Krajobrazy sakralne i religijne – próba umiejscowienia w typologii krajobrazów kulturowych

• Autorzy: Myga-Piątek U.

Warianty tytułu

EN

Sacred and religious landscapes – an attempt of classification in the typology of cultural landscapes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł ma charakter teoretyczny. Przedstawiono propozycję wyodrębnienia krajobrazów przyrodniczych, kulturowych i antropogenicznych oraz ich dodatkowy podział na typy. Omówiono główne nurty badań krajobrazów kulturowych, wzmiankując dodatkowo podejścia badawcze. Na tym tle podjęto próbę zdefiniowania krajobrazu sakralnego i religijnego oraz odniesiono się do możliwości badań krajobrazów sakralnych i religijnych wg wyróżnionych nurtów. Wskazano na miejsca krajobrazu sakralnego i religijnego w systemie typologii krajobrazów kulturowych, a także poświęcono uwagę głównym cechom i różnicom obu typów krajobrazów. Tym samym odniesiono się krytycznie do panujących w polskiej literaturze geografii religii definicji i synonimicznego pojmowania znaczenia krajobrazu religijnego i sakralnego. W pracy przyjęto ewolucyjny rozwój krajobrazów kulturowych i wskazano na ich wczesną genezę. Krajobrazy sakralne są pierwotne wobec religijnych i mogą ulegać przekształceniu w krajobrazy religijne.

EN

This article is of aspects of theoretical. It puts forward a suggestion for distinguishing natural, cultural and anthropogenic landscapes and, additionally, dividing them into types. The author discusses main directions of research of cultural landscapes, at the same time mentioning research approaches. Based on that, an attempt is made to define sacred and religious landscapes, and the author discusses possible studies of sacred and religious landscapes according to the mentioned research directions. The paper presents the position of sacred landscape and religious landscape in the typology of cultural landscapes, and deals with main characteristics and differ-ences between the two types of landscape. Thus, a critical approach was presented to the definition and synonymous comprehension of the notions of religious landscape and sacred landscape, which are common in Polish reference books on religious geography. The paper presumes evolutionary development of cultural landscapes and reports their early origins. Sacred landscapes are primary to religious landscapes and may transform into religious landscapes.

Słowa kluczowe

PL

typologia; krajobraz sakralny; krajobraz religijny

EN

typology; sacred landscape; religious landscape

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 17
• Strony: 13--23
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., rys.

Twórcy

autor

Myga-Piątek U.

• Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk o Ziemi, Sosnowiec, Polska

Bibliografia

• Andrejczuk W., 2009: Jaskinie jako obiekt turystyki religijnej [w:] Turystyka religijna na obszarach górskich (red.): A. Jackowski, F. Mróz, I. Hodorowicz, Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Nowy Targ: 19-33.
• Benvenisti M., 2000: Sacred landscape. The buried history of the Holy Land since 1948. University of California Press, Berkeley, Los Angeles, London.
• Bujak A., Sosnowski L., Chrostowski W., 2011: Krzyż polski. Krajobraz i sacrum. Tom 3, Biały Kruk.
• Deffontaines P., 1948: Géographie et religions, Gallimard, Paris.
• Cotterell A. (red.): 2007: Mitologia świata. Bogowie, przedstawienia, motywy. Parragon, Bath.
• Eliade M., 1993: Traktat o historii religii. Opus, Łódź.
• Dawson Ch., 1959: Religia i kultura. PAX, Warszawa.
• Górecki J., 2007: Krajobraz sakralny Górskiego Karabachu. Peregrinus Cracoviensis, 18: 175-185.
• Hałas S., 1999: Pustynia miejscem próby i spotkania z Bogiem. Wybrane zagadnienia biblijnej teologii pustyni. Wyd. Księży Sercanów, Kraków.
• Jackowski A., 2003: Święta przestrzeń świata. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Królikowski J., 2011: Chrześcijańska interpretacja ducha miejsca. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 15: 29-37.
• Madurowicz M., 2002: O sferach sacrum i profanum w przestrzeni kulturowej miasta [w:] Kultura jako przedmiot badań geograficznych (red.): E. Orłowska, Uniwersytet Wrocławski, PTG Oddział Wrocławski, Wrocław: 111-125.
• Maik W., 2005: Człowiek – przestrzeń – sacrum. Refleksje na temat turystyki i migracji pielgrzymkowych we współczesnym świecie [w:] Geografia i Sacrum (red.): B. Domański i S. Skiba, IGiGP UJ, Kraków: 307-313.
• Malinowska-Petelenz B., 2010: Sacrum oszczędne. Czasopismo Techniczne. Z. 14, R. 107: 191-198.
• Myga-Piątek U., 2008: Krajobraz sakralny a Turystyka – studium przypadku Masywu Synaj. Peregrinus Cracoviensis: 35-45.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobraz kulturowy. Aspekty ewolucyjne i typologiczne. Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Parteka T. (red.), 1989: Przestrzeń kulturowa w planowaniu przestrzennym (materiały dyskusyjne), Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 142, Warszawa.
• Plit F., 2008: The determinants of the landscape of Europe civilization. Dissertation of Commission of Cultural Landscape PGS, No 8: 92-104.
• Plit F., 2011: Krajobraz kulturowy – czym jest? Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
• Pol Z., 2010: Licheń, religijny supermarket. National Geographic, nr 2 (125): 102-111.
• Rinschede G., 1999: Religionsgeographie. Westermann, Braunschweig.
• Rusecki M., 2000: Geneza religii [w:] Religia w świecie współczesnym (red.): H. Zimoń Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: 71-84.
• Tuan Y-E., 1976: Humanistic geography: implications for geographical research: prospects and problems. Maaroufa Press, Chicago: 194-206.
• Zdybicka Z. Ursz. SJK 2000a: Czym jest i dlaczego istnieje religia? [w:] Religia w świecie współczesnym (red.): H. Zimoń, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Lublin: 53-66.
• Zdybicka Z. Ursz. SJK 2000b: Religia a kultura [w:] Religia w świecie współczesnym (red.): H. Zimoń, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Lublin: 167-179.