego Parku Narodowego i jego otuliny. Do podstawowych przejawów działalności gospodarczej zaliczono starożytne hutnictwo żelaza, rozwój osadnictwa i z związane z nim rolnictwo, hutnictwo szkła, gospodarkę leśną, a także współczesny, masowy ruch turystyczny. Ustalono, że odbywały się one na dwóch etapach: 1 – okres wielofunkcyjnego, nieplanowanego użytkowania zasobów leśnych liczony w tysiącach lat(ostatnie 2000 lat) oraz 2 – okres planowej gospodarki leśnej (ostatnie 200-250 lat).

EN

The article attempts to determine the impact of various human activities on the state of forests of the Świętokrzyski National Park and its buffer zone. The basic forms of economic activity include ancient iron smelting, gradual development of human settlements and related to it agriculture, glass melting, forest management, as well as mass tourist movement It was stated that they were held in two stages: 1 – the period of multifunctional and unplanned using of forest resources measured in thousands of years (the last two millennia) and 2 – the period of planned forest management (the last 200-500 years).

Słowa kluczowe

PL

Świętokrzyski Park Narodowy; wylesienie; hutnictwo żelaza; leśne huty szkła; turystyka

EN

Świętokrzyski National Park; deforestation; iron smelting; forest glassworks; tourism

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2014
• Tom: nr 25
• Strony: 99--109
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., ryc.

Twórcy

autor

Gorajska J.

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Instytut Geografii, Kraków, Polska

Bibliografia

• Adamczyk A., Czeplina-Miernik A., Kuszewski J., Orzechowski S., Ossowska M., Sikorski M. 2011: Przewodnik edukacyjny po muzeum przyrodniczym Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Świętokrzyski Park Narodowy, Święty Krzyż – Bodzentyn.
• Barański S., 1979: Dzieje bartnictwa w Puszczy Świętokrzyskiej, Kielce.
• Bielenin K., 1992: Starożytne górnictwo i hutnictwo żelaza w Górach Świętokrzyskich, KTN, Kielce.
• Brambert P., Kiniorska I., Nowak E., 2010: Stan zagospodarowania przestrzennego gmin regionu Gór Świętokrzyskich [w:] Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, PAN KZZG, Kraków: 89-99.
• Danielewicz W., 2000: Zbiorowiska roślinne [w:] Monografia Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Świętokrzyski Park Narodowy, Bodzentyn – Kraków: 209-234.
• Guldon Z., 2000: Zarys dziejów osadnictwa, gospodarki i kultury materialnej [w:] Monografia Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Świętokrzyski Park Narodowy, Bodzentyn – Kraków: 527-535.
• Guldon Z., Kaczor J., 1994: Górnictwo i hutnictwo w staropolskim okręgu przemysłowym w drugiej połowie XVIII w., Agencja JP, Kielce.
• Grzeszczyk Ł., Woch F., 2011: Analiza zmian udziału poszczególnych gatunków drzew w drzewostanie Świętokrzyskiego Parku Narodowego [w:] Rocznik Świętokrzyski, Ser. B – Nauki Przyrodnicze, nr 32: 27-40.
• Huruk S., Jastrzębski C., 2009: Wielowątkowa geneza Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, R. 11, Z. 4 (23): 193-198.
• Jastrzębski C., 2000: Turystyka [w:] Monografia Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Świętokrzyski Park Narodowy, Bodzentyn – Kraków: 501-508.
• Jastrzębski J., 2011: Święty Krzyż. Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego, Wyd. ZET, Wrocław.
• Jędrzejewska B., Niedziałkowska M., Borowik T., Bioróżnorodność lasów Polski – uwarunkowania naturalne i antropogeniczne, Materiały konferencyjne „Ochrona różnorodności biologicznej w zrównoważonym leśnictwie”, Hajnówka, 2011: 7-8.
• Jóźwiak M., 2009: Współczesne procesy zachodzące w geoekosystemie centralnej części Gór Świętokrzyskich, Monitoring Środowiska Przyrodniczego, KTN, Kielce, nr 10: 9-16.
• Kacprzak P., 2009: Leśny Kompleks Promocyjny Puszcza Świętokrzyska, Wyd. Jedność, Kielce.
• Kapuściński R., 1993: Świętokrzyski Park Narodowy, Wyd. Voyager, Warszawa.
• Klatka T., 1958: Muły antropogeniczne doliny Świśliny i ich dynamiczna interpretacja, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Wydz. III, nr 54: 165-187.
• Łoboda L., 2001: Staropolski Okręg Przemysłowy w XVI-XVIII wieku [w:] Region świętokrzyski. Mit czy rzeczywistość (red.) J. Wijaczka, KTN, Kielce: 159-180.
• Orzechowski S., 2007: Zaplecze osadnicze i podstawy surowcowe starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego, KTN, Kielce.
• Partyka J., 2010: Udostępnianie turystyczne parków narodowych w Polsce a krajobraz, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec: 252-263.
• Podgórska M., Zmiany w zbiorowiskach leśnych północnego przedpola Gór Świętokrzyskich wywołane dawnym górnictwem rud żelaza, Materiały konferencyjne „Lasy wobec zmieniającej się presji człowieka”, Rogów, 2014: 45.
• Radwan M., 1963: Rudy, kuźnice i huty żelaza w Polsce, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa.
• Sikorski M., 2009: Antropopresja i jej skutki geomorfologiczne w obrębie szlaków turystycznych w Świętokrzyskim Parku Narodowym, Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej, R. 11, z. 4: 238-245.
• Szafer W. (red), 1959: Świętokrzyski Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody, PAN, Warszawa.
• Szafer W., Zarzycki K. (red), 1972: Szata roślinna Polski, PWN, Warszawa.
• Szczepanek K., 1961: Późnoglacjalna i holoceńska historia roślinności Gór Świętokrzyskich. Acta Paleobotanica, PAN, vol. II, nr 2, Kraków: 27-30.
• Wyrobisz A., 1968: Szkło w Polsce od XIV do XVII w., Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wyd. PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków: 16-37.