Sediment texture in contemporary glacial environment - examples from Hansbreen, southern Spitsbergen

• Autorzy: Karczewski Andrzej , Rachlewicz Grzegorz , Szczuciński Witol

Warianty tytułu

PL

Tekstury osadów współczesnych środowisk glacjalnych na przykładzie lodowca Hansa, południowy Spitsbergen

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The sediment texture data (grain size, quartz grain abrasion, and roundness) from a range of different glacial environments at Hansbreen in southern Spitsbergen are presented. The six main sediment groups were distinguished: subglacial till, supraglacial debris cover, debris flow deposits, supra- and englacial meltwater stream deposits, dirt cone and proglacial glaciofluvial deposits. The division is supported by grain size statistics (presented in form of 3D diagrams), and is also legible in quartz grain abrasion differences. The latter one reveals strong changeability depending on the grain size class. No correlation between clay ratio and standard deviation vs. quartz grain abrasion was found. Lithology has limited impact on clast roundness (analysed for > 2.8 mm fraction), although restricted by short distance and time of transportation. A comparison with similar data set from Werenskioldbreen shows the deposits of Hansbreen as more mature, which is probably caused by reworking of older deposits and longer transport.

PL

Wybrane cechy teksturalne osadów (rozkład uziarnienia, abrazja ziarna kwarcowego - grainformametria mechaniczna i obtoczenie) zostały określone dla prób z różnych środowisk glacjalnych lodowca Hansa (Hansbreen), południowy Spitsbergen. Wyróżniono 6 podstawowych grup osadów: osady subglacjalane, pokryw supraglacjalnych, osady spływów błotnych, stożków ablacyjnych, supra- i inglacjalnych potoków wód roztopowych oraz proglacjalnych osadów fluwioglacjalnych. Podział ten znalazł swoje odzwierciedlenie w analizie statystycznych wskaźników uziarnienia (prezentowanych w postaci diagramów 3D) i jest również czytelny w zróżnicowaniu abrazji ziarna kwarcowego. Ta ostatnia wykazuje zróżnicowanie w zależności od wielkości frakcji. Nie wykryto wyraźnej relacji pomiędzy wskaźnikiem ilastości oraz odchyleniem standardowym a wskaźnikami obtoczenia. Litologia ma ograniczony wpływ na obtoczenie (analizowana frakcja > 2,8 mm). Porównanie z podobnym zestawem danych dla lodowca Werenskiolda (Werenskioldbreen) wskazuje na większą dojrzałość osadów lodowca Hansa, prawdopodobnie można to wiązać z redepozycją starszych osadów i dłuższym transportem.

Słowa kluczowe

EN

glacial deposits; texture; Spitsbergen

PL

osad glacjalny; cechy teksturalne; Spitsbergen

• Wydawca: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Instytut Geologii
• Czasopismo: Geologos
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 6
• Strony: 111--132
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz.

Twórcy

autor

Karczewski Andrzej

• Institute of Quaternary Research and Geoecology, Adam Mickiewicz University, ul. Fredry 10, 61-701, Poznań, Poland

autor

Rachlewicz Grzegorz

• Institute of Quaternary Research and Geoecology, Adam Mickiewicz University, ul. Fredry 10, 61-701, Poznań, Poland

autor

Szczuciński Witol

• Institute of Geology, Adam Mickiewicz University, ul. Maków Polnych 16, 61-606, Poznań, Poland Collegium Polonicum, ul. Kościuszki 1, 69-100, Słubice, Poland

Bibliografia

• Baranowski, S. & Karlen, W., 1976: Remnants of Viking age tundra in Spitsbergen and northern Scandinavia. Geografiska Annaler, 58A: 35-40.
• Benn, D.I. & Ballantyne, C.K., 1992: Pebble shape (and size!) - Discussion. Journal of Sedimentary Petrology, 62: 1147-1150.
• Bennett, M.R., Hambrey, M.J. & Huddart, D., 1997: Modification of clast shape in high-arctic glacial environments. Journal of Sedimentary Research, 67: 550-559.
• Birkenmajer, K., 1990: Geology of the Homsund area, Spitsbergen. Map 1:75 000 and explanations. Katowice, Uniwersytet Śląski.
• Birkenmajer, K., 1992: Precambrian succession at Homsund, south Spitsbergen: a lithostratigraphic guide. Studia Geologica Polonica, 98: 7-66.
• Boulton, G.S., 1978: Boulder shapes and grain-size distributions of debris as indicators of transport paths through a glacier and till genesis. Sedimentology, 25: 773-799.
• Boulton, G.S., 1996: Theory of glacial erosion, transport and deposition as a consequence of sub glacial sediment deformation. Journal of Glaciology, 42: 43-62.
• Buller, A.T. & McManus, J., 1973: The quartile-deviation/median-diameter relationships of glacial deposits. Sedimentary Geology 10: 135-146.
• Dowdeswell, J.A., Hambrey, M.J. & Wu, R., 1985: A comparison of clast fabric and shape in late Precambrian and modern glacigenic sediments. Journal of Sedimentary Petrology 55: 691-704.
• Drewry, D.J., 1986: Glacial geologic processes. Edward Arnold, London; 276 pp.
• Folk, R.L. & Ward, W.C., 1957: Brazos river bar: a study in the significance of grain size parameters. Journal of Sedimentary Petrology, 27: 3-26.
• Friedman, G.M., 1962: On sorting, sorting coefficient and the lognormality of the grain-size distribution of sandstones. Journal of Geology, 70: 737-753.
• Haldorsen, S., 1981: Grain-size distribution of subglacial till and its relation to glacial crushing and abrasion. Boreas, 10: 91-105.
• Hambrey, M.J., Bennett, M.R., Dowdeswell, J.A., Glasser, N.F. & Huddart, D., 1999: Debris entrainment and transfer in polythermal valley glaciers. Journal of Glaciology 45: 69-86.
• Jania, J., 1988: Dynamiczne procesy glacjalne na południowym Spitsbergenie. Uniwersytet Śląski, Katowice: 258 pp.
• Jania, J. & GIowacki, R, 1996: Is the Hansbreen in South Spitsbergen (Svalbard) a surge-type glacier? In: W.E. Krawczyk (Ed.) 23rd Polar Symposium, Sosnowiec: 27-43.
• Karczewski, A., 1963: Morphology, structure and texture of the moraine area of West Poland. Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 4: 111 pp.
• Karczewski, A. & Wiśniewski, E„ 1979: Granulometric analysis of sediments from the marginal zone of the Werenskiold glacier (SW Spitsbergen). Quaestiones Geographicae, 5: 35-53.
• Kler, K.H., 1999: Mode of subglacial transport deduced from till properties, Myrdalsjokull, Iceland. Sedimentary Geology, 128: 271-292.
• Knight, P.G., Patterson, C.J., Waller, R.I., Jones, A.P & Robinson, Z.P, 2000: Preservation of basal-ice sediment texture in ice-sheet moraines. Quaternary Science Reviews, 19: 1255-1258.
• Krygowski, B., 1964: Graniformametria mechaniczna - zastosowanie, teoria. Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2: 1-110.
• Lawson, D.E., 1981: Distinguishing characteristics of diamictons at the margin of the Matanuska Glacier, Alaska. Annals of Glaciology, 2: 78-84.
• Manecki, A., Czerny, J., Kieres, A., Manecki, M. & Rajchel, J., 1993: Geological map of SW part of Wedel Jarlsberg Land, Spitsbergen 1:25000. Kraków, University of Mining and Metallurgy.
• Moore, J.C., Palli, A., Ludwig, F„ Blatter, H., Jania, J., Gądek, B., GIowacki, P, Mochnacki, D. & Isaksson, E., 1999: High Resolution Hydrothermal Structure of Hansbreen, Spitsbergen Mapped by Ground Penetrating Radar. Journal of Glaciology, 45(151): 524-532.
• Olsen, L., 1983: A method for determining total clast roundness in sediments. Boreas, 12: 17-21.
• Pettijohn, F.J., 1957: Sedimentary rocks. New York, Harper and Bros; 718 pp.
• Rachlewicz, G., 1996: Zmienność facjalna osadów przedpola lodowca Ekologii - Wyspa Króla Jerzego - Szetlandy Południowe. [In:] Andrzej Kostrzewski (Ed.) Geneza, Litologia i Stratygrafia Osadów Czwartorzędowych, Tom II. Wyd. Nauk. UAM Poznań, Seria Geogr., 57: 249-262.
• Rachlewicz, G. & Szczuciński, W., 2000: Ice tectonics and bedrock relief control on glacial sedimentation - an example from Hansbreen, Spitsbergen. Polish Polar Studies. 27,h International Polar Symposium: 259-275.
• Slatt, R.M., 1971: Texture of ice-cored deposits from ten alaskan valley glaciers. Journal of Sedimentary Petrology, 41: 828-834.
• Szczuciński, W., 2000: Evolution of supraglacial covers on Hansbreen, Svalbard. MSc. thesis, Uniwersytet im.A. Mickiewicza, Poznań: 92 pp.
• Winkelmolen, A.M., 1971: Rollability, a functional shape property of sand grains. Journal of Sedimentary Petrology, 41: 703-714.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).