Rekultywacja zdegradowanego terenu pogórniczego na przykładzie wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie

• Autorzy: Strzałkowski P. , Ścigała R. , Chudek M. D.

Identyfikatory

DOI

10.29227/IM-2017-02-27

Warianty tytułu

EN

Reclamation of Post-Mining Wasteland on the Example of Silesia Park in Chorzów

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono informacje dotyczące rekultywacji terenu pogórniczego, na którym zbudowano kompleks obiektów wchodzących w skład Parku Śląskiego (dawniej Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku) w Chorzowie. Scharakteryzowano historię powstania Parku, warunki geologiczno – górnicze w jego rejonie oraz zagrożenia związane z możliwością powstania zapadlisk na powierzchni. Dzisiejszy obszar Parku stanowiły pierwotnie tereny rolne, na których występowały również zbiorniki wodne. Z uwagi na bogate zasoby płytko zalegającego węgla, pod tym terenem prowadzona była w przeszłości intensywna eksploatacja. W okresie wieku XIX i na początku XX był to obszar górniczy kopalni „Król” (Königsgrube), z której później, w okresie międzywojennym, wydzielono dwie kopalnie: „Prezydent” i „Barbara – Wyzwolenie”. W granicach Parku zlokalizowane były cztery szyby: „Ligonia”, „Paweł”, „Leśny I” i „Leśny II”. Szyby te zostały zlikwidowane, natomiast nieznany jest sposób ich likwidacji. Prace górnicze (w tym także nielegalnie funkcjonujące biedaszyby), spowodowały degradację tego terenu, głównie w wyniku powstawania zapadlisk oraz składowania różnorodnych odpadów na hałdach. W wyniku prac rekultywacyjnych prowadzonych po II wojnie światowej, całkowicie zmieniono zdegradowany krajobraz przemysłowy, przekształcając go w jeden z największych w Europie parków miejskich. Teren obecnego Parku obejmuje powierzchnię ponad 600 ha terenów zielonych łąk, lasów, roślinności typowej dla tej formy krajobrazu, bogatych w różne gatunki zwierząt. W pracy dokonano również oszacowania zagrożenia z tytułu możliwości powstania zapadlisk w rejonie zlikwidowanych szybów. Zdaniem autorów pracy powstanie Parku stanowi unikatowe przedsięwzięcie w skali europejskiej, będące przykładem dobrze zaprojektowanej i wykonanej rekultywacji terenu zdegradowanego wskutek działalności górniczej. Funkcjonowanie Parku jest szczególnie istotne jako oaza zieleni w centrum największej aglomeracji przemysłowej Polski – Górnego Śląska.

EN

The paper presents information on the reclamation of the post-mining area, where a complex of objects was built in Chorzów, belonging to the Silesian Park (formerly the Voivodeship Culture and Recreation Park). The history of the Park's formation, geological and mining conditions in its area and threats related to the possibility of a sinkholes creation on the surface have been characterized in the paper. Today's area of the Park was originally a farmland, where there were also several water reservoirs. Because of the abundant resources of shallow hard coal deposits, extensive exploitation had been carried out in the past. In the nineteenth and early twentieth century it was the mining area of the “King” ("Königsgrube") mine, which later, in the interwar period was separated into two mines: "President" and "Barbara - Liberation". Within the Park boundaries four shafts were located: "Ligonia", "Paweł", "Leśny I" and "Leśny II". These shafts have been liquidated, but the method of liquidation is unknown. Mining works (including illegally functioning bootleg mining) have caused the degradation of this area, mainly due to the formation of sinkholes and the storage of various waste in dumps. As a result of the post-World War II remediation works, the degraded industrial landscape has been completely transformed into one of the largest urban parks in Europe. The present Park covers an area of over 600 hectares of green meadows, forests, vegetation typical for such landscape, rich in various animal species. As a part of the presented paper, the work was also carried out to estimate the risk for the possibility of sinkholes forming in the vicinity of liquidated shafts. According to the authors of the work, the creation of the Silesia Park is a unique undertaking on an European scale, as an example of well-designed and rehabilitated terrain degraded by mining. Functioning of the Park is particularly important as a green oasis in the centre of Poland's largest industrial agglomeration – Upper Silesia.

Słowa kluczowe

PL

rekultywacja terenów pogórniczych; wpływy eksploatacji; szkody górnicze

EN

reclamation of post-mining area; mining influences; mining damages

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
• Czasopismo: Inżynieria Mineralna
• Rocznik: 2017
• Tom: R. 18, nr 2
• Strony: 245--250
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., rys., tab., zdj.

Twórcy

autor

Strzałkowski P.

• Politechnika Śląska Gliwice, Wydział Górnictwa i Geologii

autor

Ścigała R.

• Politechnika Śląska Gliwice, Wydział Górnictwa i Geologii

autor

Chudek M. D.

• PPW MIDACH sp. z o.o. Centrum Badawczo – Rozwojowe

Bibliografia

• 1. Bell F.G. (1988). Land development. State of the art in location of old mine shafts. Bulletin of the International Association of Engineering Geology, 37.
• 2. Chudek M., Janusz W., Zych J. (1988). Studium dotyczące rozpoznania tworzenia się i prognozowania deformacji nieciągłych pod wpływem podziemnej eksploatacji złóż. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Górnictwo, z. 141, Gliwice.
• 3. Chudek M. (2010). Mechanika górotworu z podstawami zarządzania ochroną środowiska w obszarach górniczych i pogórniczych. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• 4. Jaros J. (1962). Historia Kopalni Król w Chorzowie (1791-1945). Wydawnictwo Górniczo-Hutnicze, Katowice.
• 5. Miodoński J., Kindla L. (1968). Płytka stara eksploatacja górnicza w rejonie miasta Chorzowa. Katowickie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego. Praca niepublikowana, Katowice.
• 6. Fajklewicz Z., Piwowarski W., Radomiński J., Stewarski E., Tajduś A. (2004). Badanie deformacji w górotworze w celu odtwarzania wartości budowlanej terenów pogórniczych. Wydawnictwo AGH, Kraków.
• 7. Praca zbiorowa pod kier. M.Chudka. (2011). Ekspertyza dotycząca określenia kategorii przydatności terenu do zabudowy po zakończeniu eksploatacji węgla kamiennego w obszarze górniczym „Kochłowice” dla potrzeb KW S.A. Oddział KWK „Halemba – Wirek” – Ruch „Wirek”. Przedsiębiorstwo Midach, Praca niepublikowana, Katowice.
• 8. Strzałkowski P. (2010). Zarys ochrony terenów górniczych. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• 9. Ścigała R. (2008). Komputerowe wspomaganie prognozowania deformacji górotworu i powierzchni wywołanych podziemną eksploatacją górniczą. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• 10. Park Śląski. Strona internetowa. (2017). Parkslaski.pl

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).