Historical and architectural development of the old hospital complex in Topoľčany

• Autorzy: Tišliar Pavol

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK80HOSPITAL

Warianty tytułu

PL

Historyczny i architektoniczny rozwój starego kompleksu szpitalnego w Topoľčanach

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This paper discusses the historical and architectural development of the unique Old Hospital complex in Topoľčany, which was established in the last quarter of the nineteenth century and gradually developed until the 1940s. It defines the complex, its individual building stages, and presents them in the relevant historical context using archival materials, especially historical maps and cadastral documents, presenting the key figures who had contributed to the hospital’s founding, construction and its maturation. The study also explores the monumental values of the urban and architectural design and layout of the complex and its buildings. Likewise, the territorial and building specific protection and conservation measures for the campus are presented and discussed.

PL

Artykuł omawia historyczny i architektoniczny rozwój unikalnego kompleksu Starego Szpitala w Topoľčanach, który powstał w ostatniej ćwierci XIX w. i stopniowo rozwijał się do lat 40. XX w. Tekst definiuje kompleks oraz poszczególne etapy jego budowy i przedstawia je w odpowiednim kontekście historycznym, wykorzystując materiały archiwalne, zwłaszcza historyczne mapy i dokumenty katastralne, oraz prezentując kluczowe postacie, które przyczyniły się do powstania, budowy i osiągnięcia przez szpital jego ostatecznej formy. Artykuł analizuje również zabytkowe wartości projektu urbanistycznego i architektonicznego oraz układ kompleksu i jego budynków. Omówiono też środki ochrony i konserwacji kampusu, specyficzne dla danego obszaru i budynku.

Słowa kluczowe

EN

urban history; historical-architectural development; hospital complexes of the nineteenth and twentieth centuries; Topoľčany; Slovakia

PL

historia urbanistyki; rozwój architektoniczno-historyczny; zespoły szpitalne XX i XIX w.; Topoľčany; Słowacja

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 80
• Strony: 87--96
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., il., fort.

Twórcy

autor

Tišliar Pavol

• Masaryk University, Faculty of Arts

• https://orcid.org/0000-0002-0886-7499

Bibliografia

• 1. Bašová Silvia, Kristiánová Katarína, Premeny starych nemocničných areálov pre novú funkčnú vitalitu, [in:] Príbeh starej nemocnice v Topoľčanoch: Interdisciplinárny prístup k ochrane kultúrneho a prírodného dedičstva, eds. L. Gressnerová, K. Terao Vošková, Bratislava 2023.
• 2. Bokesová-Uherová Mária, Dejiny zdravotníctva na Slovensku, Bratislava 1989.
• 3. Botek Andrej, Polomová Beata. Obnova kultúrneho dedičstva a nové funkčné využiti, [in:] Príbeh starej nemocnice v Topoľčanoch: Interdisciplinárny prístup k ochranę kultúrneho a prírodného dedičstva, eds. L. Gressnerová, K. Terao Vošková, Bratislava 2023.
• 4. Brázdil Bernard et al. Storočnica topoľčianskej nemocnice. Martin 1986.
• 5. Dzurňáková Zuzana, Gojdič Ivan, Kobetič Adrián, Stavebný vývoj a pamiatkové hodnoty ako základný podklad k ochrane kultúrneho a prírodného dedičstva, [in:] Príbeh starej nemocnice v Topoľčanoch: Interdisciplinárny prístup k ochrane kultúrneho a prírodného dedičstva, eds. L. Gressnerová, K. Terao Vošková, Bratislava 2023.
• 6. Ebejer John, Staniewska Anna, Środulska-Wielgus Jadwiga, Wielgus Krzysztof, Values as a base for the viable adaptive reuse of fortified heritage in urban contexts, “Muzeológia a kultúrne dedičstvo”, 2023, vol. 11, Iss. 2.
• 7. Gažiová Eva et al. Zásady ochrany pamiatkovej zóny mesta Topoľčany : Stummerova ulica s areálom „starej“ nemocnice, 2010. <https://www.pamiatky.sk/Content/ PZ_ZASADY/Topolcany_stummerova/0101-TO- STU-text.pdf> (accesed: 25.3.2024).
• 8. Gécová Katarína, Putrová Eva, Výskum vegetačných plôch a ich potenciál v historickom areáli, [in:] Príbeh starej nemocnice v Topoľčanoch: Interdisciplinárny prístup k ochrane kultúrneho a prírodného dedičstva, eds. L. Gressnerová, K. Terao Vošková. Bratislava 2023.
• 9. Gregor Pavel, Kultúrne pamiatky a ich hodnoty, interpretá cia a prezentácia kultúrno-historických hodnôt pri ochranę a obnove architektonického dedičstva, Obnova pamiatok, Bratislava 2008.
• 10. Gressnerová Laura, Tarao Vošková Katarína (eds.), Príbeh starej nemocnice v Topoľčanoch: Interdisciplinárny prístup k ochrane kultúrneho a prírodného dedičstva, Bratislava 2023.
• 11. Hulová Eva, Vplyv kresťanských reholí na ošetrovateľstvo v topoľčianskom regióne, Diplomová práca, Nitra 2010.
• 12. Janto Juraj, Kačírek Ľuboš, Tišliar Pavol, Historické a etnologické prístupy k ochrane kultúrneho a prírodného dedičstva, [in:] Príbeh starej nemocnice v Topoľčanoch Interdisciplinárny prístup k ochrane kultúrneho a prírodného dedičstva, eds. L. Gressnerová, K. Terao Vošková, Bratislava 2023.
• 13. Kristiánová Katarína, Bašová Silvia. Transformations of old hospital areas – valorization of healing garden values, “International Multidisciplinary Scientific Geo- Conference Surveying Geology and Mining Ecology Management, SGEM” 2017, vol. 17, Is. 63, pp. 1079–1086.
• 14. Kvasnicová Magdaléna, Výskum a prezentácia architektonických pamiatok, “ALFA” 2011, no. 2.
• 15. Paulíni Pavol, Koncepcia pamiatkovej obnovy architekton- ického diela, “ALFA” 2017, no. 1–2.
• 16. Píry Jozef, Stummerovci: Augusta Haupt-Stummerová (1862–1945), Bakalárska práca. Bratislava 2016.
• 17. Storchová, Lucie et al., Koncepty a dějiny : promněny pojmů v současné historické vědě. Praha 2014.
• 18. Tišliar Pavol, Kačírek Ľuboš, Janto Juraj, History and memory of hospital sites, “Muzeológia a kultúrne dedčistvo” 2020, vol. 8, Is. 1.
• 19. Wierzbicka Anna Maria, Arno Maria, Adaptation of places of worship to secular functions with the use of narrative method as a tool to preserve religious heritage, “Muzeológia a kultúrne dedičstvo“ 2022, vol. 10, Iss. 4.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025)