Podstawy rozpoznania i oceny źródeł zdarzeń radiacyjnych w środowisku pracy w placówkach przetwarzania odpadów

• Autorzy: Garus Marek , Sidor Adam , Czyrek Agnieszka , Więcek Irena , Chytła Jerzy

Identyfikatory

DOI

doi.org/10.54215/pimosp/8.114.2022

Warianty tytułu

EN

Principles of recognising and assessing sources of radiation emergencies in the work environment in waste processing facilities

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny na podstawie ustawy – Prawo atomowe zapewnia wsparcie merytoryczne wojewodzie w zakresie: pomiarów dozymetrycznych i spektrometrycznych na miejscu zdarzenia radiacyjnego, oznaczeń laboratoryjnych, interpretacji wyników i analiz, oceny zagrożenia i rozwoju sytuacji awaryjnej, opracowania projektu informacji wyprzedzającej dla ludności. Ponadto współpracuje z wojewodą w zakresie ewentualnych działań interwencyjnych typu: ewakuacja, podanie preparatów ze stabilnym jodem, wydanie zakazu lub ograniczenia spożywania skażonej żywności i skażonej wody przeznaczonej do spożycia. Zakres potencjalnych działań jest więc szeroki i wymaga kompleksowej wiedzy analitycznej. W artykule omówiono działania związane z postępowaniem w zdarzeniach radiacyjnych, praktyczne aspekty związane z: wyszukaniem materiału promieniotwórczego będącego przyczyną zdarzenia i jego identyfikacją oraz postępowaniem po wykryciu materiału promieniotwórczego i jego zabezpieczeniem, opierając się na doświadczeniu praktycznym z działań związanych ze zdarzeniami, które zaistniały na terenie województwa podkarpackiego. Omówiono również sposób zabezpieczenia osób interweniujących podczas zdarzenia radiacyjnego przed czynnikami biologiczno-chemicznymi mogącymi pojawić się w miejscu jego zgłoszenia oraz wyposażenie pomiarowe stosowane podczas interwencji w zdarzeniach radiacyjnych. Scharakteryzowano możliwości analityczne w przypadku zdarzeń o zasięgu zakładowym oraz wojewódzkim. Ponadto scharakteryzowano wymianę informacji z Wojewódzkim Centrum Zarządzania Kryzysowego, Państwową Strażą Pożarną i Centrum Zdarzeń Radiacyjnych Państwowej Agencji Atomistyki oraz pracownikami jednostki organizacyjnej, w której nastąpiło zdarzenie.

EN

Acting on the basis of the Atomic Law, the State Voivodeship Sanitary Inspector provides substantive support to the Voivode (provincial governor) in the scope of: dosimetric and spectrometric measurements at the site of a radiation emergency, laboratory determinations, the interpretation of results and analyses, the assessment of risk and the development of an emergency situation, and drafting a pre-emptive warning information for citizens. In addition, the inspector cooperates with the Voivode concerning potential intervention activities, such as: evacuation, the administration of preparations with stable iodine, and issuing a prohibition or restriction regarding the consumption of contaminated food and contaminated drinking water. The range of potential actions is therefore wide and requires comprehensive analytical knowledge. The article discusses activities related to the actions to take in the event of radiation emergencies. It explains some practical aspects regarding the search for radioactive material causing radiation emergencies and ways of identifying an emergency, and explains the procedure once radioactive material has been detected and how to safeguard it. This is all based on the practical experience developed during interventions related to the radiation emergences that occurred in the Podkarpackie Voivodship. The article looks at the methods of protecting the intervenors against biological and chemical agents that may appear at the location of a radiation emergency, as well as the signalling and measuring equipment used during the interventions related to radiation emergencies. The analytical possibilities were characterised in the case of events on a factory or voivodship scale. The article discusses aspects related to communication with the Provincial Crisis Management Centre, the State Fire Service and the Radiation Emergency Centre of the National Atomic Energy Agency, as well as with employees of the organisational unit where the radiation emergency occurred.

Słowa kluczowe

PL

zdarzenie radiacyjne; prawo atomowe; radioizotop; ekipa awaryjna

EN

radiation emergency; atomic law; radioisotope; emergency team

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 4 (114)
• Strony: 137--152
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Garus Marek

• Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Rzeszowie Laboratorium Pomiarów Promieniowania ul. Wierzbowa 16, 35-959 Rzeszów, Polska

• https://orcid.org/http%3A//orcid.org/0000-0002-7720-6547+

autor

Sidor Adam

• Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Rzeszowie Laboratorium Pomiarów Promieniowania ul. Wierzbowa 16, 35-959 Rzeszów, Polska , Kolegium Nauk Medycznych, Uniwersytet Rzeszowski Al. Kopisto 2a, 35-959 Rzeszów, Polska

• https://orcid.org/https%3A//orcid.org/0000-0002-6733-0077+

autor

Czyrek Agnieszka

autor

Więcek Irena

autor

Chytła Jerzy

Bibliografia

• 1. Buczyńska A., Cyprowski M., Szadkowska-Stańczyk I. (2006). Czynniki biologiczne, szkodliwe dla zdrowia, występujące w powietrzu na terenie składowisk odpadów komunalnych. Med. Pr. 57(6), 531–535.
• 2. Cyprowski M., Ławniczek-Wałczyk A., Gołofit-Szymczak M. i in. (2019). Bacterial aerosols in a municipal landfill environment. Sci. Total Environ. 660, 288–296.
• 3. Czerwiński A. (1998). Energia jądrowa i promieniotwórczość. Wyd. I. Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro, Warszawa.
• 4. Dudziński Ł., Glinka M., Kubiak T. i in. (2022). Zdarzenia związane z promieniowaniem jonizującym w praktyce Państwowej Straży Pożarnej – obserwacja 7-letnia. Bezpieczeństwo Jądrowe i Ochrona Radiologiczna. Biuletyn informacyjny Państwowej Agencji Atomistyki 3/2022, 27–33.
• 5. Hrynkiewicz A. (2001). Człowiek i promieniowanie jonizujące. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• 6. Kalwasinska A., Burkowska A., Swiontek Brzezinska M. (2014). Exposure of workers of municipal landfill site to bacterial and fungal aerosol, Clean – Soil, Air, Water 42(10), 1337–1343.
• 7. Lis D.O., Ulfig K., Wlazlo A. i in. (2004). Microbial air quality in offices at municipal landfills. J. Occup. Environ. Hyg. 1(2), 62–68.
• 8. Michalkiewicz M., Piskorek J. (2008). Składowiska odpadów jako źródło skażenia mikrobiologicznego. Rynek Instalacyjny 10.
• 9. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 czerwca 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy (2022). Kodeks pracy. DzU 2022, poz. 1510.
• 10. PN-EN 1073-2:2005 Odzież chroniąca przed skażeniami promieniotwórczymi – Część 2: Wymagania i metody badań dotyczące niewentylowanej odzieży chroniącej przed skażeniami cząstkami promieniotwórczymi.
• 11. PN-EN 14126:2005 Odzież ochronna – Wymagania i metody badań dla odzieży chroniącej przed czynnikami infekcyjnymi.
• 12. PN-EN 14605:2008. Odzież chroniąca przed ciekłymi środkami chemicznymi – Wymagania dotyczące odzieży ochraniającej całe ciało lub jego poszczególne części, z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy w postaci płynnej (Typ 3) lub rozpylonej (Typ 4).
• 13. Procedura Badawcza LPP (2022). Nr PB/PP-08, wyd. 2 z dnia 30.05.2022 r.
• 14. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2018, poz. 1286 ze zm.
• 15. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU 2011, poz. 166 ze zm.
• 16. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. DzU 2020, poz. 2234.
• 17. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002 r. w sprawie stacji wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych i placówek prowadzących pomiary skażeń promieniotwórczych. DzU 2002, poz. 2030.
• 18. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących sprzętu dozymetrycznego. DzU 2002, poz. 2031.
• 19. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 maja 2021 r. w sprawie planów postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych. DzU 2021, poz. 1086.
• 20. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2021 r. w sprawie wskaźników pozwalających na wyznaczenie dawek promieniowania jonizującego stosowanych przy ocenie narażenia na promieniowanie jonizujące. DzU 2021, poz. 1657.
• 21. Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 16 września 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo atomowe. DzU 2021, poz. 1941.
• 22. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. DzU 2022, poz. 699.
• 23. Wojewódzki plan postępowania awaryjnego w przypadku zdarzeń radiacyjnych. Zarządzenie nr 47/15 Wojewody Podkarpackiego z dnia 6 marca 2015 r. zmieniające Zarządzenie w sprawie powołania i funkcjonowania Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
• 24. Załącznik do zarządzenia nr 47/15 Regulamin Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego.
• 25. Zasady organizacji ratownictwa chemicznego i ekologicznego w krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym. KG PSP, Warszawa, listopad 2021 r.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).