Post-magmatic origin of garnets in aplites from the Kamienna Góra granite (the Żulová granitic pluton, SW Poland)

• Autorzy: Puziewicz Jacek

Warianty tytułu

PL

Pomagmowa geneza granatu w aplitach z Kamiennej Góry (masyw granitowy Żulovej, wschodnia część bloku Przedsudeckiego).

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

An aplites- and pegmatites-rich zone (now completely excavated) occurred in the granites of the Kamienna Góra quarry (northern part of the Żulova pluton, eastern part of the Fore-Sudetic Block, SW Poland). The aplites (quartz, potassium feldspar, albite, subordinate muscovite) contain skeletal or subhedral to spherical almandine-spessartine garnets. The skeletal garnets (21-40 mol.% spessartine) are zoned with the manganese content decreasing towards the margins, whereas the subhedral/spherical ones are practically homogenous (27- 31 mol.% spessartine). The garnets crystallized from the post-magmatic hydrothermal fluids. Zoning of the skeletal garnets is due to depletion of manganese in hydrothermal fluid during first stages of crystallization, while further crystallization proceeded under manganese-undersaturated conditions. The homogenous garnets did not grow after the depletion of manganese in the fluid.

PL

W kamieniołomie w Kamiennej Górze k. Nysy (wschodnia część bloku przedsudeckiego) odsłaniają się granity należące do północnej części masywu Żulovej (fig.1). Granit występujący w centralnej (obecnie wyeksploatowanej) części kamieniołomu zawierał liczne żyły aplitowe i aplitowo-pegmatytowe o grubości kilkudziesięciu centymetrów. Aplity są bardzo ubogie w żelazo, magnez i wapń (tab. 1). Składają się z kwarcu, skalenia potasowego, albitu (tab. 2), podrzędnego muskowitu (tab. 3) i zawierają nieliczne ziarna almandynowo-spessartynowego granatu. Ziarna te są szkieletowe (fig. 2) lub zaokrąglone, a niektóre z nich wykazują budowę pasową polegającą na spadku zawartości spessartynu ku brzegom (tab. 4). Obecność albitu, skład muskowitu oraz interstycjalna, szkieletowa forma kryształów granatu wskazują na ich pomagmowe pochodzenie. Krystalizacja almandynowo-spessartynowego granatu o spadającej ku brzegom zawartości spessartynu miała prawdopodobnie miejsce przy spadku temperatury w stygnącej intruzji. Krystalizacja została zapoczątkowana w warunkach nasycenia środowiska manganem, jednak przyrost kryształów odbywał się w warunkach niedosycenia tym składnikiem, co tłumaczy spadek zawartości manganu ku brzegom ziarn. W niektórych żyłach aplitowych powstały w warunkach nasycenia manganem zaokrąglone ziarna granatu, których wzrost nie kontynuował się w warunkach niedosycenia manganem.

Słowa kluczowe

EN

almandine-spessartine garnet; zoning; aplites; post-magmatic stage; Zulova granite; Kamienna Góra

PL

granit; aplity; masyw granitowy Zulovej; Kamienna Góra

• Wydawca: Mineralogical Society of Poland
• Czasopismo: Mineralogia
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 34, iss. 1
• Strony: 3--12
• Opis fizyczny: Bibliogr. [12] poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Puziewicz Jacek

• University of Wrocław, Institute of Geological Sciences, Cybulskiego 30, 50-205 Wrocław, Poland

Bibliografia

• ATHERTON M.P., 1968: The variation in garnet, biotite and chlorite composition in medium grade pelitic rocks from the Dalradian, Scotland, with particular reference to the zonation in garnet. Contr. Miner. Petr. 18, 347-371.
• GREEN Т.Н., 1977: Garnet in silicic liquids and its possible use as a P T indicator. Contr. Miner. Petr. 65, 59-67.
• HARANGISZ„ DOWNES H., KÓSA L„ SZABÓ CS., THIRLWALL M.F., MASON P.R.D., MATTEY D., 2001: Almandine garnet in calc-alkaline volcanic rocks of the northern Pannonian Basin (Eastern-Central Europe): geochemistry, petrogenesis and geodynamic implications. J. Petrol. 42,1813-1843.
• HARRISON T.N., 1988: Magmatic garnets in the Cairngorm granite, Scotland. Miner. Mag. 52, 659-667.
• HSU L.C., 1968: Selected phase relationships in the system Al-Mn-Fe-Si-O-H: a model for garnet equilibria. /. Petrol. 9, 40-83.
• KONTAK D. J., COREY M., 1988: Metasomatic origin of spessartine-rich garnet in the South Mountain Batholith, Nova Scotia. Can. Mineral. 26, 315-334.
• MANNING D.A.C., 1983: Chemical variation in garnets from aplites and pegmatites, peninsular Thailand. Miner. Mag. 47, 353-358.
• MILLER C.F., STODDARD E.F., 1981: The role of manganese in the paragenesis of magmatic garnet: an example from the Old Woman-Piute Range, California. J. Geol., 89, 233-246.
• NOVAK M., KIMBROUGH D.L., TAYLOR M.C., CERNY P., ERCITT S.R. (in press): Radiometric U/Pb age of monazite from granitic pegmatite at Velkä Kraś, Zulovä batholith, Czech Republic. Geologia Carpathian.
• PUZIEWICZ J., 1999a: Preliminary data on petrology and evolution of northern (Polish) part of the Żulova pluton. Geolines 8,56.
• PUZIEWICZ J., 1999b: Magmatic and secondary muscovite in the Kamienna Góra granite (the Źulova pluton, Fore-Sudetic Block, SW Poland). Miner. Soc. Poland Spec. Pap. 14,116-118.
• ZACHOVALOVÄ K., LEICHMANN J., SVANCARA J., 2002: Zulovä batholith: a post-orogenic, fractionated ilmenite-allanite I-type granite. J. Czech Geolog. Soc. 47(1), 35-44.