Theoretical aspects of studies on agricultural economics and agrarian issues

• Autorzy: Czyżewski Andrzej , Matuszczak Anna

Identyfikatory

DOI

10.34659/eis.2023.87.4.617

Warianty tytułu

PL

O teoretycznym aspekcie badań nad ekonomią rolną i kwestią agrarną

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This article contains a theoretical proposal for classifying the agrarian economic theory as a separate school of heterodox economic thought, encompassing more than a dozen research streams. In this sense, it fills a gap in the general economic theory, in which, so far, the agrarian economic thought is not considered a separate school of economics. The study proves that for the development of agrarian economics, it is not necessary to adopt the monistic, reductive, and consolidative approach that characterises mainstream economics. We treat agricultural economics as a pluralistic science, taking into account different viewpoints and research paradigms of development, from industrial to sustainable. Raising the need to integrate agrarian thought, the study points to the designations of the substantive distinctiveness of agricultural economics, including the immobility of the land factor, the price and income specificity of food demand, and the compulsion to consume food. The considerations are supplemented by a conceptualisation of the studied issue concerning the situation in Poland, presented in the form of a case study.

PL

Artykuł zawiera propozycję teoretyczną, dotyczącą próby klasyfikacji teorii ekonomii rolnej, jako odrębnej szkoły heterodoksyjnej myśli ekonomicznej, obejmującej kilkanaście nurtów badawczych. W tym sensie wypełnia lukę w ogólnej teorii ekonomii, w której dotychczas agrarna myśl ekonomiczna nie była traktowana jako odrębna szkoła ekonomii. Opracowanie dowodzi, że dla rozwoju ekonomii agrarnej nie jest konieczne przyjęcie monistycznego, redukcyjnego i konsolidacyjnego podejścia, które charakteryzuje ekonomię głównego nurtu. Traktujemy ekonomikę rolnictwa jako naukę pluralistyczną, uwzględniającą różne punkty widzenia i paradygmaty badawcze rozwoju, od przemysłowego po zrównoważony. Podnosząc potrzebę integracji myśli agrarnej, w opracowaniu wskazujemy na wyznaczniki merytorycznej odrębności ekonomiki rolnictwa, w tym na niemobilność czynnika ziemi, cenową i dochodową specyfikę popytu na żywność oraz przymus konsumpcji żywności. Rozważania uzupełnia konceptualizacja badanego zagadnienia dotycząca sytuacji w Polsce, przedstawiona w formie studium przypadku.

Słowa kluczowe

EN

agricultural economics; agrarian issue; heterodox economics; orthodox economics; conceptualisation

PL

ekonomia rolnictwa; kwestia agrarna; ekonomia heterodoksyjna; ekonomia ortodoksyjna; konceptualizacja

• Wydawca: Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Economics and Environment
• Rocznik: 2023
• Tom: No. 4
• Strony: 1--24
• Opis fizyczny: Bibliogr. 77 poz., rys.

Twórcy

autor

Czyżewski Andrzej

• Institute of Economics and Finance, University of Zielona Gora

• https://orcid.org/0000-0002-6233-6824

autor

Matuszczak Anna

• Institute of Economics, Poznan University of Economics. And Business, Niepodległości Avenue 10, 61-875 Poznan, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-5045-5447

Bibliografia

• Antognazza, M. R. (2018). Leibniz. Biografia intelektualna. Kraków: Copernicus Center Press. (in Polish).
• Bernstein, H. (2009). V.I. Lenin and A.V. Chayanov: Looking back, loocking forward. The Journal of Peasant Studies, 36(1), 55-81. https://doi.org/10.1080/03066150902820289
• Borys, T. (2016). Personifikacja organizacji jako nowa forma wyrażania istoty nowego paradygmatu rozwoju. In S. Czaja & A. Graczyk (Eds.), Ekonomia i środowisko. Księga Jubileuszowa Profesora Bogusława Fiedora (pp. 87-96). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. (in Polish).
• Chayanov, A. V. (1966). The Theory of Peasant Economy. New York: The University of Wisconsin Press.
• Chołaj, H. (1966). O współczesnej kwestii agrarnej w rozwiniętych krajach. In H. Chołaj (Ed.), Współczesna kwestia agrarna w rozwiniętych krajach kapitalistycznych (pp. 20-34). Warszawa: PWRiL. (in Polish).
• Cochrane, W. W. (1952). Farm Prices: Myth and Reality. Mineapolis: University of Minnesota Press.
• Colander, D. (2000). The Death of Neoclassical Economics. Journal of the History of Economic Thought, 22(2), 127-143. https://doi.org/10.1080/10427710050025330
• Coldwell, B. J. (2001). Beyond positivism: Economic methodology in the twentieth century. London: Routledge.
• Czaja, S. (2016). Wybrane problemy rozwoju współczesnej ekonomii heterodoksyjnej (w świetle dorobku Profesora Bogusława Fiedora). In S. Czaja & A. Graczyk (Eds.), Ekonomia i środowisko. Księga Jubileuszowa Profesora Bogusława Fiedora (pp. 96-107). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. (in Polish).
• Czerwiński, Z. (1996). Czy ekonomia jest nauką. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 58(1), 59-69. (in Polish).
• Czyżewski, A. (2007). Uniwersalia polityki rolnej w gospodarce rynkowej. Ujęcie mikro i makroekonomiczne. Poznań: Wydawnictwo Akademia Ekonomiczna w Poznaniu. (in Polish).
• Czyżewski, A. (2022). Przepływy międzygałęziowe jako makroekonomiczny model gospodarki. Poznań: Wydawnictwo UEP. (in Polish).
• Czyżewski, A., & Grzelak, A. (2012). Możliwość wykorzystania statystyki bilansów przepływów międzygałęziowych dla makroekonomicznych ocen w gospodarce. Przegląd Statystyczny, 59(1), 173-184. (in Polish).
• Czyżewski, A., & Kryszak, Ł. (2021). Kwestia agrarna czy kwestia wiejska? Problemy rozwoju współczesnej wsi. In M. Halamska, M. Stanny & J. Wilkin (Eds.), Sto lat rozwoju polskiej wsi. T. 3. (pp. 149-172). Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk. (in Polish).
• Czyżewski, A., & Kułyk, P. (2015). Współczesne ujęcie kwestii rolnej, a poglądy Aleksandra Czajanowa i Władysława Grabskiego. Ekonomista, 5, 595-623. (in Polish).
• Czyżewski, A., & Kułyk, P. (2016). Kształtowanie rozwoju trwale równoważonego w ekonomii rolnej w optyce historycznej i współczesnej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 452, 32-45. (in Polish).
• Czyżewski, A., & Matuszczak, A. (2011). Dylematy kwestii agrarnej w panoramie dziejów. Zeszyty Naukowe SGGW. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 90, 5-23. (in Polish).
• Czyżewski, A., & Matuszczak, A. (2022). Co dalej z kwestią agrarną? Czy współcześnie ugruntowuje się jej uniwersalizm i poszerza pole recepcji? Economics and Environment, 82(3), 362-379. https://doi.org/10.34659/eis.2022.82.3.518
• Czyżewski, A., Kata, R., & Matuszczak, A. (2022a). Expenditure of Poland’s Agricultural Budgets in the Context of selected Macroeconomic Relations. Ekonomista, 1, 41-66.
• Czyżewski, A., Kata, R., & Matuszczak, A. (2022b). Determinants of Agricultural Budget in Poland in the Light of its Relation to GDP and State Budget Expenditure. Ekonomista, 3, 307-325.
• Czyżewski, B. (2013). Renty ekonomiczne w gospodarce żywnościowej w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo PWN. (in Polish).
• Czyżewski, B. (2017). Kierat rynkowy w europejskim rolnictwie. Warszawa: Wydawnictwo PWN. (in Polish).
• Czyżewski, B., & Kryszak, Ł. (2022). Sustainable agriculture policies for human well-being. Integrated efficiency approach. Switzerland: Springer Nature.
• Czyżewski, B., & Matuszczak, A. (2016). A new Land rent theory for sustainable agriculture. Land Use Policy, 55, 222-229. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2016.04.002
• Detel, W. (1995). Nauka. In E. Martens & H. Schandelbach (Eds.), Filozofia. Podstawowe pytania (pp. 197-242). Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna. (in Polish).
• Felber, C. (2014). Gospodarka Dobra Wspólnego. Model ekonomii przyszłości. Rzeszów: Wydawnictwo Biały Wiatr. (in Polish).
• Fiedor, B. (2006). Nowa ekonomia instytucjonalna jako podstawa teoretycznej refleksji nad procesem transformacji od gospodarki centralnie sterowanej do rynkowej. In J. Kleer & A. Kondratowicz (Eds.), Wkład transformacji do teorii ekonomii (pp. 14-15). Warszawa: CeDeWu. (in Polish).
• Fiedor, B. (2016). Ekonomia a piękno – kilka refleksji. In S. Czaja & A. Graczyk (Eds.), Ekonomia i środowisko. Księga jubileuszowa Profesora Bogusława Fiedora (pp. 108-121). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. (in Polish).
• Fiedor, B. (2019). Podział na ortodoksję i heterodoksję w świetle potrzeby pluralizmu metodologicznego w ekonomii, perspektywa mikroekonomiczna. In M. Gorynia (Ed.), Ewolucja nauk ekonomicznych. Jedność a różnorodność, relacje do innych nauk, problemy klasyfikacyjne (pp. 41-56). Warszawa: IW PAN. (in Polish).
• Fiedor, B., & Gorynia, M. (2020). O silnych i słabych stronach współczesnych nauk ekonomicznych. Ekonomista, 2, 155-170. (in Polish).
• Galbraith, J. K. (2005). Gospodarka niewinnego oszustwa. Warszawa: M. T. Biznes. (in Polish).
• Gorlach, K. (2001). Świat na progu domu. Rodzinne gospodarstw rolne w obliczu globalizacji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. (in Polish).
• Gorynia, M. (2016). Nauki ekonomiczne a postulat interdyscyplinarności. In S. Czaja & A. Graczyk (Eds.), Ekonomia i środowisko. Księga jubileuszowa Bogusława Fiedora (pp. 122-130). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. (in Polish).
• Gorynia, M. (2021). Współczesne nauki ekonomiczne – tożsamość, ewolucja, klasyfikacje. Ekonomista, 5, 497-522. (in Polish).
• Hardt, Ł. (2015). O granicach ekonomii. In Ł. Hardt & D. Mielczarek-Andrzejewska (Eds.), Ekonomia jest piękna (pp. 45-57). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. (in Polish).
• Hausman, D. (1992). Essays on philosophy and methodology of economics. New York: Cambridge University Press.
• Ignar, S. (1968). Polityka agrarna. Warszawa: Wydawnictwo PWN. (in Polish).
• Kautsky, K. (1958). Kwestia rolna. O tendencjach współczesnej gospodarki rynkowej, polityce rolnej, socjaldemokracji. Warszawa: KiW. (in Polish).
• Kiełczewski, D. (2021). Koncepcja zrównoważonej teorii ekonomicznej zrównoważonego rozwoju. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. (in Polish).
• Kowalczyk, S. (2021). The Agrarian Issue – The Immortalem Issue? Side Notes To The Monograph By Anna Matuszczak: Ewolucja Kwestii Agrarnej A Środowiskowe Dobra Publiczne (Evolution Of The Agrarian Issue And Environmental Public Goods). Problems of Agricultural Economics, 368(3), 172-180.
• Kowalczyk, S., & Sobiecki, R. (2021). Kwestia agrarna w teorii ekonomii. Warszawa: SGH. (in Polish).
• Krzywicki, L. (1903). Kwestia rolna. Przełom w produkcji środków spożywczych w drugiej połowie XIX w. Warszawa: Księgarnia Naukowa. (in Polish).
• Kusz, D. (2012). Egzogeniczne i endogeniczne uwarunkowania procesu modernizacji rolnictwa. Roczniki Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 99(2), 53-67. (in Polish).
• Leszczyński, A. (2020). Ludowa historia Polski. Warszawa: W.A.B. (in Polish).
• Lewins, R. A., & Cochrane, W. W. (1996). The Treadmill. Land Economics, 72(4), 550-553.
• Lewis, W. A. (1954). Economic development with unlimited supplies of Labour. The Manchester School, 22(2), 139-191.
• Ludkiewicz, Z. (1932). Podręcznik polityki agrarnej. T. 1. Warszawa: Nakład Komitetu Wydawniczego Podręczników Akademickich. (in Polish).
• Maciejczak, M. (2018). Non-industrial sustainable intensification of agriculture. In M. Kwasek & J.S. Zegar (Eds.), From the research on socially sustainable agriculture (pp. 29-54). Warsaw: Institute of Agricultural and Food Economics – National Research Institute.
• Marks, K. (1959). Kapitał, krytyka ekonomii politycznej. T. 2. część 2. Warszawa: Książka i Wiedza. (in Polish).
• Marks, K. (1963). Kapitał. Teorie wartości dodatkowej. T. 4. Warszawa: Książka i Wiedza. (in Polish).
• Matuszczak, A. (2009). Instytucjonalne przesłanki zrównoważonego gospodarowania zasobami rolnictwa w Polsce. In J.S. Zegar (Ed.), Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym (pp. 38-75). Warszawa: IERiGŻ PIB. (in Polish).
• Matuszczak, A. (2020). Ewolucja kwestii agrarnej a środowiskowe dobra publiczne. Warszawa: IERiGŻ PIB. (in Polish).
• Pohorille, M. (1966). Źródła interwencjonizmu w rolnictwie. In H. Chołaj (Ed.), Współczesna kwestia agrarna w rozwiniętych krajach kapitalistycznych (pp. 55-78). Warszawa: PWRiL. (in Polish).
• Poniatowska-Jaksch, M., & Sobiecki, R. (Eds.). (2016). Scharing Economy (gospodarka współdzielna). Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH. (in Polish).
• Poskrobko, B. (2012). Metodyczne aspekty ekonomii zrównoważonego rozwoju. Ekonomia i Środowisko, 43(2), 10-27. (in Polish).
• Poskrobko, B. (2016). Naukowość małych opracowań z ekonomii. In S. Czaja & A. Graczyk (Eds.), Ekonomia i środowisko. Księga jubileuszowa Profesora Bogusława Fiedora (pp. 164-178). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. (in Polish).
• Ratajczak, M. (2014). Ekonomia w dobie finansyzacji gospodarki. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 76(2), 259-270. (in Polish).
• Runowicz, A. (1979). Mechanizm rozwoju rolnictwa. Wieś i Rolnictwo, 22(1), 7-20. (in Polish).
• Runowicz, A. (1984). Kwestia rolna. In R. Manteuffel (Ed.), Encyklopedia ekonomiczno-rolnicza (pp. 365). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. (in Polish).
• Ryszawska, B. (2013). Zielona gospodarka – teoretyczne podstawy koncepcji i pomiar jej wdrażania w UE. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. (in Polish).
• Schultz, T. (1964). Transforming traditional agriculture. New Haven – London: Yale University Press.
• Stiglitz, I. E. (1987). Some Theoretical Aspects of Agricultural Policies. The World Bank Research Observer, 2(1), 43-60.
• Stiwell, F. (2016). Heterodox Economics or Political Economy? World Economics Association Newsletter, 6(1), 2-5.
• Strużek, B. (1968). Rys historyczny rozwoju rolnictwa i wsi w Polsce na tle rozwoju rolnictwa światowego. In S. Ignar (Ed.), Polityka agrarna (pp. 17-37). Warszawa: Wydawnictwo PWN. (in Polish).
• Tomek, W., & Robinson, K. (2001). Kreowanie cen artykułów rolnych. Warszawa: Wydawnictwo PWN. (in Polish).
• Wilkin, J. (1986). Współczesna kwestia agrarna. Warszawa: Wydawnictwo PWN. (in Polish).
• Wilkin, J. (1995). Polityka rolna państwa. Poziom niezbędnej aktywności. Wieś i Rolnictwo, 1. (in Polish).
• Wilkin, J. (2009). Czy ekonomia może być piękna? Rozważania o przedmiocie i metodzie ekonomii. Ekonomista, 3, 295-313. (in Polish).
• Wojtyna, A. (2009). Współczesna ekonomia – kontynuacja czy poszukiwanie nowego paradygmatu? Ekonomista, 1. (in Polish).
• Woś, A. (1979). Związki rolnictwa z gospodarką narodową. Warszawa: PWRiL. (in Polish).
• Woś, A. (2004). W poszukiwaniu modelu rozwoju polskiego rolnictwa. Warszawa: IERiGŻ PIB. (in Polish).
• Woś, A., & Zegar, J. S. (1983). Gospodarka żywnościowa. Problemy ekonomiki i sterowania. Warszawa: Wydawnictwo PWE. (in Polish).
• Woś, A., & Zegar, J. S. (2002). Rolnictwo społecznie zrównoważone. Warszawa: IERiGŻ PIB. (in Polish).
• Zamad, A. (2003). Towards a New Paradigm of Economics. Journal of Islamic Economics, 18(2), 49-59.
• Zegar, J. S. (1981). Informacja i sterowanie w gospodarce żywnościowej. Warszawa: Wydawnictwo PWE. (in Polish).
• Zegar, J. S. (2010). Ekonomia wobec kwestii agrarnej. Ekonomista, 6, 779-804. (in Polish).
• Zegar, J. S. (2018). Kwestia agrarna w Polsce. Warszawa: IERiGŻ PIB. (in Polish).