Nowe technologie w badaniach zabytków architektury. Analiza parametryczno-algorytmiczna gotyckiego sklepienia w Szydłowcu

• Autorzy: Kulig Anna , Filipowski Szymon , Wójtowicz Maciej

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK64MONUMENTS

Warianty tytułu

EN

Nowe technologie w badaniach zabytków architektury. Analiza parametryczno-algorytmiczna gotyckiego sklepienia w Szydłowcu

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Przedmiotem opracowania jest gotyckie sklepienie w prezbiterium kościoła w Szydłowcu. Powiązany z nim jest oryginalny dużych rozmiarów ryt, zachowany na ścianie nawy głównej, pełniący podczas realizacji świątyni funkcję swoistego „projektu wykonawczego”. To unikat w skali europejskiej i jedyny taki zespół śladów dawnego rzemiosła budowlanego. Ryt, odkryty po pięciu wiekach, wzbudził duże zainteresowanie badaczy wskazujących nieliczne przypadki podobnych rysunków, zachowanych jednak fragmentarycznie na posadzkach, tarasach, ścianach czy sklepieniach. Na przestrzeni lat powstały hipotezy rekonstrukcyjne dotyczące faz rysunkowych i realizacyjnych tego dzieła w Szydłowcu. Autorów artykułu zainteresowały zależności między projektem a zrealizowanym kształtem sklepienia, czyli zagadnienie, w jakim stopniu odwzorowano w naturalnej skali koncepcje zapisane na płaskim rysunku. Dokonano analizy porównawczej przebiegu żeber ze stanem istniejącym wymurowanych segmentów kamiennych łuków żebrowych. Podczas prac zastosowano nowoczesny sprzęt pomiarowy i zaawansowane oprogramowanie. Celem badań było określenie i sklasyfikowanie wzajemnych podobieństw i różnic.

EN

This paper discusses Gothic vault located in the presbytery of a church in Szydłowiec. It is linked with an original, large engraving that has survived in the wall of the church’s main nave, and acted as a sort of “construction- phase design” during the church’s construction. It is a unique specimen on the European scale and the only complex of traces of historical construction craftsmanship of its kind. The engraving, uncovered after five centuries, inspired considerable interest in scholars who pointed to rare cases of similar drawings that have been only fragmentarily preserved on floors, terraces, walls or vaults. Over the years, reconstructive hypotheses were formulated concerning the drawing and construction phases of the Szydłowiec vault. The authors became interested in the dependencies between the design and the geometry of the vault as built, i.e. the degree to which the conceptual proposals recorded on the drawing were expressed on a natural scale. The authors performed a comparative analysis of the outline of the ribs, comparing them with the existing state of the ribbed stone arch segments. Modern measurement equipment and advanced software was used. The goal of the study was to determine and classify similarities and differences between the elements.

Słowa kluczowe

PL

architektura; średniowiecze; rysunek architektoniczny; geometria; sklepienie gotyckie; pomiary; projektowanie parametryczne

EN

architecture; Middle Ages; architectural; drawing; geometry; Gothic vaults; measurements; parametric design

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2020
• Tom: Nr 64
• Strony: 59--74
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Kulig Anna

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

autor

Filipowski Szymon

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

autor

Wójtowicz Maciej

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

Bibliografia

• Opracowania / Secondary sources
• Architektura gotycka w Polsce, red. Marian Arszyński, Teresa Mroczko, Katalog zabytków, red. Andrzej Włodarek, Warszawa 1995.
• Bork Robert, Plan B and the Geometry of Façade Design at Strasbourg Cathedral, 1250–1350, „Journal of the Society of Architectural Historians”, University of California Press 2005, vol. 64, nr 4.
• Broniewski Tadeusz, Pomiary i zdjęcia architektoniczne, Katowice 1949.
• Brykowska Maria, Architektura kościoła św. Zygmunta w Szydłowcu w świetle najnowszych badań, [w:] Z dziejów parafii szydłowieckiej, red. Jacek Wijaczka, Szydłowiec 1998.
• Brykowska Maria, Metody pomiarów i badań zabytków architektury, Warszawa 2003.
• Brykowska Maria, Quadratur des spatgotischen Gewolbes im Chorraum der Pfarrkirche zu Szydłowiec/Polen, „Architectura, Zeitschrift fur Geschichte der Baukunst” 1992.
• Brykowska Maria, Kunkel Robert, Sprawozdanie z praktyk inwentaryzacyjnych Instytutu Historii Architektury i Sztuki w 1991 r., „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1992, t. 37, z. 3.
• Frazik Józef Tomasz, Analiza materiału, techniki i stratygrafii murów jako metoda badawcza dzieł architektury zabytkowej, „Biuletyn Historii Sztuki” 1969, t. 31, nr 1.
• Frazik Józef Tomasz, Małopolskie paralele późnogotyckich sklepień w wiedeńskim zbiorze średniowiecznych rysunków architektonicznych, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury” 1978, t. 12.
• Frazik Józef Tomasz, Technika średniowiecznych rysunków architektonicznych, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury” 1995, t. 37.
• Frazik Józef Tomasz, Ze studiów nad warsztatem architekta i budowniczych w średniowieczu, Kraków 1990.
• Gruszecki Andrzej, Projekt a ostateczny kształt detalu architektonicznego w XVI–XVII wieku, [w:] Podług nieba i zwyczaju polskiego. Studia z historii architektury, sztuki i kultury ofiarowane Adamowi Miłobędzkiemu, Warszawa 1984.
• Kadłuczka Andrzej, Przeszłość dla przyszłości: tysiącletnia Wiślica i jej materialne i niematerialne dziedzictwo. Pomnik historii jako forma opieki RP, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2019, nr 60, s. 10–16.
• Kadłuczka Andrzej, Zastosowanie technik komputerowych w badaniach i ochronie zabytków architektury i urbanistyki, [w:] Komputerowa baza danych dla potrzeb ochrony dziedzictwa kulturowego. Materiały konferencyjne, red. Maciej Pawlicki, Kraków 2002–2003.
• Kąsinowski Antoni, Podstawowe zasady murarstwa gotyckiego na Pomorzu Zachodnim, „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej” 1970, t. 43: Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu. Kieszkowski Jerzy, Kanclerz Krzysztof Szydłowiecki. Z dziejów kultury i sztuki zygmuntowskich czasów, Poznań 1912, s. XVIII, 538, 757.
• Kulig Anna, O gotyckim rysunku architektonicznym – na podstawie odkrytych źródeł w Szydłowcu: wizualizacja zabytku na bazie średniowiecznych planów, [w:] III Forum Architecturae Poloniae Medievalis, red. Klaudia Stala, Kraków 2013.
• Łodyńska-Kosińska Maria, Geometria architektów gotyckich, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1964, t. 9, z. 2.
• Miłobędzki Adam, Późnogotyckie typy sakralne w architekturze ziem polskich, [w:] Późny gotyk. Studia nad sztuką przełomu średniowiecza i czasów nowych, red. Jan Białostocki, Warszawa 1965.
• Muller Werner, Grundladen Gotischer Bautechnik, Munchen 1990.
• Nussbaum Norbert, Das gotische Gewölbe: eine Geschichte seine Form und Konstruktion, Darmstadt 1999.
• Puget Wanda, Przyczynek do działalności Stanisława Samostrzelnika. Malarstwo ścienne w budowlach fundacji Szydłowieckich, [w:] Renesans. Sztuka i ideologia, red. nauk. Tadeusz Stefan Jaroszewski, Warszawa 1976.
• Rewski Zbigniew, Majstersztyki krakowskiego cechu murarzy i kamieniarzy XVI–XIX wieku, Wrocław 1954.
• Velte Maria, Die Anwendung der Quadratur und Triangulatur bei Grund- und Aufrissgestaltung der gotische Kirchen, Bazylea 1951.
• Wasik Bogusz, Kształtka z rysunkiem sklepienia z zamku w Kowalewie Pomorskim, „Ochrona Zabytków” 2016, nr 2.
• Włodarek Andrzej, Szydłowiec, kościół parafialny św. Zygmunta, [w:] Architektura gotycka w Polsce, red. Marian Arszyński, Teresa Mroczko, Warszawa 1995.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• Borowski Robert, Odkryto wyjątkowy „rysunek techniczny” z XVI w. na ścianie katedry Oliwskiej, https:// www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Odkryto-wyjatkowy-rysunek-techniczny-z-XVI-w-na-scianie-katedry-Oliwskiej-n98332.html.