Torfowiska niskie Wysoczyzny Lubartowskiej jako potencjalne naturalne bariery geologiczne

Rydelek, P.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Torfowiska niskie Wysoczyzny Lubartowskiej jako potencjalne naturalne bariery geologiczne

Autorzy

Rydelek P.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Peatlands of Lubartów Upland as the potential natural geological barriers

Języki publikacji

Abstrakty

W pracy przedstawiono ocenę trzech torfowisk niskich Wysoczyzny Lubartowskiej (A, B i C), jako potencjalnych naturalnych barier geologicznych. Torfowiska A i B są położone na obszarze kemowym w obrębie wysoczyzny, zaś torfowisko C na granicy wysoczyzny i zbudowanego z lessów Płaskowyżu Nałęczowskiego. Oceniając właściwości izolacyjne badanych torfowisk, uwzględniono zarówno parametry fizyczno-chemiczne torfów, jak również budowę geologiczną torfowisk. Za najważniejsze kryteria zdolności izolacyjnych uznano: miąższość i ciągłość pokrywy torfu, litologię podłoża torfowisk, rodzaj występujących torfów, zawartość substancji organicznej, odczyn (pH), pojemność wymiany kationowej, współczynnik filtracji oraz zmienność parametrów w obrębie torfowisk. Najlepsze potencjalne właściwości izolacyjne wykazało torfowisko C. Osady występujące w jego obrębie wykazały zarówno najwyższe wartości pojemności wymiany kationowej, jak również najniższą przepuszczalność. Jednocześnie zmienność wspomnianych parametrów w obrębie torfowiska jest najmniejsza w porównaniu z torfowiskami A i B.

The evaluation of three peatlands of Lubartów Upland (A, B and C) as the potential natural geological barriers was presented in this study. In the evaluation of isolating properties of studied peatlands both physic-chemical parameters and geological structure were taken into consideration. The following parameters were considered as the most important criteria of isolating properties: thickness and continuity of peat layer, lithology and subsoil, the type of peat, organic matter content, pH, cation exchange capacity (CEC), permeability coefficient and variability within the peatland area. The peatland C showed the best potential for having isolating properties. The deposits found in this peatland showed both highest values of cation exchange capacity and the lowest permeability. Moreover the variability of those parameters in the peatland C is the lowest in comparison to peatland A and B.

Słowa kluczowe

naturalna bariera geologiczna torf torfowisko dolinowe pojemność wymiany kationowej współczynnik filtracji

natural geological barrier peat valley bog cation exchange capacity (CEC) permeability coefficient

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2011

Tom

nr 446 (2)

Strony

407--415

Opis fizyczny

Bibliogr. 25 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Rydelek P.

Pawel.Rydelek@uw.edu.pl

Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, Katedra Ochrony Środowiska i Zasobów Naturalnych, al. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

Bibliografia

1. BOROWIEC J., 1990 — Torfowiska regionu lubelskiego. PWN, Warszawa.
2. BORYS M., 1993 — Niskie nasypy z miejscowych gruntów organicznych dla potrzeb budownictwa wodno-melioracyjnego. Rozprawy habilitacyjne. IMUZ, Falenty.
3. DEMBEK W., 2000 — Wybrane aspekty zróżnicowania torfowisk w młodo- i staroglacjalnych krajobrazach Polski wschodniej. Rozprawy habilitacyjne. IMUZ, Falenty.
4. DRĄGOWSKI A., 1999 — Składowiska. W: Zasady sporządzania dokumentacji geologiczno-inżynierskich. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
5. EGGELSMANN R., 1980 — Moorhydrologie. W: Moor- und Torfkunde (red. K.H. Gottlich): 210-223. Schweizerbartische Verlagsbuchhandlung, Stuttgart.
6. FALKOWSKA E., 1998 — Izolacyjne właściwości pokryw gruntów organicznych na obszarach o złożonej genezie. W: Współczesne problemy geologii inżynierskiej w Polsce (red. J. Liszkowski). Mat. II Ogólnopolskiego Symp. Kiekrz k/Poznania: 195-201.
7. FALKOWSKA E., 2009 — Geomorfologiczne uwarunkowania występowania naturalnych geologicznych barier izolacyjnych na wybranych obszarach Polski środkowej. Wyd. U W, Warszawa.
8. HOAG R.S., PRICE J.S., 1995 — A field-scale, natural gradient solute transport experiment in peat at a Newfoundland blanket bog. J. Hydrol., 172, 14: 171-184.
9. HOBBS N.B., 1986 — Mire morphology and the properties and behaviour of some foreign peats. Quart. J. Engin. Geol.,19,1: 7-80.
10. ILNICKI P., ŻUREK S., 1996 —Peat resources in Poland. W: Global peat resources (red. E. Lappalainen): 119-125. International Peat Society, Geological Survey of Finland.
11. INGRAM H.A.P., 1983 — Hydrology. W: Ecosystems of the world 4A. Mires: swamp, bog, fen and moor (red. A.J.P. Gore): 67-158. Elsevier.
12. KROGULEC E., 1992 — Określenie parametrów hydrogeologicznych osadów słaboprzepuszczalnych w warunkach in situ przy zastosowaniu systemu monitoringu wód podziemnych BAT. Tech. Poszuk Geol., 5: 47-51.
13. KYZIOŁ J., 2002 — Effect of physical properties and cation exchange capacity on sorption of heavy metals into peats. Pol. J. Environ. Stud., 11, 6: 713-718.
14. MAJER E., 2007 —Metodyka doboru gruntu w ramach projektowania mineralnych przesłon izolacyjnych składowisk odpadów. W: Współczesne problemy geologii inżynierskiej w Polsce. III Ogólnopolskie Symp., Puszczykowo. Geologos, 11: 240-252.
15. MAŁECKI J., NAWALNY M., WITCZAK S., GRUSZCZYŃSKI T., 2006 — Wyznaczanie parametrów migracji zanieczyszczeń w ośrodku porowatym dla potrzeb badań hydrogeologicznych i ochrony środowiska. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
16. MYŚLIŃSKA E., 2001 — Grunty organiczne i laboratoryjne metody ich badania. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
17. OKRUSZKO H., 1974 — Zasady podziału gleb organicznych. Wiad. IMUZ, 12, 1: 19-38.
18. OKRUSZKO H., 1991 — Zasady nawożenia gleb torfowych. Bibl. Wiad IMUZ, 77: 87-103.
19. OKRUSZKO H., 1994 — System of hydrogenic soil classification used in Poland. W: Taxonomy of hydrogenic soils and sites used in Poland (red. H. Okruszko). Bibl. Wiad. IMUZ, 84: 5-27.
20. OKRUSZKO H., OŚWIT J., DEMBEK W., 1996 — Characterization and valuation of wetlands and grasslands in Poland in the aspect of natural environment protection. Mat. Sem. IMUZ, 35.
21. OSMĘDA-ERNST E., WITCZAK S., 1991 —Niektóre problemy związane z laboratoryjnymi badaniami parametrów migracji metali ciężkich w wodach podziemnych. Zesz. Nauk AGH, Sozol. Sozotech., 31: 9-28.
22. RYDELEK P., 2011 — Geneza i skład części mineralnych wybranych złóż torfów niskich Wysoczyzny Lubartowskiej. Woda Środ. Obsz. Wiejskie, 11, 2(34): 135-149.
23. SAPEK B., 1980 — Zachowanie się miedzi w zmeliorowanych glebach torfowych z użytków zielonych. Rocz. Nauk. Rol., seria F, 80, 1: 13-39.
24. SAPEK B.,1982 —Pomiar sorpcji miedzi jako test oceny pojemności sorpcyjnej utworów organicznych. Rocz. Glebozn., 38, 2/3: 343-349.
25. WITCZAK S., ADAMCZYK A.F., 1994 — Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania. Tom 1. Biblioteka Monitoringu Środowiska, PIOŚ, Warszawa.

Uwagi

Artykuł w części: Geologiczno-inżynierskie i geotechniczne badania podłoża budowlanego

Article in the part: Engineering-geological and geotechnical research of subsoil

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-b4bd3faf-d4b7-4d56-a003-df00bcf3fcfb